De Belgische Illustratie. Jaargang 8

De ontploffing te Bremershaven.

Nog altijd leven wij onder den indruk van de vreeselijke gebeurtenis, die onlangs in Duitschland heeft plaats gehad en waarvan een aantal menschen de slachtoffers waren, en niet zonder siddering spreekt men den naam uit van Thomas, den bewerker van het onheil, want men had tot dusverre niet gedacht dat zooveel boosheid in een menschenhart kon huisvesten.

Van die noodlottige gebeurtenis is uitvoerig gewag gemaakt in de verschillende dagbladen, doch wij meenen onzen lezers eene dienst te bewijzen met eene afbeelding en beschrijving der helsche machine en eene schets van het tooneel der verschrikking, kort nadat de ontploffing had plaats gehad.

Den 11. december van het vorige jaar lag de zeeboot de Mosel voor Bremershaven gereed om hare gewone reis naar New-York te doen. Reeds gaf de sleepboot Simson, die haar op de ree zou sleepen, stoom en de talrijke passagiers voor

[p. 147]

de nieuwe wereld namen haastig afscheid van bloedverwanten en vrienden om op de boot te stappen, toen eensklaps te kwartier over tienen een vreeselijke knal zich deed hooren.

Zoo ontzettend was het gedruisch, dat de ongedeerden een oogenblik, als van hun gevoel beroofd waren, en toen dit langzamerhand weêr terugkeerde, was het tooneel dat zich aan hunne oogen vertoonde, wel in staat om hen van schrik te doen bezwijmen.

Op de twee booten, op de kaai was het een chaos van stukken hout, ijzer en menschelijke ledematen, en om de verschrikking nog grooter te maken, steeg er een gekerm op, dat iedereen, die nog voor meêlijden vatbaar is, het hart moest doen breken.

Niet lang bleef men in het onzekere over den aard en de oorzaak van de ramp, want eenige minuten na de ontploffing ontdekte men dat een passagier der eerste klasse, die zich onder den naam van William Thompson had laten inschrijven, zich in zijne hut opsloot en met een revolverschot een einde aan zijn leven poogde te maken.

Stervende naar het hospitaal gebracht, bekende hij dat onder de goederen die hij op de boot had laten laden, zich een kistje met dynamiet bevond, voorzien van een uurwerk, dat eerst na een twaalftal dagen eene ontploffing moest veroorzaken. Alsdan zou het uurwerk het dynamiet aangestoken hebben en zoodoende de boot in de lucht hebben doen springen als zij in volle zee was. William Thompson had slechts plaats genomen tot Southampton, daar hij berekend had dat eerst drie dagen na het vertrek van daar, de helsche machine haar werk zou doen.

Eenige dagen later bezweek de ellendeling, en niet minder dan tachtig slachtoffers verloren door zijn toedoen het leven. De aanleiding tot die verschrikkelijke daad was de geldzucht, daar hij verschillende met vodden geladen kisten zeer hoog had laten verzekeren en hoopte, door het vergaan der Mosel, de hooge premie, daarop gesteld, te trekken.

Het spreekt vanzelf dat na den dood van Thompson, die intusschen nog twee maal van naam veranderd was en nu doorgaans Thomas genoemd wordt, de mekaniek, welke de ont ploffing veroorzaakt had, de meeste aandacht trok en bij nader onderzoek bleek dat de machinist Fuchs uit Bernburg, de maker er van was.

Wij geven op onze laatste bladzijde een teekening daarvan. Figuur 1 stelt het uurwerk voor tusschen twee ijzeren platen van omstreeks 14 centimeters dikte. AA zijn de twee hol getande wielen, elk voorzien van een sterke horlogie-veêr. Door middel van tandwielen werken die wielen op een geheel van andere wielen, zoodanig dat het schakelrad C eene draaiende beweging krijgt om zijne as. De beweging is zeer langzaam, daar het schakelrad tien dagen noodig heeft om geheel rond te loopen.

Figuur 2 stelt het mechanism voor, van buiten gezien. De as van het schakelrad C van figuur 1 steekt dwars door de ijzeren plaat heen om in rad E te eindigen, waarop de eerste tien cijfers gegrift staan. Op een der speeken is een klamp G bevestigd. Als het schakelrad C en met dit het rad E ronddraaien in de richting door den pijl aangegeven en afgeloopen zijn, slaat klamp G tegen het deel K van een zwaaienden hefboom KF. Het steunpunt F beweegt zich op en neêr, van rechts naar links, en laat dan den hefboom H los, die daardoor ophoudt een ijzeren stift H te steunen. Wordt die stift niet meer tegen gehouden, dan gehoorzaamt hij aan de drukking van twee opgerolde veêren, die hem met een krachtigen stoot naar beneden drukken. Ten gevolge van den schok, door dien stoot te weeg gebracht, ontbrandt eene lont, die het dynamiet moet aansteken.

Dit mechanism zou zeer eenvoudig zijn, ware het niet dat het geheel en al onhoorbaar werken moest. Het is toch genoeg bekend dat alle uurwerken als zij in gang zijn hun ‘tik-tak’ doen hooren, en dit moest vermeden worden, wilde Thomas niet hebben dat er de aandacht op zou vallen.

Dit heeft men verkregen door een soort van regulateur LL (fig. 3), in fig. 1 bij B voorgesteld waar twee ballen op een koperen ring sterk tegen elkaâr wrijven. Hoe is het echter mogelijk, dat eene machinerie, die zoo goed in elkaâr zat, vóór den aangegeven tijd zijne kracht getoond heeft?

Toen William Thompson aan Fuchs de machine bestelde, zeide hij hem dat zij dienen moest om met een enkelen slag een groot aantal draden van een weeftoestel te breken, en hij vreesde den maker te verzoeken om het zóó te stellen, dat het door geen toevallige omstandigheden kon in wanorde komen. Fuchs heeft daar waarschijnlijk ook niet aan gedacht, en het is dan ook natuurlijk dat toen de werklieden het kistje van de kaai over eene plank op de Mosel lieten glijden, de hefboom losgelaten heeft en alzoo de ontploffing is gevolgd.

De uitvinding schijnt niet nieuw te zijn, want de bladen komen ons vertellen dat reeds in den Fransch-Duitschen oorlog dergelijke machines von Moltke zijn aangeboden als middel om de fransche vloot te vernietigen, doch door hem zijn geweigerd.