De Belgische Illustratie. Jaargang 4

De beeldstormer en zijne dochter.
Door H.A. Banning.

VII.

(Vervoolg.)

‘Het is onverantwoordelijk,’ bemerkte de oude dame, ‘dat een man als Brand den eed, door hem in naam van God afgelegd, moedwillig heeft durven schenden.’

‘Marinns Brand, hernam Rutger, heeft zich met de hoop gevleid, dat hij de priesters zou kunnen redden, zonder zijne eer te schenden; maar de partij, welke hij dient, noodzaakte hem zijns ondanks tot de grootste misdrijven. Er zijn van alle kanten pogingen aangewend om de vrijheid der priesters te verkrijgen, en het ontbrak zelfs in den senaat niet aan mannen, die openlijk den staf boven het hoofd van den bevelhebber durfden breken. Onlangs werd in eene der vergaderingen het voorstel gedaan, om de burgers op vrije voeten te stellen en de priesters aan hun lot over te laten; doch een mijner bloedverwanten verhief toen zijne stem en zeide: ‘Wanneer de senaat dergelijk voorstel durft aannemen, zal hij zijne eer, de eer van Gorkum in het slijk werpen en aan de verachting der nakomelingschap prijs geven. Al de gevangenen, zij mogen dan priesters of leeken zijn, hebben evenveel recht op hunne vrijheid, vermits bij de overgave van het kasteel tot voorwaarde gesteld is, dat allen die er zich op bevonden, zonder onderscheid van persoon, zouden mogen gaan waarheên zij wilden. Dat verdrag is door Marinus Brand twee-, driemalen met een plechtigen eed bezworen. En daar nu deze bevelhebber hetzij vrijwillig, hetzij uit menschelijk opzicht zijn eed roekeloos geschonden heeft, zoo is het onze plicht hem aan te moedigen, of op de eene of andere wijze te noodzaken zijne voor God bezworene verbintenissen gestand te doen. En dat laatste zal alleen dan plaats hebben, wanneer hij aan al de gevangenen, zonder onderscheid van persoon de vrijheid geeft.’

‘Had Gorkum meer zulke moedige mannen geteld,’ zeide de oude dame, ‘wij zouden thans niet gebukt gaan onder het leed dat ons ter neder drukt.’

‘Gewis niet, edele vrouw! Zijne woorden maakten dan ook een diepen indruk op de vergaderden, en het hoofd van den raad ging terstond tot zijne gevoelens over. Daar er intusschen reeds meermalen bij Brand op de invrijheidstelling der gevangenen was aangedrongen, en men steeds tot antwoord ontving dat dit boven zijne macht was en hij eerst een nader bevel moest afwachten, werd besloten een der leden van den senaat met brieven naar den prins van Oranje af te vaardigen, om hem met de toedracht der zaak bekend te maken en de vrijheid voor al de gevangenen zonder onderscheid te verzoeken. Aan dit besluit werd terstond gevolg gegeven.’

‘En heeft de prins van Oranje dit verzoek van de hand gewezen?’

‘Men heeft den tijd daartoe niet afgewacht, edele vrouw! Eenige leden van den senaat, door een onuitdoofbaren haat jegens de priesters bezield, wisten den graaf van der Marck zijdelings te doen berichten, dat de gevangenen alhier met te veel onderscheiding behandeld werden, en men eene verstandhouding tusschen hen en de burgers vreesde. Willem Lumey zond terstond een zijner handlangers om de zaak te onderzoeken, en zoo het bericht waarheid bevatte, de priesters zonder verwijl naar den Briel over te brengen. De man, die met de bevelen van den graaf hier kwam, was niemand anders dan de welbekende of liever beruchte Jan van Omaal.’

‘Is dat die gewezen kanunnik van Luik?’

‘Dezelfde, edele vrouw! Een man, die de banieren der H. Kerk heeft verlaten om onder de vlag van een zeeschuimer te dienen, en die zich, zooals elkeen weet, aan de schandelijkste losbandigheden overgeeft.’

