De Belgische Illustratie. Jaargang 4

[Nummer 41]

Onze gravuren.

Aan het strand - hoe schrikwekkend snel en groot zijn daar niet dikwerf de veranderingen, welke in de natuur plaats grijpen! Hoe verschillend is niet de aan blik en zijn de gewaarwordingen, wanneer men bij helder en verkwikkend weder zich aan den zeeoveer bevindt, of indien men denzelfden oever bezoekt, als stormen de natuur in beroering brengen.

Bij kalm weder is men aan het strand door de heerlijkheden der natuur in volle mate omgeven. De grillig wiegelende golven der branding, die in de zonnestralen glanzen, het zachte geklots der zich brekende baren; de glinsterende zeilen nabij de kust of in de verre ruimte aan den benevelden gezichteinder; ginds en her een meeuw, die met zijn druipende vleugelen langs de golven strijkt, de afwisseling der oeverbochten en der duinen, het onmctelijk vergezicht, zee- en landwaarts. In zulke oogenblikken is de zee zoo schoon, en zij, die zich aan hare oevers bevinden smaken een ongekend genot.

AAN HET STRAND.

Doch wanneer men zich op diezelfde kust waagt, terwijl de stormen er loeien, welk een omkeer! Verdwenen is al de pracht, die zich in de schijnbaar onbeperkte ruimte ontvouwde. De woedende zee, die bu derend haar golven opstuwt, welke het schip, dat zoo even nog in zijn geregelden koers door niets gestuit werd, voortslingeren naar de dreigende klippen en banken; het akelig gekrijsch der stormvogels; de wrakken, door de loeiende baren aangespoeld - ontzettende verwarring alom heeft het heerlijke natuurtafereel vervangen. En te midden dier verschrikkingen hoort men nog de noodkreten der schipbreukelingen, waarop wellicht als een treurige echo het hulpgeschrei antwoordt van den een of ander der kustbewoners, die toch alleen geen hulp kan aanbrengen en tevergeefs op middelen zint ter redding van de in doodsangst verkeerende schepelingen. De schilder van nevensstaand tafereel heeft getracht dien toestand aanschouwelijk te maken en te personifieeren en hij is daarin zeer gelukkig geslaagd.

Terstond van de geschikte gelegenheid gebruik maken - men begrijpt, dat hierbij onderverstaan wordt, als het geoorloofd is - mag wel als een wijze en verkieslijke practijk geroemd worden. Wie toch staat u borg, dat zich nog een tweede, even gunstige gelegenheid zal opdoen; misschien was het de eerste en laatste tevens. Heeft men eenmaal de kans laten voorbijgaan, men zou dan allicht in de onaangename en soms belachelijke positie kunnen geraken van iemand, die met spanning op eene gelegenheid staat te wachten, welke nimmer zal komen. Hoevelen zijn er niet, die hunne beste kansen verkeken hebben en nog verkijken! Heeft de ondervinding hen niet wijzer gemaakt? Och kom, de lessen van die onderrichtende matrone worden immers zoo dikwerf in den wind geslagen. Men is in dat opzicht een luie en vergeetachtige leerling; men heeft alles geleerd en alles vergeten. De gelegenheid wordt wel eens voorgesteld als eene persoon, die de haren niet volgens de gewone manier heeft opgestreken, maar ze over oogen en neus laat hangen. Het achterhoofd is dus geheel kaal, terwijl het aangezicht door de haren bedekt is. Deze voorstelling heeft de beteekenis in, dat men veelal de gelegenheid niet ziet naderen, wijl haar aangezicht achter de haren verborgen is, en men nog meent, dat

[p. 322]

zij komen moet, wanneer zij reeds voorbij is, omda men alsdan op het haarlooze achterhoofd kijkt en in den waan verkeert, dat men haar gelaat bespeurt.

Als eene soortgelijke allegorie kan ook de vossenjacht door de gravure op pag. 324 voorgesteld, aangemerkt worden. De jager staat nog steeds te wachten op den vos, die, naar zijn meening, nog uit het hol moet te voorschijn komen, terwijl de vos hem reeds voorbijgesneld is. De positie van den jager is niet weinig belachelijk. Hij staat met gespannen verwachting te staren op den ingang van het hol, terwijl het wild, waarop hij wacht, hem voorbijloopt. De gelegenheid, hier vertegenwoordigd door den vos, is reeds gepasseerd en komt allerwaarschijnlijkst niet terug. De jager wachte! Hoevelen, behalve dezen jager, staan te staren op een doel, dat zij meenen te zullen bereiken, terwijl de kans reeds voor hen vervlogen is. Dat ook zij wachten! Niet altijd toch is de eerste geschikte gelegenheid ook de laatste. Het is voor den jager te hopen, dat er zich een tweede vos opdoe en voor zoovelen, die in dergelijke omstandigheden verkeeren, dat nog andere gunstige kansen zich aan hen voordoen.

De beroemde schilder Adriaan van Ostade heeft, gelijk menigeen zijner nederlandsche kunstbroeders, ons in de voortbrengselen van zijn penseel echte typen bewaard van Nederlanders uit de eeuw, waarin hij leefde. Zij schilderden niet naar een bepaalde opvatting, maar deden grepen in de werkelijkheid en brachten deze op het doek over.

Ostade had echter wel degelijker en vooral wel edeler typen kunnen vinden dan de personen, die hij ons in vele zijner tafereelen weder voor de oogen voert. De een of andere herbergpret, een jolige partij, waarbij ruwe, lompe kerels als hoofdfiguren voorkomen, zijn waarlijk geen doelmatig tooneel, om ons een hooge gedachte van onze voorvaderen te doen krijgen. Gelukkiglijk is ons van hen meer bekend, dan in die soms triviale schilderstukken staat opgeteekend. Deze toch zouden eenigszins het denkbeeld kunnen rechtvaardigen, dat men destijds in het buitenland zich vormde over den Hollander, als ware hij een befaamd rooker en drinker. Ten blijke van het verkeerd idee, dat men omtrent den Hollander had opgevat, wordt verhaald, dat eens een engelsch acteur, die waarschijnlijk in zijn rol was blijven steken, zich uit de verlegenheid wilde redden en het publiek trachtte op te vroolijken, met op de Hollanders te schimpen. Hij improviseerde ongeveer het volgende:

‘What else can any Dutchman do
Than drink his glass and burn his pipe?’

‘Waartoe is een Nederlander anders in staat dan tot drinken en rooken?’ Doch hij had er niet op gerekend, dat een Nederlander zich onder het publiek bevond, en veel minder nog dat deze hem zou antwoorden. Nauwelijks toch had hij die paar regels uitgegalmd, of de ‘Dutchman’ stond op en riep even luide:

‘And burn your ships at Chatham too.’

‘En ook (in staat) tot het verbranden van uw schepen te Chatham.’ Tot eer van het publiek wordt er bijgevoegd, dat het den Hollander toejuichte om zijn flink antwoord, al was ook de herinnering aan dat feit voor de Engelschen alles behalve vleiend.