De Belgische Illustratie. Jaargang 8

Anastasia.
door Dr. J. Renier Snieders.

(Vervolg.)

Terwijl ik de ziekenzaal binnen trad en nadacht over den hedendaagsch, zoo vereerden militairen roem, mompelde ik bij mij zelven: ‘Ja, de filosoof had wel gelijk toen hij zegde: de zucht naar roem, de vrees, de schaamte, het doel om rijk te worden, het verlangen om later een gemakkelijk leven te leiden, het inzicht om zijnen vijand te verlagen, zijn wel gewoonlijk de drijfveeren van al de heldendaden, waardoor de mensch zich zoo beroemd zoekt te maken!’

Geen enkele dier drijfveeren brengt de gasthuisnon in beweging. O, zij heeft veel verhevener en edeler beweegredenen voor haar heldhaftig leven!

Lezer, volg mij in den geest en doorloop met mij de ziekenzaal van Turnhout.

Ziehier een langwerpig lokaal met vier rijen bedden; aan het overeinde der zaal boven tegen den muur een groep heiligenbeelden, en onder die beelden eene wijde deur, die ingang geeft tot de kerk.

De kerkdeur staat open; het orgel speelt treurig bij het gezang der slepende lofzangen. Voor het altaar zit de priester geknield te bidden, en de geloovigen, in den tempel vergaderd, bidden met hem voor de arme lijders, die daar binnen in de ziekenzaal het gebed hunner nog gezonde medebroeders inroepen.

Er is iets treffends in die, op dit oogenblik doodstil en reeds halfdonker geworden, ziekenzaal en in dien tempel, met biddende geloovigen opgevuld, en waarin men door de geopende deur uit het gasthuis alles kan afzien.

Onze voorouders hadden het lofwaardig gebruik het huis der zieken met het huis van den alvermogenden Geneesheer te vereenigen; in hunne bouworde hadden zij voor stelregel de liefdadige verzorging der lijdende menschheid nooit af te zonderen van het beoefenen der godsdienst.

Van uit zijn ziekbed kon de ongelukkige een smeekend oog werpen naar het altaar, waar de Trooster van allen tegenwoordig is; de beterenden, de geredden konden, op den arm der kloosternon leunend, van hunne legerstede opgestaan en eenige schreden verder voor de geopende kerkdeur gaan knielen, om den Gever der gezondheid voor hun herstel te bedanken.

Nooit was een lijder, door de verwijdering van Gods huis, van de volle beoefening der godsdienstige plichten verstoken; de Teerspijs der engelen, dat reisgeld, waarvan elk braaf Kristen op de geheimzinnige reis naar de andere wereld wil voorzien zijn, rustte bestendig op eenige schreden van zijne legerstede, en de bedienaar des tempels huisde, om zoo te spreken, nevens hem, ten einde altijd gereed te zijn, wanneer zijne raadgevingen of zijne gebeden gevraagd werden.

Heden vindt men die verhevene inrichting onzer voorouders niet gemakkelijk voor den ziekendiender en zeer hinderend voor den zieke.

Heden bouwt men voor den lijdenden natuurgenoot echte paleizen, met prachtige zalen, waarin niets ontbreekt hetgeen aan het lichaam de gezondheid en de krachten kan wedergeven; om het godsdienstig gevoel, waarin zoo dikwijls een redmiddel des lichaams kan gevonden worden, om het godsdienstig gevoel, dat leven der ziel, bekommert de bewonderaar der eeuw zich niet!

Doch gaan wij in onze beschouwing niet verder.

De lofzangen houden op; de biddende menigte verlaat den tempel; de laatste orgeltoon sterft als een doffe zucht weg.

De deuren langs waar men uit het ziekenhuis in de kerk treedt, worden gesloten.

Het werk, rondom de ziekbedden, een oogenblik door de gebeden binnen den tempel onderbroken, herneemt zijn gewonen gang; geene enkele van Turnhout's gasthuiszusters is aanwezig; zooals wij reeds hebben gezegd, allen, na eenen arbeid boven de menschelijke kracht te hebben afgedaan, werden door de pestziekte neêrgeslagen en liggen in doodgevaar in hare cellen of in de algemeene ziekenkamer.

