De Belgische Illustratie. Jaargang 6

Peter Benoit.
(Vervolg en slot.)

Hij verbleef beurtelings in Leipzig, waar hij zijne wetenschappelijke studiën eindigde; in Dresden; in Praag, de hoofdstad van Bohemen, een land nog zoo eigenaardig nationaal; in Munchen; in Berlijn waar hij schreef en in druk gaf een achtstemmig Ave Maria voor twee koren bewerkt, dat aldaar in de Domkerk uitgevoerd en hooggeschat werd.

Intusschentijd had hij ook in het licht gebracht: Zes melodiën, voor eene stem met piano-begeleiding; Twaalf kerkmotetten, met orgel; verscheidene pianostukken, in gansch nieuwe vormen geschreven en Twaalf eenstemmige zangstukken, met piano.

In 1859 zond hij uit Duitschland aan de koninklijke Academie van België een werkje, getiteld: De la musique de l'avenir en het muziekstuk: Petite cantate de Noël, dat later het eerste deel werd zijner beroemde Quadrilogie, bestaande uit: Noël. - Mis. - Requiem. - Te Deum. Ziehier hoe de heer Fétis zich uitdrukte over het Noël, in zijn verslag aan de Academie: ‘Ce morceau a un caractére d'originalité et de sentiment individuel qui devient plus rare chaque jour; le mérite de l'art d'écrire, ainsi que la connaissance des effets de sonorité, y sont en harmonie avec le sujet. Je n'ai que des éloges à donner à cette oeuvre.’ De twee andere verslaggevers, de heeren Snel en Daussoigne-Méhul sloten zich aan bij de woorden van hunnen collega en voegden daarbij, de heer Snel: ‘Cette oeuvre fait reconnaitre le compositeur aux idées distinguées,’ en de heer Daussoigne: ‘Cette cantate est une composition remarquable à plus d'un titre. M. Benoit n'est plus un élève, mais un jeune maitre de beaucoup d'avenir.’

In 1860 volgde de Mis, die het tweede deel der Quadrilogie uitmaakt. Dit gewrocht ook was het onderwerp eens verslags der H.H. Daussoigne-Méhul en Fétis. Ziehier hoe de eerste zich daarin uitdrukte: ‘Le style en est large, élevé et généralement approprié au sujet. Ce n'est plus l'oeuvre d'un élève distingué, mais l'expression d'un talent sérieux. Cette composition fait le plus grand honneur à M. Benoit.’ De heer Fétis, die in kunst zeker niet zeer vooruitstrevend mocht genoemd worden, maar integendeel zeer ingenomen was voor de klassieke meesters, schreef: ‘La Messe de M. Benoit est une grande composition, digne de fixer l'attention sous les deux points de vue qui embrassent toute la valeur d'une oeuvre d'art, à savoir, la pensée et sa réalisation. Ce qui frappe, c'est l'accord du style avec l'objet religieux de son oeuvre. Le jeune artiste marche dans une voie qui est la sienne et n'accepte pas l'autorité de la tradition. La fugue du Credo est une oeuvre de maitre, où l*on remarque partout une force de conception très-rare. Je crois devoir dire que les progrès de M. Benoit dans ses compositions, le sentiment intime qu'on y remarque, l'originalité de sa pensée et son habilité dans l'art d'écrire, me font espérer que la Belgique comptera parmi ses enfants un grand musicien de plus.’

Benoit was toen 26 jaren oud en de meester die over hem schreef telde er 76.

In 1861 vertrok onze kunstenaar naar Parijs en verbleef daar eenigen tijd, waarna hij terugkwam in zijn vaderland en zich te Brussel vestigde.

III.

Daar kwam hij in betrekking met eenige vlaamsche letterkundigen, herinnerde zich het nationaal Duitschland en besloot den strijd aan te gaan tegen de verbasterde slenter-muziek die schier den ganschen vlaamschen kunstakker overdekt met hare fransche onkruiden.

De gedichten van Hiel lokten zijne aandacht en in 1863 hoorde en bewonderde men het eerste vlaamsche Oratorio dat ooit geschreven was geweest. De uitvoering van Lucifer was, om zoo te zeggen, het vertrekpunt eener vlaamsch muzikale beweging die steeds uitgebreider en machtiger geworden is. Van dan af werd Benoit aangezien als het hoofd dier beweging en zag men eene schaar van jonge toonkundigen zich bij hem aansluiten.

Op de eerste uitvoering van Lucifer werd hij tot ridder der Leopoldsorde benoemd.

In 1867, werd hij naar Antwerpen geroepen om eene vlaamsche muziekschool te stichten, doch zijne bezigheden beletteden hem geenszins werken voort te brengen.

In 1869, tijdens de antwerpsche kermis, voerde men van hem uit eene Cantate die hij opzettelijk geschreven had voor het leggen van den eersten steen van den nieuwen vlaamschen Schouwburg en het Oratorio ‘de Schelde’ dat een onbeschrijfelijke geestdrift deed ontstaan en herhaaldemaal in Antwerpen en te Brussel gehoord werd.

