De Belgische Illustratie. Jaargang 8

Vliegmachines en vogelmenschen.
(Vervolg en slot.)

De eer der uitvinding van het valscherm of de parachute komt toe aan den franschen natuurkundige Sebastien Lenormand, die er in 1783 zijne eerste proef meê deed.

Lenormand had in eenige oude reisverhalen gelezen, dat in sommige landen de slaven, om hun koning den tijd te verdrijven, zich van aanzienlijke hoogten neêrlieten, zonder zich te bezeeren en dat zij die zachte neêrdaling toeschreven aan een parasol, die zij in de hand hielden.

Ondernemend van aard, wilde hij de proef op de som nemen en den 26 november 1783 daalde hij van eene verdieping met eene parasol in elke hand.

De parasols waren zoo gemaakt dat zij niet konden omslaan, en inderdaad de proef gelukte.

Het lag niet in de bedoeling van Lenormand om aan zijne ontdekking vooreerst publiciteit te geven, doch hij rekende buiten den geleerden abbé Bertholon, professor in de natuurkunde te Montpellier, die hem had afgespied.

Het gevolg was dat beiden de handen ineen sloegen om nieuwe proeven te nemen. In het begin plaatsten zij dieren in de parachute, doch weldra daalde Lenormand zelf van den toren van het observatorium te Montpellier neêr, waardoor de uitvinding ruchtbaar werd en geen ballon ging in die dagen op, of hij was voorzien van een valscherm, waarin men uit de hoogte dieren naar beneden liet.

Zonderling is het, dat men niet terstond op de gedachte kwam, om het valscherm te gebruiken als een reddingstoestel voor luchtschippers.

Twee gevangenen, Garnerin en Drouet, die de proeven van Lenormand bijgewoond hadden, poogden er hunne vrijheid door te verkrijgen.

In 1793 was Garnerin als commissaris der Nationale Conventie naar het noorderleger gezonden, en in het voorposten-gevecht bij Marchiennes krijgsgevangen gemaakt.

Gedurende de lange gevangenschap die hij te Buda in Hongarië onderging, dacht hij aan de uitvinding van Lenormand en hij besloot ze aan te wenden om zijne vrijheid te herkrijgen.

[p. 372]

Hij kon echter de toebereidselen tot zijne vlucht niet verbergen, en alvorens hij gereed was, werden zijne stukken in beslag genomen.

Drouet, de postmeester die Lodewijk XVI op zijne vlucht te Varennes aangehouden had, bracht het verder.

Voor het departement Marne tot lid der Conventie benoemd, werd hij in 1793 als commissaris naar het noorderleger gezonden, en hij bevond zich te Maubeuge toen die stad door de Oostenrijkers belegerd werd.

Vreezende in de handen der belegeraars te vallen, besloot hij naar Parijs terug te keeren en vertrok op zekeren nacht met een escorte dragonders.

DE DUITSCHE STAANDE HOND.

Hij viel echter in handen van den vijand en werd naar Luxemburg vervoerd; toen de geconfedereerden ons land verlieten, werd Drouet naar het fort Spielberg in Moravië gebracht.

Het was daar dat hij de uitvinding van Lenormand in toepassing wilde brengen om te vluchten.

Van de gordijnen van zijn bed maakte hij eene parasol en gelukte er in deze voor de soldaten die hem bewaakten, te verbergen.

Op zekeren nacht liet hij er zich meê uit het raam zijner gevangenis naar beneden.

Neêrvallende brak hij echter de beenen en werd weêr in zijne gevangenis teruggebracht, die hij niet verliet dan om met nog eenige volksvertegenwoordigers uitgewisseld te worden tegen de dochter van Lodewijk XVI.

Toen Garnerin in 1797 zijne vrijheid had terug gekregen, zoo als wij reeds vroeger verteld hebben, wilde hij onderzoeken of het valscherm niet zou kunnen dienen om het als een veiligheidsmiddel den luchtschipper meê te ge-

[p. 373]

ven, en te recht meenende dat hij zelf een voorbeeld moest geven, wilde hij andere zien volgen, zou hij op den 22 october 1797 er een proef meê nemen.

Des avonds te 5 uur steeg Jacques Garnerin uit het park van Monceau op.

Onder het bootje was een valscherm vastgemaakt, waarin hij plaats had genomen en waarmeê hij naar beneden zou dalen.

De toevloed van nieuwsgierigen was groot, een doodsche stilte heerschte, iedereen was bevreesd voor het lot van den stoutmoedige.

UGOLINO IN DEN HONGERTOREN TE PISA.

Toen de ballon 1000 meters hoog was, zag men hem het touw doorsnijden dat hem aan den ballon verbond.

Met eene vaart, die de toeschouwers een kreet van ontzetting afperste, daalde het valscherm naar beneden.

Zoodra echter het valscherm geheel was uitgestrekt, verminderde de snelheid der daling, doch het bootje werd zoo heen en weer geschommeld dat de toeschouwers niet omhoog durfden zien en velen van schrik in zwijm vielen. Gelukkig had men geen ongeval te betreuren, want terwijl men nog bezig was Garnerin te beklagen, kwam deze te paard aanrijden om allen te doen zien dat zijne proef gelukt was.