Hoeveel slachtoffers heeft de dood onder haar reeds aangewezen? Dat weet niemand dan Hij alleen, die over leven en dood regeert. Moge Hij de liefdadige vrouwen, die den dood zoo moedig trotseeren in het belang harer lijdende broeders, moge Hij haar genadig zijn!

Vier heldinnen hebben de heldinnen, door den vijand overwonnen, op haar gevaarlijk standpunt vervangen.

Hoe zijn uwe namen, edele vrouwen, die met onversaagden moed in de bres komt gesprongen, waar het gevaar misschien tien maal grooter is dan in de bestormde vesting, waarin een regen van kogels en bommen nedervalt? De eerste welke wij ontmoeten, is Anastasia; wij kennen de edele vrouw van den vorigen nacht; twee harer medezusters, Augustina en Maria, vergezellen haar op den gevaarvollen tocht, waarop de mexikaanche officier met al zijne eerekruisen haar niet zou durven volgen.

Ook de Vrijheid van het wereldberoemde Gheel heeft zijn aandeel in de strijdmacht geleverd en eene harer heldinnen ter ondersteuning der kleine bezetting afgezonden; moedige Dymphna! ook uw naam mag niet worden vergeten!

Stil! er wordt aan de deur geklopt; er komen twee mannen binnen. Zij dragen op eene handberrie eene hooge, vierkante kas, van voren met twee zwarte, zware gordijnen, gesloten.

Daarin zit een zieke; men heeft hem, lijdend aan de heerschende epidemie, gevonden op een zolder, waar licht en lucht ontbraken, en noch vuur, noch eten, noch drinken voorhanden waren.

Nauwelijks hebben de twee dragers den draagstoel nedergezet, of zij vlieden heen; de lucht, welke zij in het ziekenhuis inademen, is immers eene besmette lucht, en daarenboven mocht de aanblik des lijders, hen eens doen schrikken, en zoodoende de aanstekende kwaal op hen worden overgedragen!

Twee bloodaards! zult gij zeggen; ja, doch de mexikaansche officier, die er zoovelen met eigen hand had gedood, die op het slagveld koelbloedig over bergen van lijken was geklommen, en die beweerde niet meer vatbaar te zijn voor het gevoel van vrees, diezelfde mexikaansche officier had voor niets ter wereld de twee bloodaards in hun overhaast liefdewerk bijgestaan.

- Arme jongen! zuchtte Anastasia, terwijl zij door de opengetrokken gordijnen van den draagstoel den ineengezakten lijder beschouwde; arme jongen, wat zijt gij ziek! uw aangezicht en uwe handen zijn koud als een ijsklont!

- Arme jongen! herhaalden twee gasthuiszusters, terwijl zij elkander hielpen om den lijder op te richten, en hem op een stoel bij het warme koolvuur neder te zetten.

In eenige minuten tijds was de zieke door de behendige nonnen, gewasschen en gereinigd.

Eene andere had middelerwijl een bed in gereedheid gebracht en verwarmde hetzelve met de voorouderlijke, maar toch zoo doelmatige koperen vuurpan.

Van weêrszijde op den arm eener non leunend, werd nu de zieke tot bij het verwarmde bed gebracht, waarin hij zich, zijne liefdadige helpsters dankbaar aanblikkend, nederlegde.

- Zal ik niet sterven? vroeg hij met eene gebroken stem.

- Betrouw op God! antwoordde eene der nonnen op bemoedigenden toon.

- Vader en moeder kwamen beiden, eenige dagen geleden, hier ook in het ziekhuis, hernam de lijder weenend.

- Arme jongen!

- Beiden liggen reeds in het graf.

- Gij zijt jong en sterk;... de geneesmiddelen werken krachtig op dergelijke gestellen, en aan goede verzorging zal het u niet ontbreken, zeide eene der nonnen geruststellend.

- Ook zullen wij allen voor u bidden, voegde de andere er bij, terwijl zij den zieke de hand streelde; tracht nu een oogenblik te rusten.... ligt gij nu warm? zijn uwe voeten niet koud? hebt gij geen dorst? op het oogenblik komt de geneesheer u bezoeken.

De nonnen zijn reeds weg van het ziekbed.

