De Belgische Illustratie. Jaargang 7

Geuzenteekens en kreten.

In een oud boekske, ‘tot Ceulen’ gedrukt, lezen wij het volgende over de geuzenteekens en kreten in de 16^e eeuw:

[p. 341]

GEZICHTEN VAN BELGIE.
Nos. 1 en 3. Oude poorten van Brugge. - No. 2. Bouwvallen der Abdijkerk van Sint-Baafs te Gent. - Nos. 4 en 6. Straten van Antwerpen. - No. 6. Het ‘Steen’ te Antwerpen. - No. 7. Het Schippershuis te Gent. - No. 8. Het ‘Vrije’ te Brugge.

[p. 342]

‘Verder verbeelden sy (de geuzen) hen inne, dat het Landt was als een aerden pot, varende tusschen twee ofte dry stercke kopere potten; ende daer-omme niet en soude konnen ghedueren; maer den eenen oft den anderen te deel moeten vallen; ofte des eens ofte des anders faveur, protectie, ende hulpe moeten begheeren. Veylden daerom de Neder-landtsche Bruydt in Duytschlandt, Vranckrijck, Enghelandt, Denemarcken, ende Sweeden aen den meest-biedende; practiseerden duysent middelen om op het kussen te gheraeken, ende het Regiment der steden ende der provinciën selfs te aenveerden; ende streken metter vossensteert, daer sy met het huydt van den leeuw niet door en konden. Ja, droeghen (beneffens napjes ende Lazarus-clapjes) oock vossensteerten op hunne hoeden, in de plaetse van pluymen; om dat Hertogh Erick van Bruynswyck (die Syne Majesteyt van Spaignien diende) gheseyt hadde: De Vossen sullen de Geusen te loos zyn: willende segghen, dat de Coninghsche met gherechtigheydt, lijdtsaemheydt, ende door verdueren, de Geusen achter-halen ende in-slocken souden. Exod. 7, v. 12. Aarons roede (slanghe) verslinde hare roeden. Anderen voerden in hunne vaendels eenen Pelicaen, tot een teecken van Liefde tot het Vader-landt, ende tot den waren dienst van de Catholijcke Majesteyt, ghelijck eenen Pelicaen uyt liefde die hy draeght tot syn jongheren, de selfde spyset met syn bloedt. Andere hadden Roosen op hunne stormhoeden, teeckenen wel een vande Enghelsche natie; als oft sy daer mede hadden willen te kennen gheven, dat de Coninghinne van Enghelandt hen-lieden de behulpighe handt biedende was.

‘Ende over-midts sy saghen dattet on-moghelyck was sonder den glim van den Conincghlijcken naem te ghebruycken, yet in hunne saken te konnen vervoorderen, soo beloofden sy met solemnelen Eede den Coningh (den welcken sy door hunne geldt-munten ende beelden, ende op-schriften der-selver, voor hunnen wettighen Souvereynen ende Erf-Heer van de Landen bekenden) houw ende trouw te blijven. Niet en riepen sy luyder over tafel binnen Brussel in de huysinghe van Florentius van Pallandt, Grave van Culenburgh, als, Dat den Coningh leve, dat de Geusen leven. Ende overmidts, doen de Edelen hun Request presenteerden in het jaer 1566, Me-Vrouwe van Parma scheen verschrickt te zijn om de menighte der Gheconfedereerden; ende den Grave van Barlaimont, Heer van het Gulde Vlies, gheseyt hadde: Ne craignez pas Madame, ce ne sont que les Gueuz. En vreest, noch en belght u niet, Me-Vrouwe, 't syn maer Geusen, dat is, Guyten ende Landt-loopighe Bedelaers; soo hebben sy dit woordt Geusen, by dese occasie op-ghenomen; ende lieten dan loot gulde Medalien slaen, aen d'eene syde met het beeldt van des Coninghs troonie, met dese woorden: den Coningh ghetrouw, aen d'ander syde twee handen aen eenen knapsack, met dit op-schrift: Totters Bedel-sack, ende droeghen den penninck aen den hals. Sy hadden in hunne Vaendelen voor hunne Devisen, pro Lege, Grege et Rege. Voor de Wet, voor 't Volk, ende voor den Coningh, ende seyden by nae als een vande Bende van Catilina: Deos hominesque testamur, nos numquam contra Patriam Arma cepisse. Godt ende de menschen nemen wy tot ghetuygen, dat wy noyt teghen de Catholycke Roomsche Religie, noyt tegen den Coningh de wapenen aenghenomen hebben.’

Men ziet, Tartuffe leefde reeds in de 16^e eeuw!