De Belgische Illustratie. Jaargang 9

[p. 24]

Mozaiek.

Verplaatsbare stoom-kaapstander.

De nieuw uitgevonden verplaatsbare stoom-kaapstander heeft hoofdzakelijk ten doel om zware lasten uit de mijnen naar boven te voeren. Ook bij voorkomende ongelukken, zooals het breken van de ketting, een ongeval aan den ophaalbak, enz., kan hij dienen om de werklieden uit de mijn op te halen.

De toestel bestaat uit een verticalen, buisvormigen ketel, die den stoom op twee horizontale cylinders, aan weerskanten van een gegoten ijzeren steunsel aangebracht, overbrengt, waardoor, door een samengesteld raderwerk, een trommel wordt rondgedraaid, waarover een metalen kabel loopt.

de verplaatsbare stoom-kaapstander.

De ketel is van alle veiligheidstoestellen voor. zien, en men kan hem geheel regelen naar believen, 'tgeen noodig is. om den spoed waarmeê de op te trekken lasten naar boven moeten gehaald worden, te kunnen bepalen. De trommel kan in twee deelen verdeeld worden, ten gevolge waarvan men daarop twee platte kabels kan laten loopen. De kabel, die twee centimeters in doorsneê heeft, is vervaardigd uit gegalvaniseerd ijzerdraad met hennep doorweven, waarin een aantal electrische koperen draden gevlochten zijn, met een dubbele laag guttapercha omkleed. Deze draden loopen samen in het einde van den kabel, waarmede deze aan den haak van den bak bevestigd is, en zijn aan het andere einde verbonden met een klok. De werklieden die in de mijn nederdalen, kunnen dus elk oogenblik, door middel van een eenvoudigen druk op een knopje, seinen geven aan den machinist.

De toestel is ingericht om desgevorderd een lading van 1500 kilo uit een diepte van vijf- tot zeshonderd meters op te halen en kan ook van veel dienst zijn voor het nazien der stoompompen, het herstellen der schachten enz., terwijl hij daarenboven nog op velerhande wijzen in de industrie kan benuttigd worden.

De machine, vervaardigd in de werkplaatsen van de Naamlooze Vennootschap van Marcinelle en Couillet, heeft op de tentoonstelling van gezondheidsleer en reddingsmiddelen te Brussel de aandacht getrokken van allen die in het mijnwezen belang stellen.

Een uitgestrekt zoutmeer.

Luitenant Przewalsky bezocht op zijne reis door de binnenlanden van Azië het groote zoutmeer Dscha-ratai-dabasu in Mongolië, dat ongeveer 50 wersten (ruim 50 kilometers, 10 uren gaans) in omtrek heeft en 3100 voet boven de oppervlakte der zee gelegen is. De bodem is op eene dikte van 2 tot 6 voet met het zuiverste zout bedekt; toch wordt het meer slechts door een honderdtal Mongolen bezocht, die het zout te Bautu en Nin-sia verkoopen. Bij doelmatige exploitatie en geschikte middelen van vervoer zou het genoemde zoutmeer eene ware goudmijn kunnen worden. In de verte gezien gelijkt het op een blinkenden door de zon beschenen waterspiegel, van nabij op eene ijsvlakte. De zinsbegoocheling is zoo sterk dat luitenant Przewalsky eene vlucht zwanen op de oppervlakte van het meer zag neêrstrijken, zeker in de meening er water te zullen vinden.

De thermometer als hulpmiddel bij het haringvisschen.

De thermometer wordt in Engeland tot een geheel nieuw doeleinde aangewend.

Sommige natuurkundigen, behoorende tot het Weerkundig Genootschap in Schotland, hadden het vorige jaar opgemerkt, dat de haringen naar den invloed van de temperatuur des waters luisteren. Zij komen slechts aan de oppervlakte, wanneer het water beneden de 12^1/2 graad gedaald is. Door deze ontdekking kunnen de visschers met behulp van een thermometer nagaan, op welke diepte zij hunne netten moeten uitwerpen.

De ondervinding welke men dit jaar opgedaan heeft bevestigt deze theorie op de schitterendste wijze. Men heeft de haringen eerst den 28 augustus nabij de oppervlakte van de zee kunnen vangen, toen de thermometer 12^1/2 graad aanwees. Zoolang de thermometer 13^1/2 graad of zelfs 13 graden teekende, heeft men de visschen slechts kunnen vangen met netten, welke 30 of 40 meters diep uitgeworpen werden, wat natuurlijk den arbeid zeer moeielijk maakte.

