De Belgische Illustratie. Jaargang 4

[p. 307]

Een eigen huis.
Auerbach naverteld door H.A. Banning.

EEN ZONDERLING PAAR.

Er was in het gansche dorp geen meisje te vinden zoo bedaard, zoo beschaafd in hare manieren als Sientje, de dochter van den overleden bakker Verpoorten. Haar vader was in zijn jongen tijd iemand, die meende dat de gansche wereld voor hem te koop was; hij wilde vooruit, hij. moest een groot heer worden en liet zijn dochtertje Rosine noemen; dat klonk hem voornaam in de ooren en onderscheidde haar nu al vast van de andere dorpskinderen, waarmede zij later toch nimmer omgang zou hebben, als eenmaal zijne wenschen en verlangens vervuld waren. De bakker was intusschen nu reeds lang dood en begraven; hij had zijn geld en goed verloren in processen met zijne buren en zijne dochter werd nu eenvoudig Sientje genoemd, even alsof zij nooit een vader had bezeten, die haar eens voor de groote wereld bestemde.

Sientje zat jaar in jaar uit bij den wagenmaker Kolders voor het raam te naaien. De vrouw van Kolders was eene zuster harer moeder. Die menschen waren kinderloos en Sientje had daar een goed leven kunnen hebben, doch zij was trotsch als haar vader en daarbij zeer eigenzinnig; zij wilde heerschen en gebieden en alles moest voor haar wil bukken. Zoo kwam het dan ook dat zij eindelijk het veld moest ruimen voor een ouder le os nichtje van den wagenmaker. Zij bleef daar schijnbaar geheel onverschillig over, huurde een kamertje en wist zich met naaiwerk een onafhankelijk bestaan te verschaffen. De eenige broeder van Sientje diende ver uit de buurt als bakkersknecht.

Er was eens een tijd dat de metselaar Harmen veel benijders had omdat Sientje van den bakker hem genegen was en met geen der jonge lieden van het dorp iets te doen wilde hebben. Het was echter reeds lang geleden dat beiden, met toestemming der wederzijdsche bloedverwanten, besloten hadden te eeniger tijd met elkander in het huwelijk te treden. Sientje was toen twintig; Harmen twee en twintig jaren oud. Tien jaren waren sinds dien tijd voorbijgegaan en het kwam maar niet tot een huwelijk, tot ergenis van vele bejaarde menschen, die te recht zulk een omgang zonder vooruitzichten ongeoorloofd of althans hoogst laakbaar achtten. Het moet intusschen gezegd worden dat Harmen slechts in den winter en dan nog maar weinige weken op het dorp was; hij werkte altijd in groote steden waar meer loon werd gegeven en waar hij ook beter gelegenheid vond om zich in zijn ambacht te bekwamen. Sientje was vlijtig en zuinig, twee heerlijke eigenschappen voor een meisje dat op trouwen staat. Laat ons echter niet verzwijgen dat die uitmuntende eigenschappen lijnrecht uit haar karakter voortsproten. Sientje toch was zeer trotsch; zij vermeed den omgang met andere meisjes van het dorp, omdat zij zich daarvoor te hoog achtte. Ook was het de hoogmoed, die haar aanspoorde om werkzaam en zuinig te zijn; zij wilde aan de gansche wereld en vooral aan haar oom den wagenmaker toonen, dat zij van niemand gunsten en gaven noodig had en door eigen krachten vrij en onafhankelijk kon leven.

Maar waarom kwam het dan tusschen die twee jonge lieden niet tot een huwelijk? zal de lezer vragen. Dat hadden de dorpelingen reeds zoo lang gevraagd en wanneer Harmen in den winter terugkwam en daarover aangesproken werd, haalde hij de schouders op; het scheen hem niet aangenaam te zijn dat men er op zinspeelde, 't Was dan ook waar dat Sientje er beter ooren naar had toen zij nog in afhankelijkheid bij den wagenmaker leefde, dan later toen zij volop in het werk zat en eenige stuivers kon overleggen. Wanneer Harmen van trouwen sprak wist zij altijd eene menigte voorbeelden aan te halen van jong gehuwden die, na een korten tijd van welstand en vrede, in armoede en ellende vervielen, en zij stopte Harmen altijd den mond met de woorden: ‘men kan gemakkelijker vóór het huwelijk sparen dan in het huwelijk.’

