De Belgische Illustratie. Jaargang 9

Anne Dieu-le-Veut.
Een verhaal uit de XVII^e eeuw
Door August Snieders.
(Vervolg.)

In afwachting bezocht de edelman de verschillende gestichten en richtte, op een schemeravond, zijne schreden door de Zwartzustersstraat, welke, nog gansch in zuilengangen gebouwd, de plaats was waar een aantal kramers hunne verschillende goederen uitstalden.

Hier lag een groote voorraad van zijde, laken, linnen, kanten; daar een schat van vrouwensieraden en parfumeriën; ginds een wagen vol rijk gekleurd kinderspeelgoed; elders lagen boeken en schrijfgerief.

De oude edelman wandelde door de menigte van vrouwen en kinderen, die voor al die prachtige en glinsterende kramen heen en weêr gingen, doch trad weldra door de openstaande poort in het uitgestrekte Dominikanerklooster, - stille rustplaats eener biddende en geleerde wereld - in het midden eener woelige stad.

De graaf bevond zich op het kerkhof met boomen beschaduwd, met een tapijt van frische graszodon bedekt.

De zerken met opschriften, de meesten met mos begroeid en deels tusschen het gras verborgen, teekenden de graven aan, daar waar het kruis zich niet meer boven de laatste rustplaats verhief.

Onder een groep boomen stond eene bidbank voor een gekleurd kruisbeeld, aan welks ijzeren stang des nachts licht brandde.

De graaf ontblootte het hoofd, naderde de bank en knielde ootmoedig neêr, om voor het beeld dea Heilands een oogenblik te bidden. Voor Hem ten minste boog de trotsche edelman niet alleen het hoofd, neen! hij werd zelfs kind.

Daar rees achter een der stammen eene gestalte omhoog, alsof zij uit een der graven aan den voet der boomen, opgekropen kwam, en voor dat de knielende edelman zich kon vergewissen wat er zich bewoog, stond de vrouw in den rooden mantel voor hem.

Onder den doek met groen-roode strepen, welke haar hoofd omwond, bewoog zich een gelaat, dat aan een doodshoofd deed denken, zoo diep waren de oogen in hunne kassen gezonken, zoo mager en afgeteerd waren de wangen. De blauwe tinten, welke zich hier en daar, vooral onder de oogen, opdeden, verhoogden nog de akeligheid van dat wezen.

De graaf richtte zich, bij het zien van dat spook, verschrikt overeind.

‘Wat wilt ge, wie zijt gij?’

‘Stel u gerust, graaf Raoul Dieu-le-Veut.’

‘Wie zijt gij?’

‘Eene rampzalige vrouw, eene gevloekte, eene ter dood veroordeelde.’

‘Wat wilt gij?’

‘U dienst bewijzen alvorens te sterven, en tevens mij wreken.’

‘Alle wraak is laag en onkristelijk.’

‘Ik bekommer mij niet over stelregels die

[p. 223]

ik niet ken, die ik nooit geleerd heb. Men leerde mij nooit het onderscheid tusschen kristelijk en onkristelijk, zooals gij lieden dat noemt. Overigens, wat geeft het u dat ik mij wreek, als gij slechts nut trekt uit mijne inlichtingen?’

‘Ik wil niets, dat uit eene onzuivere bron voortkomt.’

‘Zelfs niet als het uwe dochter geldt?’

‘Ik weet alles opzichtens haar.’

‘Gij weet niets, gij denkt slechts iets te weten.’

‘Wat, wat weet gij daarvan?’

‘Ik weet alles: gij betaalt en wordt niettemin bedrogen.’

De edelman deed een vinnig gebaar van verontwaardiging, en beschouwde de vrouw met minachting.

‘Ik zeg, dat gij achter eene schaduw loopt, en men heeft u wijsgemaakt dat gij deze eens grijpen zult; doch wie greep er ooit schaduwen, graaf Raoul?’

