De Belgische Illustratie. Jaargang 8

Jagers en stoopers.
Novelle van Fr. Schnettler, Pr.
(Vervolg.)

‘Van ons dorp stroopen zij echter ook,’ zegde de jager. - Een blik vol valschheid en wrok vergezelde deze woorden.

‘Ja, dat weet ik. Er zijn daar een paar spitsboeven die zich met strikken ophouden; kon ik ze maar eens betrappen! Zij vangen meer dan men denkt.’

‘Neen, dien ik meen, stroopt met kruit en lood.’

‘Dat geloof ik niet. Wie zou het dan zijn?’

‘Aan wien niemand denkt. Gaan wij er uit, dan gaat hij er in. Hij schiet meer dan men denkt.’

‘Zeg dan op, wien meent gij?’

‘Het is onze buurman Johan, de jonge boer.’

‘Wat? - die een strooper?’

En nu vertelde de jager hoe hij en Johan vroeger, toen hij nog op de boerderij was, dikwijls waren weggeslopen en menigen haas heimelijk het levenslicht hadden doen uitblazen. Toen hij grooter was, had hij het misdadige handwerk opgegeven; de boerenzoon had het niet kunnen laten en was daarom een geslepen strooper geworden. Een slimme knecht vergezelde hem steeds.

De houtvester wilde het in 't eerst niet gelooven. De jager verzekerde hem echter, hij had voor eenige dagen nog den jongen boer met een buks gezien; hij had op een afstand op den uitkijk gestaan en de knecht Koenraad had hem het wild toegedreven. Hij kon het niet bezweren daar hij niet in de nabijheid was geweest, maar hij had zich toch zeker niet vergist. De houtvester trok het voorhoofd nu donkerder te samen. De kiem van wantrouwen was eenmaal in hem gestort. Wie den jongen jager echter aandachtig had gaêgeslagen, zou gezien hebben hoe een trek van boosaardige vreugde zich over zijn gelaat verspreidde.

Nog lang zaten zij daar op den uitkijk. Van stroopers echter was niets te zien of te hooren. Twee dagen lang werd het gevonden stuk wild bewaakt; de stroopers schenen echter lont geroken te hebben en kwamen niet om het wild af te halen.

De dochter van den boschwachter.

‘Zoo, zijt gij daar eindelijk? gij hebt lang op u laten wachten,’ zoo sprak een opgeschoten jonkman een jong, zwartoogig meisje toe en reikte haar vroolijk de hand. Zij was in gezelschap van een oude vrouw, oogenschijnlijk hare moeder, den schuttershof binnengetreden; twee kleine knapen volgden haar.

‘Ik kon niet eer,’ zeî het meisje en gaf den jongen man zonder aarzelen hand en arm.

‘En waarom dan niet? wanneer het schuttersfeest is, moet geen jong meisje mankeeren.’

‘Ik had in huis nog iets te doen. En daarbij - onze jager wilde mij hierheen vergezellen en dat verkoos ik niet. Ik heb hem eerst laten gaan.’

De muziek ving aan. Zij deed het lichte overkleed af en spoedig mengde het jonge paar zich onder de feestvierenden.

Des boschwachters dochter was achttien jaren oud en mocht zich wel laten zien. Een nobele gestalte, bruine haren, zoo glanzend als een kastanje wanneer zij uit den bast breekt, oogen, zoo vol, zoo klaar, zoo vriendelijk dat men iedere gedachte er in lezen kon als een steentje in een doorschijnende beek, een vaardigheid van bewegen en adel van houding, door het lange, groene kleed nog verhoogd - in het kort, knapper meisje was er in den omtrek niet te vinden, ofschoon het dorp op de schoonste van het dal roemde en de naburige knapen hier menigmaal een vrouw kwamen zoeken.

Geen wonder dat de jonge mannen slechts oogen voor haar hadden. Setje was zedig en bedeesd en zoo braaf als zij schoon was. Zij zonderde geen enkelen uit en was tegen allen even vriéndelijk, zoodat de jongeliê op het laatst meenden dat Setje een steen had waar andere menschen het hart hebben. Slechts één wist beter hoe het met haar stond - en dat was Johan, een rijke, jonge boerenzoon.