't Was Harmen vaak opgevallen dat Sientje met een zekere voorliefde over Amerika sprak. Zij wist altijd te vertellen van jonge lieden, die daar fortuin hadden gemaakt, en toen Harmen bij zoodanige gelegenheid eens zeide dat hij ook over zee wilde gaan om in Amerika een grondeigenaar te worden, gaf Sientje een antwoord dat haar gansche karakter als in een helderen spiegel Weêrkaatste.

‘Als ik een jongen was en er op kon rekenen dat ik eene vrouw zou krijgen zooals ik ben, ik zou er niet lang over denken, ik deed het en daarmêe was het uit. Wanneer ge uit eigen beweging naar Amerika waart vertrokken en mij geschreven had: Sientje, ik ben hier en ik wil zien of ik fortuin kan maken, - ik zou geantwoord hebben: Harmen daar doet ge wel aan; gij behoeft maar te wenken en ik sta voor je. Met mij de zaak te overleggen dat gaat niet, ik wil er niet van hooren, want met mijne toestemming gaat gij niet zoover over zee.’

‘Laat ons dan trouwen en samen gaan.’

‘Ik zou je danken; ik moet grond onder mijn voeten hebben.’

Harmen begreep dat hij met dat alles niet verder kwam en zoo was het ook. Sientje wilde grond onder haar voeten en een dak boven haar hoofd: zij wilde een eigen huis hebben. Of Harmen nu ook al zeide dat het veel beter was een huisje te huren en het gespaarde geld te gebruiken om zich als metselaarsbaas te vestigen en hier of daar een klein werk aan te nemen, dat mocht niets baten. ‘Een kleêrmaker zou zich schamen een oude jas te koopen,’ zeide zij. ‘Waartoe zijt gij dan metselaar? Bouw een huis voor ons, of zijt ge daartoe niet in staat?’

Dat ging zoo tien jaren lang en menigeen beklaagde Harmen, die zich zoo liet ringelooren.

Eindelijk vermande zich Harmen; het moest maar buigen of barsten dacht hij. Eens op een avond kwam hij Sientje mededeelen dat hij door aankoop eigenaar was geworden van den heuvel vlak tegenover den wagenmaker, bekend onder den naam van de denneboomen. Daar wilde hij een huis bouwen, het schoonste dat in den omtrek te vinden zou zijn. ‘Ik zet het huis met den rug naar het dorp,’ sprak hij; ‘de vensters komen alle aan de veldzijde, zoodat niemand ons kan begluren dan de zon. Het verheugt mij dat ik uw wil gedaan heb, gij zult eens zien wat ik er van maak.’

EEN PRETTIG HUISJE.

Met onvermoeide vlijt werkte nu Harmen met zijn vader, insgelijks een metselaar, aan het nieuwe huis. Zij moesten de fondamenten dieper leggen dan zij gedacht hadden, want bij het graven kwamen zij op een laag drijfzand. Het hielp niet of zij ook al verder in den grond gingen, want er viel niet aan te denken dat men door de zandlaag zou kunnen dringen, daarom besloot. Harmen dan ook maar om, zonder langer te aarzelen, de fondamenten te leggen. Zijn vader waarschuwde herhaaldelijk; hij was van gevoelen dat die grond geen huis kon dragen en achtte het ook zeer ondoelmatig om op een heuvel te bouwen, dewijl het huis allerlei stormen te verduren zou hebben. In vroeger tijd dacht men daar anders over; men bouwde toen de huizen naast elkander, wat buitendien ook veel gezelliger was.

Harmen weêrlegde deze bezwaren zooveel mogelijk, ofschoon hij overtuigd moest zijn dat de bedenkingen zijns vaders niet ongegrond waren. Harmen was wel zoo heel jong niet meer, maar toch nog in den leeftijd, waarin men aan de uitvoerbaarheid van alles gelooft, wat men na rijp overleg begonnen is, en wel geheel alleen omdat men het eenmaal heeft ondernomen. Ten einde de bedenkingen zijns vaders voor goed uit den weg te ruimen beriep hij zich op de toestemming der bouwcommissie, die het terrein opgenomen en volledige toestemming voor het plan had gegeven.