‘En men durft eene zaak, die zulke voorstanders en kampvechters heeft, nog rechtvaardig en goed noemen!’ riep des drossaarts gemalin met geestdrift uit.

‘Wanneer wij eenmaal van het rechte pad zijn afgeweken, edele vrouw, is het zeer natuurlijk, dat wij ons door elken voorbijganger moeten laten geleiden, ook zonder te weten waarheen men ons voert. Dit zijn de noodzakelijke gevolgen van den eersten dwazen stap. Toen sommigen onzer landgenooten, onder de leus van miskenning en verdrukking, of liever, als een gevolg van de verwerping van het kerkelijke gezag, niets liever wenschten dan zich ook aan het gezag van Spanje te ontrukken, staken zij bereidwillig de hand toe aan allen, die hen in de vervulling van dien wensch behulpzaam wilden zijn. De hand eenmaal aangegrepen, werd niet weder losgelaten, en nu worden zij, huns ondanks, van den eenen afgrond in den anderen gesleurd, zonder dat zij de toomelooze vaart kunnen stuiten. Gij moet gelooven, edele vrouw, dat menigeen bittere tranen schreit over de verwoesting, welke het vuur aanricht dat met zijne medewerking ontstoken is.’

‘Gij spreekt zeer verstandig, meester Rutger,’ zeide de oude dame, een blik van welgevallen op het open gelaat van den jongeling werpende.

‘Jan van Omaal,’ zoo vervolgde Rutger, ‘kwam juist hier, toen de soldaten de priesters zoo erg mishandeld en den braven gardiaan bijna tot den dood toe gemarteld hadden. Hij vond dus alles in tegenspraak met de tijdingen, welke te Brielle in omloop waren, en hij heeft vermoedelijk een gunstig bericht over Marinus Brand aan den graaf van der Marck toegezonden. Brand, die intusschen niet ongenegen was om met vergunning van den prins van Oranje de priesters in vrijheid te stellen, gevoelde zich niet zeer op zijn gemak, onder het toezicht van den gevreesden Jan van Omaal, die hun allen een doodelijken haat toedraagt, en bedacht eene list om hem uit Gorkum te verwijderen. Hij ried hem namelijk aan om een aanval op Bommel te wagen, in welke stad zich een aantal oproerigen bevonden, die met de Watergeuzen in verstandhouding waren. Jan van Omaal, die, zoo als bekend is, zijne rechterhand in een gevecht op zee verloren, doch zijne roekeloosheid behouden heeft, en die niets liever wenschte dan zich, evenals Brand, een zeker gezag te verschaffen, liet zich door den laatste overreden, stelde zich aan het hoofd eener gewapende bende en begaf zich op weg naar Bommel. Het schijnt dat zijn plan verraden en men aldaar tijdig van zijne komst ingelicht was; althans het is gebleken dat de burgers, list tegen list stellende, hem onder de wallen der stad gelokt en toen zoodanig de nederlaag gegeven hebben, dat hij met groot verlies teruggetrokken is.

‘Gedurende de afwezigheid van Jan van Omaal had het noodlottige voorval met pastoor van Veghel plaats. Ofschoon niemand het met zekerheid kon zeggen, was het zeer natuurlijk, dat de pastoor een vrijbrief van Marinus Brand moest hebben ontvangen, daar hij te godvreezend en te onbeschroomd is, om voor een enkele logen zijne vrijheid, zelfs zijn leven te koopen. Daarom namen de vijanden van Brand deze gelegenheid te baat, om hem nogmaals, en nu met meer grond, bij den graaf van der Marck in ongenade te brengen en tevens den ondergang der priesters te bewerken. Ofschoon er sedert dat voorval wel allerlei geruchten omtrent de onschuld des pastoors in omloop waren, wist niemand er tot heden iets met zekerheid van te zeggen, doch dezen avond werd ik toevallig getuige van een gesprek, dat mij alle zekerheid gaf, zoowel van de onschuld van onzen waardigen pastoor, als van het boos opzet tegen de gevangen priesters.’