Ginds achter in de zaal heeft men geroepen om drinken; hier aan deze zijde vraagt een beterende zieke om voedsel.

De eerste herhaalt kermend dat hem de ingewanden ineenschroeien, de laatste dat zijn hart bij gebrek van prikkelend bloed, dreigt op te houden met kloppen, indien een weinig versterkend voedsel zijne uitgeputte krachten niet spoedig komt opbeuren.

Er snelt eene non naar het einde der zaal om den dorstige te laven; aan de andere zijde, waar de verzwakte lijder om voedsel heeft geroepen, zit eene tweede bij het ziekbed. Zij heeft den lijder recht gezet, en terwijl zij den arm om zijnen hals heen slaat, ten einde hem recht te houden, giet zij hem, evenals de baker bij een pasgeboren kind, lepel voor lepel, den verkwikkenden bouillon langzaam in den mond.

Meer dan een half uur zit daar de liefdezuster met den zieke in haren arm; de warmte van den lijder deelt zich aan haar bloed mede; zij ademt de lucht in, die de zieke uit zijne longen blaast.

Meer dan eens heeft men haar gewaarschuwd dat bij die onmiddellijke aanraking, voornamelijk van den beterenden zieke, de besmetting zoo licht wordt overgevoerd; doch het gevoel van menschlievendheid spreekt luider dan de waarschuwing des geneesheers; de stem der roeping dier edele vrouwen heeft ver de overhand boven de vrees, welke de ziekte inboezemt.

Vrees! zij heeft reeds zoo duizende malen zich aan dergelijke gevaren blootgesteld! Haar lichaam is immers, door de gewoonte, tegen de werking van het besmettend beginsel gehard en - zoo voegt de moedige zuster er vroolijk schertsend bij - mag een krijgsman beven op het slagveld? Ware dat geene onvergeeflijke schande? En indien de arme kloosternon, die doodende smetstof eens inademde en al hare zorgen, aan hare ongelukkige natuurgenooten besteed, met den dood moest bekoopen? O, zou de Heer van hierboven die opoffering dan niet loonen?

Zoo spreekt de gasthuiszuster, terwijl zij den lijder, die haar met een hoofdknik bedankt voor het genoten voedsel, zachtjes op zijn hoofdkussen laat nederzakken, hem in de dekens wikkelt en wegsnelt naar een ander ziekbed, waar een andere zieke haar heeft geroepen.

Dien lijder bracht men, nu reeds drie weken geleden, in het gasthuis. Hij heeft den eersten onstuimigen aanval der rotkoorts doorstaan; hij heeft gevaren van verschillenden aard doorworsteld; de hoop op herstel heeft den donkeren gezichteinder der langdurige ziekte eenigszins beginnen op te helderen. Doch een lastig ongemak heeft sedert eenige dagen zich tusschen de kenmerken eener op handen zijnde genezing gedrongen.

De verzwakte lijder kreeg sedert eenige dagen eene wonde in den hals. De heelmeester van het gasthuis heeft nog dezen morgen een verzachtenden balsem op die pijnlijke wonde gelegd en zal morgen het gelegde verband losmaken, ten einde haar te reinigen en met de noodige geneesmidelen te bedekken.

Maar, o, morgen is nog zoo lang! De wonde veroorzaakt den armen lijder zooveel pijn! Hij zoude zoo gaarne het verband zien wegnemen, en na het reinigen der wonde hetzelve herleggen.

Maar de heelmeester is niet aanwezig, en slechts morgen, want er is zooveel haastig werk van dien aard in de stad, komt hij zijn bezoek afleggen.

- Slechts morgen! kermt de zieke, o, welk lijden heb ik gedurende den langen nacht nog uit te staan!

De gasthuisnonnen hebben elkander met een vluchtigen blik geraadpleegd: waarom zouden zij niet beproeven, of het in hare macht was, den armen lijder te helpen, zijn last en pijnen

[p. 296]

te verminderen en hem misschien een rustigen nacht te doen doorbrengen?

In een oogenblik is immers alles gereed wat er tot de verpleging der wonde benoodigd is, en indien men elkander eene behulpzame hand wil bieden, het verband ook spoedig gelegd.