Toen de fondamenten zich boven den grondslag begonnen te verheffen, gevoelde Harmen zich gelukkiger dan ooit; thans was hij alle bezwaren te boven. Hij maakte eene belangrijke uitbreiding aan zijn oorspronkelijk plan, want toen de zoogenaamde eerste steen gelegd was, had Sientje hem een vrij aanzienlijken spaarpot overhandigd. Ook hiertegen waarschuwde hem de oude man en hij trof twee vliegen in één klap toen hij zeide: ‘het laat zich niet berekenen wat een nieuw huis en eene vrouw, die wat voornaam opgevoed is, aan onderhoud kosten.’ Daar echter het laatste hier als geheel onjuist moest worden beschouwd, aangezien niemand spaarzamer en vlijtiger kon zijn dan Sientje, werd ook het eerste, als niet ontvankelijk, verworpen.

Harmen was eerzuchtig en trotsch, ofschoon niet zoo erg als Sientje, hij wilde de geheele wereld en vooral zijn aanstaande vrouw toonen, hoe goed hij zijn ambacht verstond en hoeveel smaak hij bezat. Hij bedankte haar in zijne opgetogenheid en kwam er rond voor uit dat zij door haar volharding een man van hem gemaakt had. Het moet ook gezegd worden dat iedereen in het dorp zich verheugde in het geluk van Harmen en hij van velen goede diensten ontving.

Den ganschen Zomer was Harmen in koortsachtige opgewondenheid; en ging geen nacht voorbij dat hij rustig sliep. Hij was van jongs af aan het werk geweest en had dikwijls zuchtend de truffel in de hand genomen, thans scheen hij echter eene voorliefde voor kalk en steen te hebben en de dagen waren hem nooit lang genoeg. Men zag hem soms reeds aan het werk alvorens nog de zon was opgegaan en in het middaguur legde hij zijn hoofd op een steen, om een oogenblik rust te kunnen genieten.

Het ooft begon te rijpen toen het huis op den heuvel met den Meiboom prijkte.

‘Wij zijn onder dak,’ sprak Harmen lachend tot Sientje; ‘en zeg nu eens of het niet waar is dat ik u een prettig huisje gebouwd heb.’

Zoo werd dan ook voortaan in de wandeling het huis genoemd dat, tegen alle gebruik in, zijn aangezicht van de menschen had afgewend.

Als men op de uitgestrekte weide stond, waar thans het hooi werd binnengehaald, zag het huis er inderdaad zeer vroolijk uit; de dorpelingen moesten bekennen dat Harmen daar als een prins zou wonen, al was het ook wat ongezellig.

Nu moest aan de inwendige betimmering begonnen worden, waarover natuurlijk Sientje geraadpleegd werd. Harmen gevoelde zich zeer gelukkig dat hij eindelijk eens een huis had gebouwd, 't welk hij niet meer zou behoeven te verlaten. Toen hij echter op het punt stond van de ladder te bestijgen ten einde de dakpannen te rangschikken, overviel hem eene duizeling; het scheen hem toe dat er plotseling eene verzakking aan de oostzijde van het huis plaats had. Hij stond daar lang sidderend, kon schier geen adem halen en beet zich in de lippen dat het bloed te voorschijn kwam. Zijn vader scheen er niets van te hebben bespeurd, hij bestreed zelfs Harmen, toen deze er hem opmerkzaam op maakte.

[p. 308]

Waakte of droomde hij? Het vertrouwen in zijne tot dusverre onbedrieglijke oogen streed op dat oogenblik met den wensch dat hij zich vergist mocht hebben. Om dezen strijd niet te beslechten wierp hij het schietlood weg, dat hem zekerheid kon verschaft hebben. Hij deed als menig zondaar, die de wonden zijner ziel niet wil peilen. Toen hij echter boven aan het werk was, werd het hem ook zonder schietlood en duimstok duidelijk dat zijn oogen hem niet hadden misleid.

Hij spijkerde nu aan de oostzijde dubbele latten voor de pannen en troostte zich met de gedachte dat niemand zijn geheim kende, dat zelfs zijn vader de verzakking niet bespeurd had.