[p. 374]

Bij zijn tweede opstijging of liever neêrdaling bracht hij aan het valscherm eene verbetering aan, die het gebruik er van minder gevaarlijk deed zijn; hij maakte boven in het scherm een gat en zette er buiten een koker op van eene meter hoogte, en die vernuftige verbetering voorkwam de schommelingen die Garnerin bijna hadden doen verongelukken, daar de lucht onder het valscherm als door een schoorsteen kon ontsnappen.

Wij zullen niet spreken van de tallooze opstijgingen die achter elkander plaats hadden; het zij genoeg te zeggen dat het valscherm als redmiddel voor luchtschippers nooit aan dat doel heeft beantwoord.

Men kent geen enkel geval waarin het valscherm een luchtreiziger uit een gevaar verlost heeft. En het is inderdaad ook zeer moeielijk aan te nemen dat iemand uit het bootje van een ballon in de mand van het valscherm zou kunnen klimmen wanneer hij zich boven in de lucht bevindt; zelfs een volmaakte koorddanser zou het niet wagen.

Het valscherm geraakte dus meer en meer op den achtergrond, vooral dewijl de luchtballons algemeen de aandacht trokken. Wel heeft later de horlogiemaker Degen te Weenen veel opspraak verwekt met zijn vliegtoestel, doch hij gebruikte bij zijn toestel een kleine ballon, zoodat hij niet onder de vliegende mannen kan gerekend worden.

Wij moeten hier echter nog den ‘vliegenden de Groof’ van Brugge gedenken.

De man had iets uitgevonden, dat volgens de wetenschap, onmogelijk tot een goed resultaat leiden kon; echter was deze Bruggenaar met het vaste denkbeeld bezield dat hij vliegen, en zelfs heel Europa doorvliegen zou.

Het was in de hoofdstad, te Brussel, nu pas twee of drie jaar geleden, dat hij het eerst zijne kunst zou vertoonen, en dewijl Brussel een oneindig getal badauds in zich bevat, was die keuze dan ook voortreffelijk.

Duizenden en duizenden stroomden naar het Plaine des Manoeuvres en de Groof maakte eene kolossale ontvangst; er kwam echter een ongeval aan de machine en..... men had het geluk niet den Bruggenaar te zien vliegen. Elke poging, kortom, mislukte; maar de Groof bleef bij zijne overtuiging.

De man ging met zijn toestel naar Londen, denkende dat het aloude vlaamsche spreekwoord op hem toepasselijk was: ‘geen profeet is geeerd in zijn eigen land;’ hij ging dan naar Londen, liet zich door een luchtreiziger tot op eene zekere hoogte meêvoeren, en op zijne kommando loslaten.

Te vergeefs raadde de luchtreiziger hem aan, van de onderneming af te zien; de Groof bleef bij zijn stuk. Van den ballon losgemaakt en aan zijne vliegmachine overgelaten, daalde de ongelukkige met eene duizelige snelheid naar beneden en lag weldra, hij even als zijne machine, verpletterd op den grond. De Groof is, tot nu toe, de laatste Icarus geweest.

Wij eindigen met het verhaal van een vliegtocht, dat wij in een oud boek vonden, getiteld: ‘Reisbericht van twee moniken, die zich in het gevolg van een fransch gezant aan het hof van Siam bevonden.’

‘Op zekeren dag,’ zoo luidt het verhaal, ‘zou het volk van Siam ter eere van den franschen gezant een vuurwerk afsteken, en om het pikant te maken, zeiden zij dat aan het slot daarvan de vuurwerkmaker in een vat in de lucht zou stijgen.

De Fransche gezant was weinig gesteld op een schouwspel dat hij voor eene dwaasheid hield, en vreezende dat de vuurwerkmaker ter zijner eere zou opgeofferd worden, trachtte hij het volk van zulk eene dwaasheid terug te houden, doch zij spraken met zulk eene zekerheid van het welgelukken der proef, dat de gezant toestemde.

Er werd dan een vat gebracht, waarop de vuurwerker plaats nam met een groot scherm in de hand. Onder het vat werd een weinig buskruit aangebracht, dit werd aangestoken en het vloog met den vuurwerker in de lucht.

Op een aanzienlijke hoogte opende deze zijn scherm en kwam weêr heelhuids op de aarde terug.’

Zoo luidt het verhaal, doch wij weten zeer goed dat zulk eene ontploffing van kruit niet kan plaats hebben zonder den vuurwerkmaker te verpletteren, en te recht is daarom later opgemerkt dat zich in het vat een luchtballon bevond, terwijl het scherm niets anders geweest is dan het later uitgevonden valscherm, zoodat de ontsteking van het kruit nergens anders toe gediend heeft, dan om de ware oorzaak der opstijging te verbergen.

Wij laten het verhaal voor hetgeen het is, doch bevat het waarheid dan zijn de Siameezen de Europeanen op dat gebied veel voor geweest.