Twee nonnen hebben den lijder reeds van het ziekbed omhoog geheven; een derde maakt het verband los, werpt het, met vuile etterstoffen doorweekte, pluksel ter zijde en reinigt de walgelijke wonde met eene in lauw water gedoopte, zachte spons.

De vierde gasthuiszuster brengt droog, zuiver linnen en mollig pluksel aan, waarmede de wonde wordt verbonden.

Een oningewijde, die dit werk zoude afzien, is gedwongen zijn diep gevoel van walg en af keer uit te drukken: ja, de hand des geneesheers en die der nederige gasthuisnon alleen, zijn bekwaam om onbeschroomd en zonder walging dit eenvoudig, maar gevaarlijk verband te leggen.

Neen, de mexikaansche officier, die daar buiten nog altijd door de koude, besneeuwde straat heenwandelt, zou den moed niet hebben, eene der vier zusters in dat werk, hetwelk binnen de vijf minuten is afgeloopen, te vervangen.

Het is avond geworden; het is reeds donker in de ziekenzaal. Stil! daar hoor ik de klank eener bel; men opent de kerkdeur.

De nonnen, die aan de ziekenbedden drank, voedsel en geneesmiddelen ronddeelen, laten eensklaps haar werk staan en knielen biddend neder op den kouden vloer.

Een graf is niet stiller, dan op dit oogenblik de ziekenzaal. Langs de kerkdeur treedt er eene non binnen; zij draagt in de eene hand eene kerkbel, in de andere eene brandende fakkel; achter haar komt de priester met een zilveren kelk in de hand. In dien kelk rust het gewijde Brood der engelen, bestemd voor een ongelukkige, die misschien, eer morgen de dageraad zijn bleek oog over de sneeuwvelden werpt, reeds de verschrikkelijke reis naar de eeuwigheid zal hebben afgelegd.

Waarom is alles toch zoo eerbiedig stil op het oogenblik dat die kleine groep, samengesteld uit eene gasthuisnon en een priester, tusschen de ziekbedden voorbijgaat?

O, misschien vliegen er op dit oogenblik engelen langs het gewelf der ziekenzaal, en, sterveling! indien uw oog die gelukkige hemelbewoners konde aanschouwen, zoudt gij zien, dat zij uit eerbied hun aangezicht met hunne blanke vleugelen bedekken! voor wien? voor Hem!!

Ziet gij daar den priester, die den stervende het laatste troostmiddel van de godsdienst toedient?

Hij ligt gebogen over het dampend ziekbed; den besmetten den adem des lijders, die elk ander als een doodgeur zou toe vliegen, is hij gedwongen in te ademen. Ten einde de Heilige Zalving toe te dienen, is hij verplicht geheel het lichaam des stervenden te ontblooten, en gedurende eenige oogenblikken in onmiddellijke aanraking te blijven met dien verpestenden damp, welke, bijna even vergiftig als de adderbeet, bij zoovelen den dood zou veroorzaken. Waarom is die priester, welke nog in den bloei zijner jaren, en bijgevolg zoo vatbaar is voor de zoo aanstekende rotkoorts, waarom is die priester zoo kalm, zoo rustig, alsof daar, bij dat besmette ziekbed, niet het minste gevaar bestond?

Is hij overtuigd, dat hij door de gewoonte reeds gehard is tegen de gevaarlijke lucht, welke men in de verpeste ziekenzaal inademt?

TENTOONSTELLINGSGEBOUW TE PHILADELPHIA.

O, neen; hij kent het gevaar dat hem omringt; hij weet, hoe weinig er noodig is, om door de looden hand der ziekte te worden neêrgeslagen. - Heeft hij gisteren niet een der geneesheeren, door de vreeselijke besmetting getroffen, ten grave zien dalen? Heeft hij dezen morgen niet een der zusters, evenals den geneesheer, zien wegslepen? Weet hij niet, dat in de kleine cellen en in de ziekenkamer van het klooster zelf, al de gasthuisnonnen aan de vreeselijke rotkoorts lijdend, tegen den dood liggen te worstelen?

Dat alles weet hij; maar, verdubbel de verwoesting, welke de dood hier sedert eenige weken aanricht, verdubbel ook de gevaren, waaraan allen, die de ziekbedden naderen, zich blootstellen, toch zal die verheven zendeling van de godsdienst niet terugdeinzen, of zijne bezoeken bij de menigvuldige lijders verminderen.