Langs de kusten vangt men altijd eenige haringen, welke ook de temperatuur zij, maar deze visschen zijn er als verdwaald geraakt. Zooals men ziet kunnen de haringen met de zwaluwen en andere trekvogels vergeleken worden, met dit verschil echter, dat de eersten slechts eenige meters dieper behoeven neêr te dalen, om een geschikt klimaat te vinden.

Doofstommen.

In eene engelsche brochure over het geestesleven der doofstommen lezen wij de volgende merkwaardige bijzonderheden: Op 50 zwarten in Noord Amerika komt 1 doofstomme voor; bij de Israëlieten telt men 1 doofstomme op 673 personen; bij de evangelischen 1 op 2173 en bij de katholieken 1 op 3179. Vooral in de dalen der Alpenstreken klimt het aantal doofstommen bijzonder hoog. Eene vochtige lucht en slechte voeding geven daartoe vooral aanleiding. In sommige Alpenstreken komt 1 doofstomme op 500 à 600 personen voor, terwijl men over het algemeen in Europa 1 doofstomme op omstreeks 1400 of 1500 telt. In geheel Europa leven 250.000 en op de geheele aarde 850.000 doofstommen.

Vleeschetende planten.

Zooals bekend is, hebben sommige planten de merkwaardige eigenschap, dat zij hunne eigenaardig gevormde bladen sluiten, zoodra zich eene vlieg daarop neerzet zoodat zij niet zelden daarin vliegen vangen. De geleerden hebben nu uitgemaakt, dat de gevangen vlieg door het blad wezenlijk verteerd wordt. Het blad geeft een slijmerig zuur af, waardoor het insect opgelost en verslonden wordt. Opent zich het blad weêr dan is de oppervlakte droog en geschikt om nieuw voedsel, als men het zoo heeten mag, te nemen. Op dezelfde manier worden kleine stukjes rund-vleesch door het blad verteerd; kaas kunnen zij moeielijk verteren en die is ook gevaarlijk voor de planten. Wordt een stukje steen op het blad gelegd dan sluit het zich insgelijks, doch het steenij e wordt niet verteerd, want na eenigen tijd opent zich het blad weêr en werpt het uit. In den smaak schijnen dus die planten niet veel van de menschen te verschillen, want steeneneters kennen wij niet, en dat vleesch smakelijker is dan kaas, zullen wij niet hoeven te zeggen.

Een binnenzee in de afri-kaansche woestijn.

Noord-Afrika bestaat groo-tendeels uit dorre zandwoestijnen, waar gras noch kruiden groeien, mensch noch dier leven kan. De zandwoestijn strekt zich ook tot de fransche kolonie Algeriëuit. De beroemde De Lesseps, de grondlegger van het Suez-ka-naal, heeft het denkbeeld opgeworpen een gedeelte dier onvruchtbare zandvlakten, en wel dat gedeelte hetwelk tot de fransche kolonie behoort, in eene binnenzee te herscheppen. Een gedeelte der groote woestijn, eene oppervlakte van 16.000 kilometers beslaande, is van 25 tot 40 meters beneden den waterspiegel gelegen. Door een kanaal te graven van deMiddellandsche Zee tot de boorden der woestijn zou deze laatste in een uitgestrekt zout-watermeer herschapen worden, terwijl de zich daarin bevindende oasen, die volgens gedane opmetingen allen minstens 20 meters boven den waterspiegel der Middellandsche Zee liggen, als zoovele eilanden boven het nieuwe meer zouden uitsteken.

De Lesseps begroot de kosten van het werk op 40 millioen franken; de uitgaven zouden meer dan gedekt worden door den hoogen intrest, welken het verpachten van het recht van vischvangst op het zoutwatermeer kan opbrengen.

Spoorwegbruggen in Amerika.

Gedurende de tien laatste jaren heeft men in Amerika, vooral in het noordelijk en westelijk gedeelte, een groot aantal ijzeren bruggen gebouwd. Dit is trouwens geen wonder, daar Noord-Amerika door een groot aantal stroomen doorsneden wordt en de Amerikanen voor geene uitgaven terugschrikken.

Over de Missouri heeft men aan bruggen bijv. 52 millioen franks, over de Ohio 86 millioen, over de Mississipi 120 millioen, te Philadelphia 20 millioen, te New-York 30 millioen franks besteed. Hierbij zijn niet begrepen de kosten van den aanleg van een groot aantal werken ten behoeve der met de bruggen in verband staande spoorwegen. Het totaal cijfer bedraagt meer dan 600 millioen franks.