‘Gij verrast mij,’ zeide de oude dame, terwijl een waas van vergenoegen haar gelaat overtoog; ‘want ofschoon ik nooit aan de goede trouw van den pastoor getwijfeld heb, doet het mij toch genoegen dat zijne onschuld reeds nu aan het licht zal komen. Gij hebt mijne belangstelling opgewekt, meester Rutger; ik bid u, ga verder.’

‘Zooals gij weet, edele vrouw, kan ik mij niet dan des avonds op de straat begeven, omdat ik uit de gevangenis ontsnapt ben, en bij dag al lichtelijk door iemand herkend zou kunnen worden. Toen het nu heden

[p. 219]

avond donker geworden was, en ik mij op weg naar dit huis begaf om den groet van den edelen heer drossaart over te brengen, kwamen mij achter de groote kerk twee mannen te gemoet, die een vrij luidruchtig onderhoud hadden. Vreezende mijne veiligheid in gevaar te brengen of aan hunne brooddronkenheid blootgesteld te zullen worden, zocht ik eene schuilplaats in het kleine portaal, dat, zoo het schijnt, tegenwoordig niet meer gesloten wordt. Nauwelijks had ik mij echter aan hun gezicht onttrokken, of een hunner, die blijkbaar in beschonken toestand verkeerde, ging op den hoeksteen zitten, waarop voormaals altijd een arme blinde man de liefdegiften der kerkgangers inzamelde. Hij weigerde op hoogen toon een voetstap verder te gaan, terwijl hij den anderen de vreeselijkste bedreigingen naar het hoofd wierp. Middelerwijl ik nu daar stond, onbeweeglijk en stil als een paal in den grond, moest ik het volgende gesprek aanhooren:

‘En ik zeg u nu voor de honderdste maal, dat mijn geld op is, en ik niet voornemens ben om met eene droge keel naar den Briel te gaan.’

‘Mij dunkt, de som welke gij ontvangen hebt, was toch groot genoeg om uwen mond een half jaar lang vochtig te houden.’

‘Bah, een half jaar! Ja, dat is goed voor menschen zooals gij, die uit gierigheid, geheel alleen pooien; maar ik heb honderden vrienden en kameraden, die gaarne eene teug op de gezondheid der Watergeuzen drinken.’

‘Maar gij hebt toch evenzeer persoonlijken haat tegen Marinus Brand en al de priesters als ik; waarom moet ik dan hun ondergang zoo duur betalen, en gij er al de voordeelen van trekken?’

‘Om drie zeer eenvoudige redenen, mijn waarde hopman! ten eerste: omdat ik arm ben, en gij rijk zijt; ten tweede: dewijl gij door mijne wijsheid en beleid in rang en aanzien stijgt, terwijl ik hetzelfde nietig wezen blijf; en ten derde: omdat gij in mijne macht zijt, en ik niet gewoon ben mij eene prooi te laten ontglippen.’

Bij de laatste woorden brak de spreker in een luid gelach uit, waaruit maar al te zeer bleek dat hij in een hoogen graad van dronkenschap verkeerde.

De hopman scheen ongeduldig te worden en vroeg driftig: ‘waardoor ben ik in uwe macht, ellendige dronkaard?’

‘Dat zal ik u in het kort vertellen, hopman, wanneer gij uwe ontijdige drift laat varen en een oogenblik gemoedelijk naar mij luistert. Kent gij Jan van Omaal?’

‘Waartoe die vraag?’

‘Weet gij niet dat Omaal reeds vroeger door den graaf van der Marck naar deze stad gezonden, doch door Brand om den tuin geleid is, en dat hij nu uwe verheffing met schele oogen aanziet?’

‘Het is mij onverschillig wat Omaal denkt of niet denkt.’

‘Jan van Omaal is niet gierig, hopman,’ hernam de andere met een duivelschen lach; ‘hij durft mij wel eens zooveel geven om u den hals te breken, als ik van u voor het verraden van Marinus Brand ontvangen heb.’

De hopman deed eene schrede achterwaarts en sloeg de hand aan den degen.

‘Zwijg, ellendeling!’ riep hij, ‘of ik zal u toonen dat ik hier het hoogste gezag in handen heb. Nog één woord, en ik laat u als een hond in de gracht van het kasteel werpen.’