Johan was groot, ferm gebouwd en toch flink. Aan hem was een schoone huzaar verloren gegaan, zoo meende de majoor ook, als hij in het voorjaar op de keuring was, en ergerde zich niet weinig toen dit schoone exemplaar aan zijne handen ontsnapte. Hij had een lijnrechte houding. Een schoone, bruine ringbaard beschaduwde zijn frisch, bloeiend gelaat en gaf een mannelijk voorkomen aan zijne trekken. Donker haar viel in weelderige krullen langs zijn open voorhoofd. Opgewektheid en vroolijkheid straalden uit zijn gezicht, schelmachtigheid zag hem de oogen uit. Hij was meê van de rijkste boerenzoons van het dorp, dat was bekend, en alle meisjes waren eenstemmig dat hij ook de knapste en braafste was, en dat kon zelfs de jager Kamper niet ontkennen, hoe gaarne hij het ook gedaan had, want hij was ieverzuchtig op Johan.

De dans liep ten einde. Johan leidde zijne danseres naar haar plaats terug. Eenige minuten brachten de buurkinderen nog in vroolijk gesnap door, toen scheidden zij. Dat zij werden gaêgeslagen, wisten beiden maar al te wel en daarom zochten zij iedere gelegenheid te vermijden die het geheim huns harten verraden konde. De jager Kamper volgde het meisje overal en ging Johan voet voor voet na. Ook de meisjes lag er veel aan gelegen eindelijk te weten, of die beiden het met elkaêr eens waren.

‘Wel,’ verzekerde de eene, ‘zij had Johan op een blik betrapt die ongemerkt naar Setje gevlogen was en die heel wat te denken gaf;’ morgen meende weêr de andere: ‘zij had gezien hoe Setje's zwarte oogen lang en niet zonder beteekenis op Johan gerust hadden, dat zij rood geworden was tot haar ooren toe, alsof zij betrapt was;’ hier bleef het echter bij, zekere bewijzen ontbraken - en zoo bleef haar nog altijd de hoop; het kon niet zijn, en Johan was nog te krijgen. Nu was het juist tijd om uit die onzekerheid te geraken.

Het feest ging zoo genoegelijk voorbij als een volksfeest op het land maar voorbij kan gaan. Het weêr was prachtig, juist alsof het voor 't feest extra daar was; het was in den nazomer; oud en jong, groot en klein zaten aan lange tafels onder het schaduwrijk loof in vroolijk gepraat. Goed bier en opgewekte muziek deden het hunne om een vroolijke stemming te weeg te brengen. Alles verheugde zich, slechts één was daar die zich niet verheugde, en die één was de jager Kamper.

Hij had een paar maal met Setje gedanst.

‘Johan,’ zeî Setje als zij beiden den langen weg der polonaise door het dorp meêmaakten, ‘zorg toch dat ik niet meer met den jager behoef te dansen.’

‘Waarom wilt gij dan met hem niet meer dansen?’

‘Neen, ik doe het niet meer of ik verlaat de baan. Zoo even heeft hij mij nog slechte en onpassende woorden in het oor gefluisterd, waarover ik mij in het openbaar schamen zou. Dat moet hij zeker onder de soldaten geleerd hebben.’

‘Wat wilde hij dan?’ vroeg de jonge man. Zijne oogen vonkelden als kolenvuur, onwillekeurig, balde hij zijn sterke vuist.

‘Zwijg hier liever van stil. Ik wil niet meer met hem dansen, dat is de hoofdzaak.’

‘Maar dat zal uw vader tegen staan. Bij hem schijnt hij een wit voetje te hebben.’

‘Vader meent dat alle menschen zoo zijn als hij. Zooals hij het meent, zegt hij het den liê vlak in het gezicht, en wanneer hij iets op het hart heeft, moet het er uit. Hij gelooft dat iedereen zoo is als hij zich uitgeeft. Men kan de menschen echter niet in het hart zien.’

‘Hij schijnt veel met Kamper op te hebben.’

‘Dat heeft ook al zijn reden. Hij is dag en nacht om hem heen, zoekt op alle mogelijke wijzen in zijn gunst te komen, en ziet het haast zijn oogen af hoe hij hem op eenige wijze kan bevallen en van dienst zijn, en daarom meent vader dat hij wat wonders aan hem heeft. Ik denk echter als mijn tante zaliger: vleiende katten hebben de scherpste nagels.’

‘Zoo was de jager al vroeger toen hij nog op de boerderij woonde. Wanneer wij beiden een jongensstreek hadden uitgevoerd en hij bevreesd was dat het uit zou komen, dan zeî hij het aan vader, hield zich onschuldig en ik kreeg mijn verdiende straf er voor. En mijne moeder heeft het ook niet aan hem verdiend, dat hij haar thans links laat liggen: zij heeft hem altijd goed gehouden en hem verpleegd als haar eigen kind, jaren lang.’

