De Belgische Illustratie. Jaargang 5

Contrôle-uurwerk.

In uitgebreide etablissementen vooral is 't van gewicht, dat de betrekking van waker stipt worde waargenomen, doch wie zal kunnen nagaan of de waker al dan niet zijn plicht doet.

[p. 79]

Sinds ruim een jaar reeds is echter een werktuig uitgevonden, 't welk in dit gemis van contrôle op bijzonder voldoende wijze voorziet.

Dit werktuig is een uitvinding van een Engelschman, den heer Pratt.

Nevensgaande afbeelding stelt den achterkant van het werktuig voor. Links bevindt zich een electro-magnetisch toestel. Een gewoon uurwerk brengt een cylinder in beweging, die om een verticaal geplaatste as draait. Deze cylinder is bedekt met een strook papier, welke door middel van eene veer er om gespannen wordt gehouden, zoodat men ze gemakkelijk telkens door een nieuwe strook kan vervangen. Dit papier bevat afdeelingen voor de uren en zoo noodig voor onderdeelen der uren, tevens voor de verschillende plaatsen, welke de waker moet bezoeken. Zooveel vertrekken, als de waker te doorloopen heeft, zooveel afdeelingen ook van de laatste soort op de papierrol van den cylinder. Voor elk dezer laatste afdeelingen is een bijzondere stift, die door het teeken, op de rol nagelaten, aangeeft, op welken tijd de waker de plaats, die met de stift in verband staat, gepasseerd is. Deze stiften worden in beweging gebracht door 't electro-magnetische toestel. In elk vertrek bevindt zich een knop, waarop men slechts behoeft te drukken om den electro-magnetischen stroom te doen werken. Wanneer de waker in 't voorbijgaan op een dier knoppen drukt, begint 't genoemde toestel te werken en brengt de stift in beweging, die door middel van een zwart gemaakt stuk papier, een stip op een der afdeelingen van de rol nalaat.

In nevensgaande gravure is de cylinder niet zeer hoog voorgesteld, doch men kan er eene van meer omvang nemen, evenals er meerdere electro-magnetische toestellen kunnen aangebracht worden. De grootte van 't etablissement, de hoeveelheid der vertrekken moet hierbij in aanmerking genomen worden.

Het nut van 't contrôle-uurwerk is zeer licht af te leiden. Gesteld een groot etablissement, zooals dat der heeren Noble en Hoare te Londen, die onlangs ook zulk een uurwerk hebben aangeschaft, waar een dertigtal vertrekken zijn, welke de waker heeft te doorloopen. Op de papierstrook van den cylinder zijn dus dertig afdeelingen, behalve die voor de uren. De waker moet aldaar elk uur alle vertrekken bezoeken en telkens op een der knoppen drukken, welke in ieder vertrek aanwezig zijn; daardoor wordt de tijd, waarop hij in de verschillende plaatsen geweest is, nauwkeurig opgeteekend. Als hij om de een af andere reden in een der vertrekken langer moet verwijlen dan den tijd, dien de cylinder noodig heeft om een afdeeling verder te draaien, moet de waker, ingevolge de ontvangen instructiën, nu en dan op de knop in 't vertrek, waar hij opgehouden wordt, drukken, ten einde er op de rol meerdere stippen komen te staan. Deze wijzen aldus aan, waar de waker gedurende den tijd, dat hij niet in de volgende vertrekken was, zich ophield.

Dat het contrôle-uurwerk buiten bereik van den waker is, behoeft niet gezegd, men kan 't b.v. op het bureau een plaats geven, waar 't dan des morgens wordt nagezien, terwijl men tevens de afgediende strook papier door een andere vervangt.