Doch zijne vreugde was voorbij, al mocht ook zijne eer voor het oog der menschen ongeschonden bewaard zijn gebleven. Hij had zijn dorpgenooten en aan den ganschen omtrek willen toonen hoe men een modelhuis moest bouwen, men prees wel zijn werk, maar hij gevoelde daarover slechts bitterheid. Hij riep nogmaals zijn vader, hij wees hem het gebrek aan, doch de oude man bleef beweren dat alles was zooals het behoorde. En dat was ook wel het verstandigste; want hoe zouden in het vervolg andere menschen vertrouwen kunnen stellen in de bekwaamheid van Harmen, wanneer deze niet in staat was zich zelven een behoorlijk huis te bouwen?

Het dak prijkte weldra in buitengewonen luister. Er was kort te voren in de nabijheid van het dorp eene fabriek van dakpannen opgericht; de fabrikant, die er belang bij had dat zijne zaak zooveel mogelijk algemeen bekend werd, maakte van Harmen's huis een staalkaart. Hij leverde hem verglaasde pannen in verschillende kleuren tegen den prijs der gewone, en nu zag men op het dak de letters H. en S. met het jaartal prijken en iedereen daar in de buurt zag met verbazing naar het ‘prettig huisje.’

DE ARCHITECT.

Eindelijk werd in den Herfst van dat jaar de bruiloft van Rosine gevierd. Het ging er lustig doch zeer betamelijk toe, ofschoon de vreugde wei eens werd vergald door de ongepaste luidruchtigheid van Sientje's broeder, die in dienst getreden en korporaal bij de infanterie geworden was. De jongen had van zijn vader een afschuw van regelmatigen arbeid geërfd; hij at liever het brood, dat anderen bakten, en wendde voor dat hij met werken toch nimmer fortuin kon maken, daar het hem aan geld ontbrak. Zijne manieren mishaagden de vrienden van het bruidspaar en daar ook Harmen niet zeer trotsch was op zijn aanstaanden zwager en daarvan meer dan eens blijken gaf, zeî de korporaal op den huwelijksdag tegen zijne zuster: ‘Sien, mocht hij eens vergeten wie gij eigenlijk zijt, en wat hij door u geworden is, kom dan maar bij mij.’

Door de luidruchtigheid van den korporaal werd een kleine schaduw geworpen op het huwelijksfeest, dat door zoo velen deelnemend werd bijgewoond, doch toen de jong gehuwden den volgenden dag alleen in het nieuwe huis waren en hunne oogen over de wijd uitgestrekte groene weide lieten gaan, gevoelden zij zich zeer gelukkig.

Dit neemt echter niet weg dat met het jonge paar ook reeds de zorgen het ‘prettige huis’ waren linnengetreden. De oude man had de waarheid gesproken toen hij zeide dat men niet juist kon berekenen wat een nieuw huis zou kosten. Harmen was aan den schilder, den timmerman en den pottenbakker geld schuldig gebleven, doch reeds op den eersten dag van zijn huwelijk begon het geluk hem in de hand te loopen. De pottenbaker sloot met hem een accoord voor het bouwen eener groote bergplaats, anderen kwamen hem spreken voor het bouwen van een paar woningen; het ‘prettige huisje,’ waarvan hij het plan geheel alleen ontwor pen en uitgevoerd had, schonk hem eer en vertrouwen en hij beschouwde de verzakking thans als eene niet noemenswaardige kleinigheid.

Bij Harmen was meermalen de gedachte ontstaan dat Sientje door voortdurend aandringen om een eigen huis zijn eer als metselaar ten gronde had gericht, ofschoon hij zoodanige gedachten nooit voedsel had gegeven; thans zag hij echter dat het tegendeel waar was; en hij betuigde haar daarvoor zijne erkentelijkheid; zonder echter intusschen te spreken van hetgeen vroeger in hem was opgekomen. Sientje gevoelde zich hoogst gelukkig dat de vervulling harer wenschen ook voor de toekomst nog vooruitzichten bood, waaraan zij nauwelijks gedacht had; toen nu, echter alles zoo voor den wind scheen te gaan, scheen het haar toe dat zij daarop vooraf ook wel wat had gerekend; zij roemde daarop, ofschoon op eene bescheidene manier en Harmen gunde haar gaarne die zelfvoldoening.

DE HERTOGIN DE LAVALLIÈRE.