Zoo spraken zij beiden nog lang met elkaêr. De uren gingen om als minuten. De eerste, onbedorven neiging vervulde beider hart met al haar stille vreugde en volle tevredenheid. Eén echter stond aan den anderen kant van den hof, bij den houtvester Buchholz, en deze had het jonge paar niet uit het oog verloren, en toen zij in vroolijken dans ronddraaiden, volgden hen twee vergiftige oogen vol nijd en wraaklust.

De jager Kamper was slim en valsch, daaraan twijfelde niemand, en toen hij Setje met zijne aanzoeken begon te achtervolgen, was het ook geen nadeelig plan van hem. 't Is waar, de oude boschwachter was nog sterk en krachtig als een eik, maar hij was oud en kon toch ook niet eeuwig blijven leven. Zijn beide zoons, de eenige kinderen die behalve Setje nog leefden, waren jong en het stond nog ver te bezien of één van hen 's vaders opvolger als houtvester in Hannethal zou worden.

Het houtvestersambt was goed en de inkomsten groot: overvloed van hout en allerlei soort van wild, de woning op de helling, gemakkelijk en ruim ingericht, een schoone hof en menig morgen akkerland behoorde er toe. Als de jager nu de hand van de schoone boschwachtersdochter bekwam, kon de plaats hem niet ontgaan, Dat het bij Setje met dat alles zoo maar niet gaan zou, giste en bevroedde hij. Daarentegen zocht hij de ouders voor zich te winnen en liet het noch aan list of vleierijen, noch aan kleine, tallooze dienstbetuigingen ontbreken, die zoo licht geschikt zijn om iemands gunst te winnen. Wat hij eigenlijk wilde, hield hij vooreerst nog verborgen, meenende, men moest zoo in eens niet met de deur in huis vallen.

Den houtvester, een opene, eerlijke natuur zonder rimpel of kreuk, wist hij gemakkelijk in te palmen. Hij was fatsoenlijk en solied van gedrag, dienstvaardig en begeerig tot in het overdrevene toe om iets te leeren, en nam iedere onderrichting met dank aan. Ook de moeder was hem spoedig genegen. Kleine dienstbewijzen trekken dikwijls meer dan men denkt. Zij was ziekelijk en hij kon uren lang bij haar in de warme keuken op de houtkas zitten, en dan onderhield en troostte hij haar over haren toestand, en toonde het grootste medelijden en de innigste deelneming. Zij was nieuwsgierig als alle dochters van Eva; hij wist altijd iets nieuws, en menig uur dat andere knapen, en onder dezen ook de vurige en levenslustige Johan, in de ‘Kroon’ zaten, vertelde hij ware en verdichte geschiedenissen uit zijn soldatenleven en wekte de nevelachtige herinneringen uit zijn verre geboorteplaats en eerste kinderjaren weder op. En wanneer dan de vroolijke jongelieden onder lustig gezang uit de herberg naar het dorp togen, hoorde de jager onder deze ook de stem van Johan, hetzij hij er bij was of niet, 't Is waar, meest was hij er bij, want gaarne zat hij in den kring zijner vroolijke kameraden, gaarne stond hij aan het hoofd waar men gepaste vermakelijkheden vond, ja, hij stiet hen dikwijls terug door zijne hevigheid, maar gaarne vergaf men het hem, daar hij het toch zoo kwaad niet meende.

‘Wie de dochter hebben wil, moet eerst de ouders het hof maken,’ zegt een oud spreekwoord. De jager kende dit en handelde hiernaar. Ook thans bij het feest was hij de voorkomendheid zelve. De boschwachtersvrouw had een der kleinen uit het oog verloren; spoedig haalde hij hem weder bij. Had zij haar man iets te

[p. 320]

zeggen of te geven - hij bracht het over. Daar danste een vreemde heer dien zij niet kende, vlak tegenover haar zat een meisje dat zij vroeger niet gezien had; het duurde niet lang, of de jager wist wie en van waar zij waren. Hij haalde bier en wist het beste vat uit te zoeken, hij bracht gebak en koeken aan, hij wierp de suikerklontjes ongeteld in het bier en daar de theelepeltjes ontbraken, sneed hij bereidwillig stokjes uit de beukentakken, om het suikerbier om te roeren.

Het feest liep ten einde. Meermalen poogde de jager het schoone boschwachterskind ten dans te leiden, maar iederen keer ontving hij een weigering. En daarbij haalde zij telkenmale den jongen boer ten dans af. Het kwam den jager voor dat zij hem steeds afsloeg en maar altijd met Johan danste, zelfs zonder dat hij er haar om verzocht. Dit was ook zoo. Hij kon met haar niet ten dans komen, ofschoon Setje met andere boerenknapen bereidwillig en dikwijls danste. Nijd en wraakzucht doorwoelden zijne borst, toorn en haat vlamden uit zijn oogen.