Korts na zijne aankomst in onze stad verkoos de Société de musique Benoit tot haren bestuurder. Ieder in Antwerpen weet hoe die maatschappij onder zijn bestuur tot eenen graad van volmaaktheid geraakt is dien men zelden aantreft.

In 1871 vervaardigde hij op weinige dagen de schoone en eigenaardige ‘Kerk-Cantate’ die uitgevoerd werd bij de inhuldiging der muurschilderingen in de Sint-Joris - kerk alhier.

Eenige dagen na die uitvoering werd hij opzichter over het kerkmuziek en hoofd-muziekbestuurder van de O.L.V. kerk benoemd.

Buiten zijn werkje, getiteld ‘De vlaamsche muziekschool en hare toekomst,’ dat hij in 1872 in het licht gaf, schrijft Benoit onophoudelijk in ‘De vlaamsche kunstbode’ van Antwerpen en in ‘Le guide musical’, en ‘L'art universel’ van Brussel, artikelen over het nationalismus in de kunst.

In de muziekschool geeft hij sedert verscheiden jaren eenen wekelijkschen cursus van muzikale geschiedenis, wijsbegeerte en schoonheidsleer, die reeds voortreffelijke vruchten heeft gedragen bij de jonge kunstenaren die hem bijwonen.

Pas eenige maanden geleden, in Augustus van het verleden jaar, hoorden wij zijn laatste Oratorio ‘de Oorlog.’ Ieder heeft nog in het geheugen al de grootsche pracht van dat reuzenwerk; het ware dus overbodig daarover uit te wijden.

IV.

Volgens ons verdeelen de werken van Peter Benoit zich in twee groote tijdvakken welke wij het eklektieke en het nationale noemen zullen.

In het eerste tijdvak schreef hij onverschillig op vlaamsche en fransche texten; tot dit behooren de volgende werken:

De Belgische natie, nationaal volkstafereel in drie bedrijven; - Het dorp in 't gebergte, zangspel naar Kotzebue, in drie bedrijven; - Een aantal melodrama's, enz.; - Een nog grooter aantal Romancen; - Le meurtre d'Abel, cantate; - Zes melodiën voor eene stem met piano; - Twaalf andere zangstukken voor eene stem met piano; - Twaalf kerk-motetten, met orgel; - Een aantal Pianostukken; - Moïse au Sinaï, groot koor voor Luik vervaardigd; - Le Roi des Aulnes, opera in een bedrijf; - L'amour mendiant, opera ook in een bedrijf; - eenige Kerk-motetten, met orkest; - eene groote Cantate in drie deelen, voor eene feestgelegenheid te Luik getoonzet; - La Colonne du Congrès, groote cantate voor Brussel; - Hymne à l'harmonie, cantate gemaakt voor de opening der groote zaal van de Harmonie-maatschappij onzer stad.

Tusschen het eklektieke tijdvak en het nationale staat een werk gansch alleen, dat niet recht bij een van beiden hoort: het Oratorio

[p. 148]

in tyrol.

[p. 149]

de poolsche moeder.

[p. 150]

‘Prometheus’ vervaardigde hij op fransche woorden, maar in eenen zeer vlaamschen geest, voor eenen prijskamp van samenstelling te Parijs. Het werk werd afgewezen omdat het niet aan de voorwaarden van den prijskamp beantwoordde. De dichter Hiel schreef onder de muziek van dat Oratorio, de vlaamsche woorden die het nu nog heeft en waarmede het in Gent uitgevoerd werd.

De bijzonderste werken van het nationale, van het schoone tijdvak zijn:

De Quadrilogie bestaande uit Noël en Mis, waarover wij de gedachten der verslaggevers der Academie deden kennen, de Requiem, waarvan Fétis schreef: ‘Celui qui a écrit cela, est le maître de l'avenir pour le pays,’ en het Te Deum. Naar het gansche werk gehoord te hebben, schreef de vermaarde schilder Antoon Wiertz in een brusselsch dagblad: Le Noël est un ruisseau, la Messe est une rivière, le Requiem est un fleuve et le Te Deum est un Océan!’ - De Maeyers, twaalfstemmig mannenkoor, op woorden van Destanberg, gemaakt voor den prijskamp van Rheims in Frankrijk en aldaar uitgevoerd door de koninklijke koormaatschappij van Gent, en waarover een fransch kunstkritiek schreef: ‘C'est une oeuvre de Titan écrite pour des géants!’ - Vijf boeken Sagen en Balladen voor piano-forte; - Eene verzameling Sonaten-Balladen voor piano; - Concerto voor piano, met orkest; - Humoristisch Concerto voor fluit, met orkest, - 20 Kerk-Motetten, met orgel; - Mis, voor drie stemmen met orgel; - Isa, drama in drie bedrijven; - Ave Maria, voor acht stemmen zonder begeleiding; - Liefde in 't leven, liederboek op gedichten van Hiel; - Lucifer, oratorio; - Schelde, oratorio; - De vlaamsche leeuw, koor voor mannenstemmen met fanfaren; - Eene reeks Liederen uitgegeven in de verzameling van het Willemsfonds; - Kerk-Cantate, voor mannenstemmen met orkest; - De Oorlog, zijn grootste oratorio.

Antwerpen.

jan beelaert.