Sientje was vlijtig en opgeruimd van den morgen tot den avond; de hand, die thans met een zilveren trouwring prijkte, scheen nog flinker en onvermoeider te zijn geworden. Zij wist hare woning van binnen zoodanig op te sieren, dat werkelijk in het groote dorp geen huis er zoo prettig uitzag.

Het was een zachte Winter, men kon tot aan nieuwjaar buiten werken, men kon de bergplaats van den pottenbakker onder dak brengen, en zoodra de dagen wat langer werden, zou Harmen de fondamenten voor een nieuw huis gaan leggen, waarvan men hem den bouw had toevertrouwd.

Doch de zachte Winter bracht ook zijn leed.

De oude vader was zeer ziek geworden. Op den laatsten dag, toen velen rondom zijn bed stonden en de zieke de handen, die zoo lang en zooveel gewerkt hadden, nauwelijks meer kon opheffen, wilde hij dat allen het vertrek zouden verlaten en Harmen alleen moest blijven. En toen hij met dezen alleen was, richtte de stervende zich met moeite op en sprak:

‘Harmen, mijn zoon, eer het nacht geworden is zal ik niet meer

[p. 309]

in leven zijn. Luister, Harmen, ik moet u wat zeggen; mij kan het niet meer schaden, maar u wel, u kan het groote schade berokkenen. Ik wil getuigen bij mijn bed roepen en ik wil hun zeggen dat het mijne schuld is, wanneer met het huis een ongeluk plaats heeft, mijne schuld alleen. Laat de menschen nu binnen komen.’

‘Neen, vader, neen,’ sprak de zoon getroffen, ‘gij moogt niet met een leugen in het graf gaan, die schuld wil ik niet op mij laden en nog veel minder op u.’

De oude vouwde de bevende handen en zeide: ‘Gij hebt gelijk, Harmen, het zou mij ook zwaar gevallen zijn; God moge er u voor loonen.’

EEN LUSTIG GEZEL.

Toen de zon in het Westen zonk had de oude metselaar opgehouden te leven.

Harmen was diep bedroefd, hij was schier ontroostbaar. Vele dagen lang liep hij mijmerend langs den weg. Zijne vrouw trachtte hem aan het verstand te brengen dat de overledene een gezegenden ouderdom had bereikt, dat men zijn dood reeds lang had kunnen voorzien, doch dat baatte niets, want Harmen werd door eene gedachte gekweld die hij haar niet kon mededeelen. Zij wees er op dat ook zij ouderloos was; de Voorzienigheid had het zoo beschikt opdat de een niet meer zou hebben dan de ander; hij kon en wilde niet zeggen dat haar

[p. 310]

vader met den zijne niet mocht worden vergeleken. Eerst toen de jonge vrouw hem zeide dat de menschen zijne treurige gemoedsstemming beschouwden als een bewijs dat hij zich niet gelukkig in zijn huwelijk gevoelde, toen schudde Harmen met geweld de naargeestige gedachten, welke hem kwelden, van zich af en de Lente en de vele werkzaamheden kwamen hem daarbij meer te stade dan de beste vertrooster.

Toen boomen en kruiden weder teekenen van leven begonnen te geven, waren de werkzaamheden reeds zoo veelvuldig geworden dat Harmen niet slechts eenige knechts in het werk moest stellen, maar er had ook eene gebeurtenis plaats, die, hoe onbeduidend ook, hem en zijne vrouw groote vreugde veroorzaakte. Een paar zwaluwen hadden onder zijn afdak het zomerkwartier opgeslagen, en wel juist boven het venster waar men Sientje altijd even ijverig aan haar naaiwerk kon vinden. De vroolijke en zegenrijke vooruitzichten, welke men sinds onheuglijke tijden aan het duurzaam verblijf van die lieve vogeltjes heeft verbonden, deden Sientje van vreugde beven, 't Was of die vogels haar eene schoone toekomst kwamen voorspellen, want in het huis dat zij de voorkeur geven, moest vrede en geluk wonen, aan zulk een huis zou ook de bliksem geen schade toebrengen. Harmen dacht er ook zoo over, hij ging zelfs nog verder al zeide hij zulks niet. Dat de zwaluwen onder zijn dak een nest gebouwd hadden was voor hem een waarborg dat er geen gevaar kon bestaan. Het huis moest goed gebouwd zijn anders zou de zwaluw het niet tot verblijf hebben gekozen, want zulk een verstandige vogel bouwt geen nest onder een dak, dat wankelt.