Het was avond geworden. Reeds daagden de sterren aan het blauw van den wolkeloozen hemel. De houtvestersvrouw was met de knapen naar huis gegaan; zij kon de avondlucht niet verdragen. De houtvester, als schuttershoofdman en president van het feest, kon nog niet vertrekken.

NONNENWERTH OP DEN RIJN.

Het was de tijd die aan de ‘buurvrouwen’ van het dorp zoowel als aan de jonge deerns bij het wasschen, bleeken of spinnen stof tot onderhoud geeft, namelijk de tijd waarop de schoonheden van het dorp - iedereen houdt zich daar natuurlijk voor - van het feest huiswaarts keerden, of liever zich huiswaarts lieten brengen.

‘Wie heeft u gisterenavond naar huis gebracht?’

‘Ik ben heel alleen gegaan.’

‘Wat doortrapt e leugenaarster die gij zijt!’

‘Wil ik het u eens zeggen?’

‘Hannes was bij u.’

‘Dat had ik onmiddellijk gedacht,’ - of:

‘Hebt gij het wel opgemerkt, Pauline, wat heeft Andries Piepers gisterenavond veel met Thrina gedanst!’

‘Zeker heb ik het opgemerkt, en zoo'n leugenaarster zegt dat zij hem niet mag lijden.’

‘En gisterenavond heeft hij haar een heelen zak suikerboonen gebracht, zeker voor een halven gulden.’ - Of:

‘Zeg eens, Trees, hebt gij Netje van het naburig dorp gisteren niet gezien, met wat een air zij ons voorbijging?’

‘Ja, dat zal wel zijn, zij heeft het erg in den bol. Zij meent zeker dat zij reeds hoog en droog op de hofstede zit. Den geheelen avond heeft Hannes met haar gedanst als waren wij in het geheel niet daar. Nu, mij kan het juist niet schelen, maar ik heb mij toch tot in mijn ziel kwaad gemaakt. Juist alsof in ons dorp geen fatsoenlijk meisje meer te krijgen was.’

‘Gij hebt wel recht, Betje.’

‘En 's avonds heeft hij haar een half uur ver naar huis gebracht, zoo'n domme gek. Hij had zoo ver niet hoeven te loopen. En zij moest zich schamen.’

Zoo gaat het vier weken lang op alle koffievisites en zoo'n oude vrouwelijke dorpskalender weet dikwijls vijf jaren vooruit alle mogelijke paren aan te wijzen. Ook Setje en de jonge boer boden den lieden stof tot gesprek.

Al pratende over koeikens en kalfkens, sloegen zij met al de anderen langzaam den weg in naar het dorp. Hadden zij maar eenigszins op hun omgeving acht geslagen, zoo zouden zij bemerkt hebben hoe menig nieuwsgierig oog op hen gevestigd was, hoe menig nieuwsgierig meisje wat nader trad om van de zaak zeker te zijn; zij zouden dan ook bemerkt hebben hoe een hooge gestalte met fonkelende oogen zich in de schaduw der beukenlaan zocht te verbergen. Eindelijk was de weg afgelegd en de twee buurkinderen scheidden.

Met vluggen stap ging Johan nu op de boerderij aan. Onder uit het dorp klonk het vroolijk gezang uit de ‘Kroon’ hem te gemoet. Neen, nu mocht hij er niet heen. Hij was op dat oogenblik niet gestemd om zich aan luidruchtige vroolijkheid over te geven. Al peinzend trad hij verder. Plotseling verneemt hij een vluggen stap achter zich: eer hij zich kan omkeeren, voelt hij een hevigen slag op zijn hoofd. Bijna was hij bewusteloos neêrgezonken, zoo hevig en onverwacht kwam de slag. Fluks draaide hij zich echter om, week ter zij en stond voor zijn verraderlijken tegenstander. Hij was geheel weerloos; zou hij wijken of stand houden? ‘Schurk, waarom slaat gij mij?’ riep hij en stortte in blinde woede op den jager los. Deze was teruggesprongen om zich tot een nieuwen slag gereed te maken. Zijn voet gleed uit, hij struikelde. In een oogwenk was Johan hem naar de keel gevlogen, ontrukte hem den stok en slingerde dien ver van zich af. Nu begon een woedende strijd. Ieder zocht den anderen op den grond te krijgen. Eensklaps tastte de jager in den zak van zijn jachtrok; een blank jachtmes flikkerde in zijne handen. ‘Hond! wilt gij steken?’ riep Johan; met de eene hand hield hij zijn arm vast, met de andere wrong hij hem de keel toe. De jager stortte ter aarde; het mes ontviel zijne handen. Johan raapte het op en wierp het van zich af. Zijn tegenstander was overwonnen.