Dorica zette zich op een grafzerk neêr; de graaf deed eene beweging om heen te gaan.

‘Ga niet heen, heer graaf,’ hervatte de vrouw, ‘met den dood, den onvermijdelijken dood in de aderen, ben ik opgestaan en tot u gekomen om u te vragen of gij inderdaad uwe dochter zien wilt?’

De oude edelman, gekrenkt door het denkbeeld, dat die vrouw, die bedelares met zijne geheimen bekend was, fronste de wenkbrauwen; toch antwoordde hij zacht:

‘Wel ja, ik wil haar zien.’

‘Gij zult haar niet zien zonder mij!’

‘Gij eischt dus eene belooning?’

‘Ik eisch of vraag u niets.’

‘Wat is dan uw doel?’

‘Ik heb het u gezegd: ik wil mij wreken! Hebt gij den spion van den amman gezien?’

De graaf aarzelde en staarde de Boheemster scherp in de oogen.

‘Ja, ik heb hem gezien,’ mompelde de graaf ten laatste.

‘Hebt gij hem herkend, graaf? Weet gij wie hij is?’

De grijsaard schudde het hoofd.

‘Herinnert gij u dan den jager niet, die tien jaar geleden bij u op het kasteel in dienst was?’

‘Taurel?’

‘Ja, Taurel; maar die zich voor het oogenblik, in dienst van den amman, den vlaamschen naam van Korrel geeft.’

‘Die man met één oog?’

‘Bedrog! Taurel of Korrel heeft integendeel twee scherpe wolvenoogen.’

‘Taurel!’ en de oude graaf schudde het hoofd.

‘Het was Taurel, die zich door uwe tweede vrouw liet omkoopen, om uwe dochter te verwijderen!....’

‘Rampzalige, gij lastert!’

Wat zou ik lasteren met den dood in het hart!

‘Het was Taurel, welke de jonge gravin Dieu-le-Veut, ook op haar verlangen, tot geleider strekte en die, toen hij met haar vermomd in de Nederlanden aankwam, tevens een rijken schat van kostbaarheden in gewijde vaten, in zijn bezit had.’

‘Gewijde vaten, zegt gij?’

‘Wel ja, die hij uit de slotkapel van het kasteel had gestolen, ofschoon uwe dochter niet wist, dat die ontvreemding had plaats gehad.’

Het wezen van den graaf werd eenigzins helderder.

‘Hoe zijt gij met dat alles bekend geworden, vrouw?’

‘Uwe dochter reisde in mijn kleedsel vermomd en op den witten olifant gezeten; zij reisde met ons, arme Bohemers, zwaarddansers, vuureters en kaartlegsters, van kermis tot kermis, totdat zij onder het geleide van Taurel naar de West-Indiën scheep ging.’

De oude vader had inderdaad moeite om zich, bij het vernemen van die tijdingen, recht te houden.

‘En verder?’ mompelde hij bevend.

‘Uit de Indiën teruggekeerd, heeft zij Frankrijk en de Nederlanden bezocht onder den naam van gravin De Vertigneul.’

‘Wie is de man, die haar vergezelt?’

Een bittere glimlach speelde om Dorica's lippen; zij staarde den graaf starlings in het aangezicht en zegde op doordringenden toon en spottend:

‘De Vertigneul? Hebt gij nooit hooren spreken van den beruchten zeeroover Lorenzillo, de schrik van den Oceaan, den vogelvrijverklaarde, den boekanier, met moord, brand, plundering en landverraad overladen? Welnu, dat is de echtgenoot van uwe dochter.’

‘Vrouw, gij lastert!’

Dorica trok met een gebaar van medelijden de schouders op.

‘Te Brussel heeft Taurel beiden teruggevonden, en terwijl hij zich door den luitenant, door u en anderen doet betalen om de vluchtelingen te leveren, zorgt hij wel dat gij en de uwen overal te laat komen. Nu weêr, niet waar?....’