En bij al dat gevaar, tien maal grooter dan de kogelregen op het slagveld, is hij kalm en rustig evenals de gasthuisnon. Waarom? omdat hij arbeidt in naam der menschlievendheid, in naam der godsdienst, onder het oog van den grooten Belooner van het goede daarboven!

- Overdrijving! Neen, de gevaren van besmetting, waarvan gij spreekt, zijn zoo groot niet; en die gasthuisnonnen, en die priester, wier moed gij zoo hoog ophemelt, zijn even weinig blootgesteld aan de besmetting, als de geneesheer, door gewoonte daartegen verhard.

- Uwe opwerping aangaande die zoogenaamde verharding is eenigszins gegrond; doch zou die gasthuiszuster, zou die priester, welke daar in die ziekenzaal zoo kalm, zoo rustig leven, minder moed toonen, indien zij daar heden, voor de eerste maal huns levens, in die besmette zaal moesten binnentreden?

- Nog eens, overdrijving! neen, het gevaar daar binnen, is toch zoo groot niet.

- Wel, treed dan binnen, mexikaansche officier, en volg dien onbeschroomden priester eens eenige uren op zijn ondernomen veldtocht.

Het is reeds laat in den avond.

De vier gasthuiszusters zijn doodelijk vermoeid; zij hebben ook geheel den dag gearbeid en bijna geen tijd kunnen vinden, om het noodige voedsel te gebruiken.

Dat zij zich nu eenige oogenblikken rust vergunnen, een verkwikkend avondmaal gebruiken en zich dan ter rust begeven.

Onmogelijk; daar komt een nieuwe bezoeker de ziekenzaal binnengetreden. Wie is die nieuwe bezoeker? De dood!

Hoort gij daar ginds aan het einde der zaal dat akelig gereutel, de voorbode der scheiding van deze aarde?

Een lijder, die verscheidene dagen tegen het vernietigend element heeft geworsteld, heeft eindelijk den strijd opgegeven. Nog eenige oogenblikken en de gevreesde bezoeker, die daar even binnentrad, voert zijne prooi mede.

De vier gasthuisnonnen zitten geknield voor het sterfbed te bidden.

De zieke heeft de gewijde waskaars in de hand. Zij brandt zoo flauw en dreigt zoo dikwijls bij den tocht der lucht uit te gaan, alsof zij het bewijs wilde geven, dat een lichtje, hetwelk weldra zal zijn uitgebrand, het sprekend zinnebeeld is van 's menschen bestaan.

Op de borst van den stervende rust een klein, koperen kruisbeeld, hetwelk eene der biddende nonnen nu en dan aan zijne lippen brengt.

Het is alsof de aanraking van dat kruis zijn verzwakte geestvermogens wederom een oogenblik verlevendigt, want nauwelijks heeft hij het beeld zijns Verlossers aan zijne koude lippen gevoeld, of hij drukt er een kus op en heft zijne gebrokene oogen opwaarts, waar het denkbeeld van dat koperen kruisbeeld hem in den geest heenvoert.

Tot laat in den nacht zitten de gasthuiszusters aan het sterfbed te bidden.

De ziel verlaat zoo ongaarne dat stoffelijk hulsel, waarin zij eenige jaren heeft gewoond! Zij is ook zoo bang voor die lange, lange eeuwigheid, zoo smartvol voor den booze, zoo duizend maal gelukkig voor den brave!

Waarom zou zij niet sidderen bij het gevoel dier ontzettende onzekerheid? Waarom zou zij dat verschrikkelijk afscheid van het lichaam nog niet een oogenblik verschuiven?

De Rechter, die op haar zit te wachten, is ook zoo gestreng... O, Hij is in zijne rechtvaardigheid, toch ook zoo vaderlijk genadig!

Het was, alsof deze overdenking van eene der gasthuisnonnen door de ziel des stervenden gehoord werd, want bij de laatste woorden: ‘Hij is toch ook zoo vaderlijk genadig,’ ontvloog zij haar aardsch hulsel en steeg opwaarts.

(Slot volgt.)