Zoo vond het jonge paar steeds meer reden om zich gelukkig te achten en de toekomst met vertrouwen te gemoet te gaan.

Op den avond van denzelfden dag dat de eerste steen voor het nieuwe huis gelegd was, werd Harmen een zoon geboren. Er heerschte groote vreugde, want het werkvolk werd getrakteerd; men dronk op het welzijn van Harmen en van den jong geborene, en Sientje kon duidelijk hooren hoe men luidkeels hoezee! riep voor den architect. Dat streelde haar, zij glimlachte en haar bovenlip krulde zich trotsch, want die hoezee's wilden zeggen dat zij de vrouw was van den architect. Harmen schudde het hoofd over dien weidschen titel, maar zijne vrouw gaf hem te verstaan dat een man, die huizen bouwde eigenlijk ook geen metselaar was, maar zeer goed architect kon heeten; zij wist niet waarom alleen groote heeren dien naam moesten voeren.

Harmen noemde zijn eerstgeboren zoon Jozef en besloot een knap timmerman van hem te maken. Wat al plannen kan een mensch toch bouwen op de toekomst, die zoo onzeker is als drijfzand.

De zwaluwen vlogen voor het venster heen en weêr en piepten en tjilpten wanneer Sientje haar kind in slaap zong. Zij, die altijd stil en afgetrokken geweest was, deed aanstonds een ongekenden schat van liederen ontwaken, die in haar geheugen sluimerden; zij zong die liederen uit louter levenslust.

En wanneer zij zwijgend bij haren arbeid zat, zongen de zwaluwen voor haar geheimzinnige liederen. Waarlijk, men doet de zwaluwen onrecht aan met te beweren dat zij slechts piepen en kweelen. Als zij daar zoo bedaard op het dak bij elkander zitten, smelten zij tonen in elkander, zoo innig, zoo vertrouwelijk en toch zoo melodieus, dat men meent iemand het schoonste lied te hooren zingen, doch mezza voce of liever fluisterend, alleen voor zich zelven. Wanneer de zwaluwen zoo luid konden zingen als de nachtegaal en de leeuwerik, men zou wat anders vernemen. Zou er immer eene Lente aanbreken waarin de zwaluwen haar geheimzinnig lied luidkeels doen hooren? Of kunnen zij niet uit volle borst juichen en jubelen omdat zij wel eene dubbele Lente, maar geen tehuis hebben? Zoo vindt men ook in de wereld heilige zielen, wier gedachten altijd verdiept zijn in het eeuwige tehuis, waar eeuwige Lente heerscht. Zij leven als de zwaluwen te midden van het luidruchtig gewoel en geschater der wereldsche beslommeringen; gelukkig ook het huis dat zij bewonen, zij brengen er vrede, den waren vrede.

Sientje maakte altijd plannen voor de toekomst, zonder dat dit eenige afbreuk deed aan hare werkzaamheden. Hoe veelvuldig ook hare bezigheden waren, hare gedachten waren onafgebroken bezig om naar middelen te zoeken ten einde de schulden, door het bouwen van het ‘prettige huis’ veroorzaakt, uit te delgen, en dit gelukte dan ook nog alvorens de kleine Jozef een zusje had gekregen. Het huis was nu geheel betaald. Er was geen gelukkiger echtpaar dan Rosine en Harmen, en dit gevoelden zij vooral wanneer de Zondag aangebroken was en beiden naar de kerk gingen en terugkeerden. Waarlijk, zij hadden vele benijders. Eens zeide Sientje, toen zij uit de Hoogmis huiswaarts keerden: ‘Als wij samen zoo naast elkander wandelen, is het mij eigenlijk of wij geen twee menschen zijn. Nu zullen wij ook spoedig den kleinen Jozef.medenemen, die ons beiden toebehoort. En ons huis heb ik met de naald en gij met den truffel verdiend. Men zou er waarlijk een rebus op maken,’ zoo besloot zij glimlachend.

Wat waren die menschen gelukkig! Doch het menschelijk geluk is slechts op zandgrond gebouwd, de stormen des levens moesten nog komen, en hoe weinigen zijn er, die kracht genoeg bezitten om daarbij fier het hoofd op te heffen.

(wordt vervolgd).