De dronkaard stond op, vatte den kommandant eenklaps bij den arm en zeide: ‘Voorzichtig hopman, denk dat ik niet alleen ben.’

‘Niet alleen?’ riep de hopman ontsteld.

‘Toch niet; ik ben evenmin gewoon zonder lijfwacht uit te gaan, als de koning van Spanje, onze voormalige heer en meester, dien ik naar alle duivels wensch.’

‘Wat meent gij met dat alles?’

‘Voor den drommel, hopman, wat houdt gij u onnoozel! Luister eens, ik zal het u duidelijker zeggen: Jan van Omaal heeft mij eene goede som geboden om u uit de voeten te maken; wij zijn hier zonder getuigen, en mijne vrienden, wie het onverschillig is in welke soort van vleesch zij hakken, zijn in de nabijheid.... Hoe denkt gij er over, hé?....’

De hopman scheen als versteend van schrik.

‘Ik heb u altijd wel mogen lijden,’ vervolgde de dronkaard, ‘en zou daarom niet onwillig zijn met u in eene schikking te treden. Geld is geld, of ik het van u of van een ander ontvang, dat is mij onverschillig.’

‘Dus blijft mij geene keuze over?’ vroeg de hopman op een toon, die hoorbaar van zijnen angst getuigde.

‘Voorzeker blijft er nog eene keus over.’

‘En welke dan?’

‘Om vrij als bevelhebber van Gorkum naar het kasteel te gaan, of overmorgen met groote eerbetooning begraven te worden.’

Ik kon den hopman niet goed zien, zeide Rutger, maar het kwam mij voor dat hij beefde als een blad aan den boom.

De dronkaard ging weder op den steen zitten alsof er niets bijzonders was voorgevallen, en vervolgde op den toon van vroeger:

‘Ik geloof dat gij nu wat bedaarder zijt, kommandant; laat ons dus redelijk met elkander spreken, en ik twijfel niet of wij zullen als vrienden scheiden. Gij hebt alle reden om over mij tevreden te zijn, niet waar?’

De hopman gaf geen antwoord.

‘Het is toch wat te zeggen,’ zoo vervolgde de dronkaard met denzelfden duivelschen lach van vroeger, ‘dat sommige menschen zoo ondankbaar, zoo onredelijk zijn. Ik heb om uwentwille den vrijbrief van pastoor van Veghel, die den papen schatten waard was, aan den graaf van der Marck gegeven om uwen vijand, Marinus Brand, in ongenade te brengen; ik heb de priesters, die u hier in den weg staan, aan de galg geholpen, en dat alles voor vijf en twintig ellendige goudstukken. Thans komt een ander en biedt mij veel meer, alleen om u den hals te breken, en nu noemt gij mij een ellendeling. Dat is niet billijk, niet rechtschapen van u, hopman!’

De nieuwe bevelhebber was langzamerhand tot bezinning gekomen, en scheen eindelijk te begrijpen dat het om zijne beurs of zijn leven te doen was. Daarom zeide hij: ‘Maak het kort! Hoeveel moet ik u geven om van u ontslagen te worden?’

‘Zoo mag ik het hooren, hopman!’ hernam de ander. ‘Dat is de rechte weg naar Vlissingen, zooals men voor een paar maanden in den Briel zeide. Ik zal het kort met u maken. Gij geeft mij nogmaals dezelfde som, en ik vertrek nog dezen nacht met de papen naar den Briel, zonder u een haar op het hoofd te krenken.’

‘Gij eischt te veel,’ zuchtte de bevelhebber.

‘Is het lieve leven u minder waard, 't is mij wel.’

‘En wanneer moet gij het geld ontvangen?’

‘Terstond, hopman! ik ben te arm om krediet te geven.’

‘Ik zal nauwelijks de helft dezer som bij mij hebben, maar ik geef u mijn woord dat ik u het ontbrekende nog dezen nacht ter hand zal stellen.’

‘Hoe laat, en waar?’

‘Bij het vertrek der priesters naar den Briel, ongeveer te een uur, aan de achterpoort van het kasteel.’