‘Strooper, laat mij los,’ kreunde deze. Die woorden brachten Johan buiten zich zelve van woede. Het was een geluk dat hij stok noch mes ter hand had. Toen de eerste woede voorbij was, verheugde hij zich dat hij niet zoo ver was gegaan. Eenige zware vuistslagen vielen. Menschen kwamen nabij; Johan liet den jager los. Deze schuimbekte van woede over zijne schandelijke neêrlaag, sprong op en verdween in de struiken.

De schutters trokken onder het spelen der muziek den weg langs, om den hoofdman met de eerewacht naar huis te brengen. Een jonge man vond het dolkmes van den jager op het pad liggen en reikte het den houtvester over. Men vermoedde dat de jager twist gehad had en met wien ook - maar daar beiden zwegen, bleef het bij vermoeden.

In de vogelstrikken.

Wanneer de koude herfstwind over de stoppelvelden waait en de afgevallen boomblaêren wervelend voor zich heendrijft, dan breekt een vroolijke tijd voor de jagers aan, de tijd van de lijstervangst. Dan worden lijsterbeziën geplukt, wilgentakken tot beugels gesneden, strikken gedraaid, goede plekjes uitgekozen en wanneer de jager ook het heele jaar door zich meer om herten en reeën dan om ploeg of paarden bekommerd heeft, zoo monstert hij nu toch ieder span op den akker om te zien waar de schoonste en langste paardenharen voor vogelstrikken te vinden zijn. Die van schimmels en ‘vossen’ zijn, volgens hem, de beste, want zij houden het langst.

Het was een sombere herfstdag. De dikke, koude nevel wilde maar niet optrekken; overal klampte hij zich aan de bergen en heuvelen vast om aan de kracht der zon weêrstand te kunnen bieden. De nevelen om het dorp hingen neêr en dampten, een teeken dat wanneer 't nog niet regende, het toch ieder oogenblik regenen kon; in het kort, het was juist een weêr voor de lijstervangst.

Rustig stapte de houtvester Buchholz door het voetpad dat naar het bosch, langs de hoogte voerde. De tesch op zijnen rug was vol geladen met roode lijsterbeziën. Zijn beide kleine zoons volgden hem; zij droegen gereed gemaakte beugels met strikken.

Zij traden het bosch binnen. Een betreden pad slingerde zich door het bosch. Rondom kwamen de roode lijsterbeziën door den schemer der struiken te voorschijn en staken schilderachtig af tegen het groene kleed van het jonge loof.

‘Vandaag hebben wij geluk,’ zeî de houtvester, ‘reeds in den eersten strik een vogel! Frits, maak hem los.’ De kleine maakte zich gereed, maar juist toen hij hem den strik over den kop wilde werpen, sloeg de neêrgebogen tak terug en schommelde den gevangene heen en weêr. Eerst toen zijn kleiner broêr Hendrik den tak vasthield, gelukte het hem.

‘Vader, ziedaar! nog één en nog een.’ Verheugd sprongen de knapen naar voren.

‘Halt daar!’ riep de houtvester. ‘Niet zoo hals over hoofd! Brengt de strikken eerst weêr fatsoenlijk in orde! In de beziën alleen blijven de vogels niet hangen. Gij kent het toch nog?’ Ongeduldig volgden de knapen. Van den eenen vogel naar den anderen te springen, was ook veel aangenamer dan strikken zetten.

‘Hendrik! zie, daar buigt een tak, vol geladen met beziën, naar u toe! Haal hem op en doe er een strik aan. Als de vogels genoeg beziën op den grond vinden, dan loopen zij van zelf in den strik.’

Langzaam volgde men het pad door het bosch.

De knapen waren geheel en al oog; de eene wilde den anderen vóór zijn om het eerst weêr een nieuwen gevangene te ontdekken. Had het van hen afgehangen, zij waren spoorslags van den eenen strik naar den anderen geloopen. De vangst was gelukkig, echter ging het niet zoo vlug van de hand. Hier en daar moesten nieuwe beziën gestrooid, nieuwe strikken gelegd worden en dikwijls, wanneer de vogel lang geworsteld had, ging het losmaken ook zoo gemakkelijk niet.

(Wordt vervolgd.)