‘'t ls zoo,’ morde de graaf; ‘maar ditmaal heeft hij mij bepaald de plaats aangewezen waar ik de gravin ontmoeten zal.’

‘Ja, 't is een visschersdorp aan den vlaamschen zeekant, niet waar?’

‘Inderdaad.’

‘Te Blankenberghe.’

‘Gij hebt het gezegd.’

‘En op welken datum, heer graaf Dieu-le-Veut?’

‘Den 13 augustus.’

‘Als ze den 12 augustus niet reeds zal in zee gestoken zijn.’

‘De verrader!’

‘Taurel is een schurk; hij beloofde mij met zich naar de tooverlanden, in de nieuwe wereld, te nemen, doch toen ik hem tot last diende, wierp hij vergif in den beker met wijn en stiet mij in den donkeren nacht, in regen en wind, buiten. Met den dood in het hart, - want ik kende Taurel's vergif wel, - lag ik alleen en verlaten in eene schuur, verstikkend, versmachtend van dorst, en had ik de macht niet meer hem te vervloeken. Hij dacht, de schurk, dat men mij 's morgens dood op een schof stroo zou hebben gevonden, en hij alzoo van een lastig schepsel zou bevrijd zijn. Een oude zwartrok heeft mij echter 's morgens gevonden; hij heeft mij het leven gered en sprak mij van vergiffenis, van God, die volgens hem, ginds boven de blauwe luchtzee woont; maar ik, ik wil mij wreken op den verrader.’

De oude man beefde voor de bliksemende uitdrukking van Dorica's oogen.

‘Ik weet,’ hervatte Dorica, ‘dat ik in mijn lijkkleed rondloop, totdat ik eindelijk in deze of gene gracht zal neêrzinken en de honden ten prooi zijn zal; maar ik zal mij toch gewroken hebben.’

‘Vrouw, vrouw, gij doet mij beven!’

‘Graaf Dieu-le-Veut, ik ga altijd, gesterkt door mijne zucht naar wraak, het westen in, recht naar den kant waar de zee bruist, ik wil op de bijeenkomst, ginds aan zee, niet ontbreken en voor hem, voor Taurel den verrader, en voor uwe dochter, die ik haat, verschijnen als een spook, dat uit het graf is opgestaan. Vaarwel, tot ginder aan zee! Dáár hoop ik nog te zullen komen; de zucht naar wraak zal mij wel ondersteunen.’

De oude edelman stond als versteend op het kerkhof, en staarde de roode gestalte achterna, die in de schaduwen der boomen en hooge muren verdween.

Eenige oogenblikken bleef hij in die houding; dan streek hij met zijne magere hand over zijn hooggewelfd voorhoofd, en zag rond of hij de gestalte der vrouw, welke hem zoo'n wonderlijke dingen gezegd had, nog ontwaarde.

Was het een spel zijner verbeelding geweest? Er waren oogenblikken, dat de oude man zelf dacht, dat het gebeurde op het kerkhof een droom, een akelig visioen was geweest.

De orgeltoon liet zich in de kerk hooren, het licht der waskaarsen overstroomde de geschilderde glasramen; de vespers hadden aanvang genomen.

De markies d'Ambrelle kwam zoekend op het kerkhof, en toen hij eindelijk den ouden man ontwaarde, en hij tot bij hem genaderd was, legde hij de hand zacht op den arm en leidde hem meê, in den waan verkeerende, dat de graaf andermaal door een vlaag van dweeperij overvallen was.

‘Kom, heer graaf,’ zeide de markies, ‘wij zullen in het Dominikaner-klooster de vespers bijwonen.’

Hij ging zonder tegenkanting meê, doch morde soms:

‘En zij,’ hij doelde op zijne tweede vrouw, ‘zij heeft mijn arm kind verkocht en geleverd.’