De dronkaard stak het geld bij zich, en beiden gaven mij door hun vertrek gelegenheid om mijne schuilplaats te verlaten.

De vrouwen hadden met verwondering en afgrijzen het verhaal van den jongen van Est aangehoord. Margareta's wangen waren verbleekt; hare oogen stonden strak en gevoelloos; zij scheen slechts inwendig te leven.

‘Zoo schijnt dan het lot van onze waardige herders onherroepelijk beslist te zijn’ zuchtte de oude dame. ‘Groote God, een ellendige dood zal het loon zijn voor een leven vol opoffering, ootmoed en zelfverloochening! Wie gruwt niet van al de boosheden welke wij om ons heen zien plegen? Zijn dan onze landgenooten weder tot het heidendom teruggekeerd, dat zij den dienaren Gods een smadelijken dood bereiden, zooals eertijds bij Dokkum den H. Bonafacius, wiens leven mij nog dezen avond zoo zeer gesticht heeft.’

Zij sloeg de oogen vol tranen naar den hemel en scheen haar hart in een kort gebed tot God uit te storten.

Daarop hernam zij, zich tot Rutger wendende. ‘Het is zeer gelukkig geweest, meester Rutger, dat die onmenschen, die ons reeds onbekend een gevoel van afgrijzen inboezemen, u niet ontdekt hebben, want daar gij onwillig in vreeselijke geheimen gewikkeld werdt, zou deze ontdekking uw leven wel eens in gevaar hebben kunnen brengen.’

‘Ik twijfel hieraan geen oogenblik, edele vrouw, en ben in mijn gevoelen nog meer versterkt geworden, toen ik bij het vertrek des boosdoeners een hunner in 't bleeke schijnsel der maan herkende. ‘

‘Was het een vreemdeling?’

‘Ik meen mij flauw te herinneren dat hij vroeger in deze stad woonde. Hij is een persoonlijk vijand van pastoor van Veghel, dien hij reeds in de eerste dagen onzer gevangenneming in den kerker mishandelde. Zijn naam is Govert; men noemt hem den rooden beeldstormer.’

Een schelle, smartvolle kreet weêrklonk bij de laatste woorden door het vertrek.

Margareta was van haar spinnewiel opgestaan. Zij hield beide handen voor het gelaat en scheen aan de hevigste gemoedsbewegingen ten prooi. De vrouwen door den angstkreet welke haar ontsnapt was, ontsteld, staarden haar met de hoogste verwondering aan. Eindelijk vroeg de oude dame met een mengsel van medelijden en bevreemding:

‘Margareta, wat deert u?’

Het meisje ontblootte haar gelaat. Het was lijkbleek geworden, en er was geen traan op hare wangen zichtbaar; integendeel, hare oogen stonden dor en strak in het hoofd. Zij trad een paar schreden vooruit en riep met eene stem, die men niet voor de hare zou hebben erkend:

‘Heb medelijden met mij, edele vrouw! die Govert van wien gij spreekt is mijn vader. Ik ben de dochter van den rooden beeldstormer.’

Men kende Margareta in dat huis slechts als de arme, verlatene voedsterling van pastoor van Veghel; men beminde haar, omdat zij zuiver van zeden en lieftallig in den omgang was; doch niemand kende hare bloedverwanten, niemand wist dat zij de dochter van den rooden beeldstormer was, en zij zelve had uit een gevoel van kieschheid van hare vroegere lotgevallen gezwegen. Het was dus geen wonder, dat al de aanwezigen bij dit onverwachte bericht even verwonderd als ontsteld waren. De dochters van den drossaart ontsnapte een kreet, welke evenzeer van afgrijzen als medelijden getuigde, en de oude dame kon bij de gedachte aan zooveel onschuld aan de eene, en zooveel boosheid aan de andere zijde, eene huivering niet onderdrukken.

