Het portaal der St-Janskerk.
De St.-Janskerk van 's Hertogenbosch is, volgens de verklaring van deskundigen, een der schoonste, zoo niet de schoonste der gothieke kerken in Nederland. Voorzeker, de O.L.V. kerk van Antwerpen is grooter doch niet zoo eêl in vorm als de St.-Janskerk.
De geschiedschrijver dezer kathedraal, de heer Hezenmans, zegt te recht van dit gebouw: ‘Nergens misschien bestaat eene kerk, wier inwendig op den toeschouwer een meer feestelijken en godsdienstigen indruk maakt. De edelheid en zuiverheid harer vormen, de rijkdom en de volkomenheid der onderdeelen, de harmonie van het geheel, zullen bezwaarlijk elders overtroffen worden.’
Op den grondslag der St.-Janskerk zijn reeds drie kerken gebouwd. De eerste was eene hulpkerk, de tweede werd gebouwd in 1280 en moet een prachtige tempel zijn geweest. In 1419 werd deze door een zwaren brand vernield. De kathedraal, zooals zij nu bestaat, werd in de 15e eeuw gebouwd.
Even als overal in Nederland, werden de kerken tijdens de reformatie geplunderd, geschonden en vernield. Volgens de authentieke oorkonden was het bevel van het plunderen der prachtige St.-Janskerk, uit Antwerpen overgemaakt. De antwerpsche Geuzen hebben, voorwaar, geen eer van dat werk! In een tweeden aanval werd al wat de eerste maal was recht gebleven, onder den voet gehaald, gestolen en vernield.
In 1584 werd de toren en kerk erg door eenen brand, teweeggebracht door het hemelvuur, geteisterd. In 1629, tijdens het beleg der stad door Frederik-Hendrik, diende, barbaarsch genoeg, de toren tot mikpunt der kogels. Na de overgaaf nestelde zich, onder die ogivale bogen, het protestantism, dat onder dien bouwtrant voorzeker niet thuis hoort.
Napoleon I. gaf de kerk aan hare wezenlijke eigenaars, aan de Katholieken terug, die haar dan ook in eigendom hebben behouden. De kerk was intusschen zoo vervallen, ten minste uitwendig, dat men er schier geenen vorm meer aan opmerkte; thans wordt zij hersteld en de gravure, die wij verder opnemen, doet ons de gerestaureerde noorder-transept kennen.
Auteursrechtvrij