IX.
Terug in moeders huis.

Twee dagen na het gebeurde, in het voorgaande hoofdstuk verteld, bevinden wij ons in de nette zeeuwsche stad Middelburg.

Eene schuit, door twee roeiers voortgestuwd en in welke een persoon in eenvoudige burgerkleeding gezeten was, gleed kalm over het heldere water, dat stadwaarts geleidt.

De man had den mannelijken leeftijd bereikt; hij was krachtig van gestalte, aan zijne kleeding te oordeelen van goede conditie en zijn blond haar duidde de noorder afkomst aan.

Hij zat aan het roer en ten bewijze dat hij geen vreemdeling op het water was, gaf zijne hand soms de vereischte richting aan het vaartuig.

De avond viel; de zon ging in het westen onder en deed de daken der huizen glimmen, alsof ze gevernist waren; de torenspitsen van het stadje schitterden als waren zij van gepolijst metaal.

De stad, omgeven door hare net beplante cingels, had, zooals terecht een fransch reiziger van dien tijd opmerkt, een aanlokkelijker uiterlijk dan een wel onderhouden ‘landhuis.’

Frisch water, frisch loof, kokette huisjes, een warme zonnestraal der wegstervende zon - hoeveel aantrekkelijkheid ook in eene handgreep of liever in een enkelen oogslag!

De schuit dreef eene breede gracht in, aan beide zijden door huizen bezet, die zich in het water spiegelden.

Aan een steenen trap, met gekronkelde ijzeren leuning, legde men aan en de vreemdeling, aan wal stappende met den bruinen mantel op den arm, zeide tot de roeiers: ‘Wacht mij hier!’

't Scheen wel dat de man in de stad bekend was, want hij draaide, zonder iemand den weg te vragen, den hoek der straat om en trad met vasten stap voort.

Alles trok zijne aandacht: het sierlijkewoonen het lage, doch nette winkelhuis; de gerieflijke afspanning en de kleine visschersherberg.

Door de openstaande halve deur zag hij de met wit marmer geplaveide vloeren der gangen, de muren met blinkende tichelsteentjes bezet, de geschilderde glasruitjes; het was echter niet in een dezer huizen dat hij wezen moest.

Menschen stapten hem haastig voorbij, ofwel verre voor hem uit; vrouwen gingen zedig ter avondkerk, aan haren arm hare boeken, gebonden in fluweel of sagrijn en met zilveren hoeken, aan zilveren kettingen dragende: 't was echter geen van deze menschen welke hij zocht, zelfs scheen hij geen harer persoonlijk te kennen.

Daar lag het prachtig stadhuis, dat juweel van bouworde, donker in zijn boven-, verlicht in zijn benedengedeelte, want daarin had zich destijds eene druk bezochte vleeschhal gevestigd. De vreemdeling ging nogmaals voorbij, evenals toen hij in eene naburige straat eene stroogarf en daarin een palmtak, aan eene deur gebonden zag, ten teeken dat er een jonkman gestorven was; evenals hij schier het hoofd niet oplichtte, toen een open zeeuwsche wagen met een bloemtuil van lachende en gichelende boerinnekens hem voorbij reed.

Eindelijk stond de vreemdeling in eene achterbuurt stil, waar twee rijen kleine huizen, met wit gekalkte puntgeveltjes, in gelid stonden.

Allen schenen door een en dezelfde hand gebouwd, en moesten ook door een en dezelfde soort van menschen bewoond worden.

Indien men den man scherp in de oogen gestaard had, zou men al spoedig ontwaard hebben, dat hij ontroerd was bij het aanschouwen van die huisjes.

Hier en daar speelden nog kinderen op den dorpel der huizen of leunde een visscher met een zuidwester of een wollen slaapmuts op, rookend op de onderdeur zijner woning.

Zonder eigenlijk veel aandacht te wekken, bereikte de vreemdeling het einde der straat, dat nog eenzamer was dan het begin en tegen den groenen stadswal doodliep.

(Wordt vervolgd.)