Margareta, aan wie het eene zoo min als het andere ontging, werd bleeker, haar boezem hijgde zichtbaar, hare lippen bewogen zich stuipachtig, en zij herhaalde: ‘Ik ben de dochter van den beeldstormer, die

[p. 220]

u afgrijzen inboezemt;.... ik ben bloed van zijn bloed, en ik weet het, edele vrouw, het kind eens moordenaars mag niet langer samen zijn met onschuld en deugd, in de woning, waar vrede en gelukzaligheid heerschen. Ik zal u verlaten, edele vrouw, want mijn naam is verachtelijk, en mijn bijzijn onteert en bezoedelt u. Niet waar, gij hebt een afgrijzen van de dochter eens moordenaars, gij deinst voor haar terug! Doch ik ga u verlaten; ik wil Gode een offer brengen dat Hem welbehagelijk zijn zal, en dan sterven, veracht, zooals de dochter van een moordenaar verdient te zijn.’

HET KASTEEL VAN BEERSEL.

En zij bracht de handen weder voor het gelaat, als wilde zij zich zelve voor het oog der menschen verbergen.

De jonkvrouwen thans van den eersten schrik tot bezinning gekomen, gingen ijlings naar het ongelukkige meisje, sloegen de armen om haren hals en zeiden deelnememd: ‘Margareta, lieve Margareta, wij verachten u niet; wij hebben u lief, innig lief! Kom tot bezinning, gij zijt hier bij vriendinnen, die u als eene zuster beminnen.’

Het scheen dat onder de liefkozingen der beide jonge meisjes het leven in Margareta terugkeerde. Zij zag in beider gelaat teedere bezorgdheid en liefde, in plaats van gevoelloosheid en verachting, waarvoor zij vreesde. Het werd haar weder warm om het hart, en in hare oogen nog kort te voren zoo dor en zoo koud, blonken twee groote tranen, die zich een weg over hare bleeke wangen baanden ‘Gij veracht mij dus niet,’ zoo snikte zij, ‘omdat ik de dochter van dien gevreesden man ben?.... Gij wilt dus de arme Margareta nog wel gunstig zijn? O, dat zal mij

[p. 221]

het sterven licht maken;’ en zij kuste in vervoering de handen der beide jonkvrouwen.

‘Wees toch bedaard, lieve Margareta,’ zegde de moeder, ‘hoe kunt gij er aan denken dat wij u zouden verstooten. Wat ook moge gebeuren, gij blijft bij ons.’

‘Neen, edele vrouw!’ zegde Margareta, nadat zij hare tranen had gedroogd, ‘ik heb een heiligen plicht te vervullen, en moet terstond van hier.’

NEURENBERG.

‘Hoe,’ riep de oude dame ten hoogste verbaasd, ‘gij van hier, dat is onmogelijk!... Ik heb beloofd u in mijn huis op te nemen, u te beschermen, en zal die belofte vervullen.’

‘Uwe goedheid treft mij zeer, edele vrouw; maar ik heb een vast besluit genomen en zal er niet van terugkomen.’

‘Mijn kind, gij zijt nog altijd in een opgewonden toestand; kom tot u zelve, er is niemand hier, die u niet hartelijk liefheeft. Zet u neder, dan zult gij uwe bedaardheid terugbekomen.’

‘Gij vergist u, edele vrouw!’ zeide Margareta op den vastberaden toon welke haar zoo eigen was; ‘gij vergist u, ik ben thans zeer kalm, en nogmaals herhaal ik, dat ik, en wel nog heden, uw gastvrij dak verlaten moet.

[p. 222]

‘Maar mijn hemel, meisje! wat is dan uw voornemen?’

‘Ik wil met Gods hulp pastoor van Veghel het leven redden.’

‘Gij?’ riepen allen verbaasd.

‘Toen mijne moeder,’ zoo vervolgde Margareta, ‘onder het aardsche leed bezweek, en mijn vader, door zijne booze neigingen vervoerd, zich zelven en mij zijn eenig kind vergat, toen nam deze waardige priester mij op. Hij verzorgde mij, hij leerde mij God kennen en beminnen; hij plaatste mij op mijn vurig verlangen in het St. Agnes-klooster, en heeft mij ook bij de overgave van het kasteel aan uwe zorg toevertrouwd. Is het nu mijn plicht niet om, zoo dit mogelijk is, ook hem te redden, zelfs met gevaar van mijn leven?’

‘Maar, Margareta, hoe kunt gij er aan denken pastoor van Veghel het leven te redden, daar zelfs noch invloed, rijke vrienden, noch geld hem aan de gevangenis hebben kunnen ontrukken? Kom van dat wanhopige denkbeeld terug, het zal u niets baten.’

‘Mijn vader is machtig, edele vrouw! Gij hebt het gehoord dat Marinus Brand door zijn invloed in het ongeluk gestort is, en de nieuwe bevelhebber zich als een kind naar zijn wil buigt. Wanneer hij slechts ernstig wil, dan zal de pastoor gered zijn.’

‘Maar zult gij er hem toe kunnen bewegen, daar hij zulk een vijand van pastoor van Veghel is?’

‘Ik zal daartoe alle middelen in het werk stellen. Ik zal hem zeggen dat ik vrijwillig bij hem terugkom, dat ik voortaan altijd bij hem blijven, dat ik hem niet weder verlaten zal; dit denkbeeld zal hem gelukkig maken. O, eene dochter vermag zooveel op het hart eens vaders. Al is die vader ook van den rechten weg afgeweken, diep gevallen, de natuur verloochent zich daarom niet. Het is waar, mijn vader haat pastoor van Veghel, maar ik bemin hem, en wie zal durven zeggen dat de liefde minder vermag dan de haat?’

De oude dame schudde bedenkelijk het hoofd en zeide:

‘En wat zal uw lot worden, wanneer gij ook uw doel mocht bereiken?’

‘Mijn lot is in Gods handen. Ik wil alles verdragen, alles verduren, wanneer ik hem zal mogen redden, aan wien ik meer dan mijn leven verschuldigd ben.’

‘Maar hebt gij er wel aan gedacht, Margareta,’ vroeg de edele vrouw met waardigheid, ‘of zulk eene handelwijze verdienstelijk zal zijn in de oogen van God? Mag men zich door den omgang met goddeloozen bezoedelen, alleen met het uitzicht om eene goede daad te verrichten?’

‘Was het gedrag van andere vrome mannen en vrouwen der Kerk, die zich uit zuivere naastenliefde vrijwillig onder de galeiboeven in boeien lieten slaan, laakbaar of prijzenswaardig? O, edele vrouw, er is een God, die over ons waakt, een engel, die ons beschermt! Ik herhaal het u, ik ben pastoor van Veghel meer dan mijn leven verschuldigd, ik wil mij thans wederkeerig voor hem opofferen en het overige aan de Voorzienigheid toevertrouwen.’

Al de aanwezigen staarden Margareta met verbazing aan, men had zooveel geestkracht in dat zachtaardig gemoed niet verwacht.

Rutger van Est, die haar reeds eenmaal op het kasteel in soortgelijken toestand had gezien, voerde haar niet zonder schroomvalligheid te gemoet:

‘Ik vereer uwen moed, uwe edele zelfverloochening, Margareta! doch zult gij op geene hinderpalen stuiten, die gij thans in het vuur uwer liefde voor onzen waardigen herder uit het oog verliest? Gij weet dat uw vader er op uit is om u aan een zijner vrienden uit te huwelijken. Hij heeft u, zooals gij gezegd hebt, ten einde zijn doel te bereiken, zelfs streng bewaakt, en het was alleen door eene bijzondere gunst der Voorzienigheid dat gij aan zijne plannen ontsnapt zijt. Zult gij u zelve nu niet in een dubbel gevaar stellen? Zult gij in het midden van losbandige en goddelooze menschen de rust vinden welke u in de stille kloostercel zoozeer bekoorde?’

Een zacht rood overtoog Margareta's gelaat. Zij gevoelde bij die vraag al de zwaarte, al het pijnlijke van het offer dat zij ging brengen. Een oogenblik dacht zij nog aan al de bekoorlijkheden van een leven in stille afzondering onder de bruiden des Heeren, een denkbeeld dat als het ware steeds hare geheele ziel had ingenomen. Zij moest dat denkbeeld thans wellicht voor altijd laten varen; zij moest die zoete hoop eensklaps uit haren boezem rukken. Dat was een pijnlijk oogenblik!.... Doch wie had haar die liefde tot God ingeprent, wie had haar de wereld leeren verachten? Wat zou er van haar geworden zijn, indien niet die eenige man haar bewaard, beschermd en onderwezen had? En zou zij nu ook voor hem niet haar nietig, kortstondig leven en hare vurigste begeerten ten offer brengen.

Zij aarzelde niet. ‘Het is waar,’ antwoordde zij Rutger, ‘ik heb reeds voor lang in mijn hart de belofte gedaan om mijn leven in maagdelijke zuiverheid door te brengen, en 't is steeds mijn vurigste verlangen geweest om in stille afzondering, in de enge, vreedzame kloostercel mijne dagen te slijten, doch God heeft dit niet gewild; en wie zal Hem durven vragen waarom Hij dit aldus gedaan heeft? Pastoor van Veghel heeft mij nog voor weinige weken in uw bijzijn gezegd, dat ik zonder misdadig te zijn, in de wereld kon terugkeeren; welnu, ik zal in de wereld terugkeeren! Niet omdat ik de wereld bemin, niet om de wereld te dienen; want ik behoor God alleen; maar om den besten der menschen het leven te redden, en mijn afgedwaalden vader voor eene vreeselijke verantwoording te bewaren. Moge God met welgevallen op mijn offer nederzien! Doch, zoo vervolgde zij, uit hare geestvervoering als tot zich zelve komende, ik heb geen tijd te verliezen. Te een uur zullen de priesters naar den Briel vervoerd worden; ik moet vóór dien tijd mijn vader nog spreken.’

Zij plaatste haar spinnewiel in een hoek der kamer, ging toen naar de gemalin van den drossaart en zeide: ‘Ik zou mij gaarne met mijn mantel dekken, edele vrouw, ik zal alsdan minder opzien baren.’

‘Maar is uw besluit dan onherroepelijk, Margareta?’

‘Voorzeker, niets zal er mij van terughouden.’

‘En wilt gij, onbedreven kind, u in het midden van den nacht op de straten der stad wagen?’

‘God zal mij geleiden, edele vrouw! want wanneer wij slechts doen wat Hem behaagt, en naar Zijn wil wandelen, dan verlaat Hij ons niet.’

‘Welnu, dat dan Gods wil geschiede!’ zeide de oude dame, hare handen te zamen vouwende. ‘Doch, Margareta, gij zult niet alleen gaan, Koenraad zal u vergezellen, en u, waar het noodig mocht zijn, beschermen of voor het minst hulp verschaffen. Meester Rutger zal dan wel zoo vriendelijk zijn nog een weinig tijds hier te vertoeven; ik zou mij hier op dit oogenblik al te verlaten gevoelen.’

Rutger boog zich, en Koenraad, die op den luiden gil van Margareta de kamer binnengekomen was en het laatste tooneel met roodbekreten oogen bijgewoond had, gevoelde zich op eenmaal weder verjeugdigd, en scheen aan zijne gewoonte om op dat uur te gaan slapen, geheel niet te denken. Hij wischte met zekere deftigheid de tranen van zijne wangen en zeide: ‘Gij kunt u geheel op mij verlaten, edele vrouw! ik zal voor Margareta zorgen als ware zij mijn eigen kind.’

Toen Margareta zich met den mantel gedekt en de kap over haar hoofd gehaald had, trad zij naar de oude dame en bad om haren zegen. De vrome vrouw maakte een kruisteeken op haar voorhoofd, kuste haar en wendde zich sprakeloos af om hare tranen te verbergen. De beide jonkvrouwen namen luid snikkend afscheid van haar en vergezelden haar tot aan de straatdeur, waar zij met den ouden Koenraad door de duisternis aan hare oogen onttrokken werd.

Toen beiden de woning verlaten hadden, zeide de oude dame: ‘Laat ons thans voor God nederknielen en Hem om Zijnen zegen vragen over het gewichtige werk dat Margareta gaat verrichten.’

(Wordt vervolgd.)