De Belgische Illustratie. Jaargang 4

Mijnheer Sijmens en zijne dochter.
Eene Amsterdamsche Geschiedenis.

(Slot.)

Dat was de suiker in de thee, want de arme weduwe had geen andere. Een hevige aanval van hoesten verhinderde haar iets op die onvriendelijke taal te antwoorden, en Dirks was juist voornemens om brommend de kamer te verlaten, toen zich haastige schreden op de trap lieten hooren, en Gerrit ijlings de kamer binnentrad.

‘Wat is er, wat deert u?’ riep zijne moeder ontsteld.

‘Ik heb iets gevonden.... daar!’ kuchte hij en slingerde de portefeuille op de tafel.’

Dat was onvoorzichtig. Dirks schoot er als een gier op los, en had de portefeuille geopend, alvorens Gerrit dit verhinderen kon. Zoo als hij daar zat met zijne morsige, van schraapzucht bevende handen, met den hatelijken grijnslach rondom de dikke lippen, met den stekeligen baard, het roode haar en de kleine gieroogen, - zag hij er op een haar uit als een schurk.

‘Groote goedheid!’ riep de buurvrouw en zette haar kopje thee op de tafel.

De weduwe richtte zich in het bed op, en Gerrit zag met angstig kloppend harte minder naar de banknoten dan naar de vingers van rooden Dirks. Had hij zijn' mond maar gehouden tot de man uit de kamer was! Thans moest hij toezien hoe deze haastig het eene papiertje na het andere ontvouwde.

Er waren slechts weinig muntbilletten van tien gulden, het waren meest bankbriefjes van grooter bedrag.

‘Gij zijt een gelukskind, Gerrit,’ riep Dirks; ‘er zijn op den kop duizend guldens. Waarop trakteert gij heden avond? Jufvrouw Mook, gij kunt zoolang ziek zijn als het u belieft, en mijne vrouw zal u komen oppassen... Duizend guldens!’

‘Maar dat geld komt ons niet toe...’

‘Gekheid! niemand weet er iets van.’

‘Duizend guldens!’ riep de weduwe.

‘Duizend guldens,’ herhaalde de buurvrouw. ‘Groote goedheid!’

‘St... St.!’ fluisterde Dirks. ‘Schreeuwt zoo niet, laat Gerrit liever eens vertellen hoe hij er aan gekomen is.’

Dit geschiedde, en toen het afgeloopen was, zag de huisbaas het gezelschap met een' leepen glimlach aan, terwijl hij vergenoegd de handen wreef. ‘Best, voortreffelijk best!’ fluisterde hij, ‘en luistert nu naar 'tgeen ik u zal zeggen. Geen woord geklapt, hebt gij mij begrepen? Geen woord!’ Hij trok de borstelige wenkbrauwen te zamen en herhaalde met een zeer wijs gezicht: ‘Geen woord! Ik kan zwijgen, en die daar, zoo ik hoop, ook. Ik zeg dit maar in uw belang, beste jufvrouw Mook. Ik wil niets hebben dan de huur, die mij toekomt-wil ik u maar terstond vier gulden van dat muntbillet teruggeven?’

‘Neen, neen,’ riep Gerrit angstig; ‘geef al het geld hier!’

‘Denkt gij dat ik u wil bestelen?’ bromde Dirks verachtelijk, terwijl hij het bundeltje papier den jongen toeschoof. ‘Ik kan wachten, doch niet later dan tot Maandag! Geef dat eene muntbillet die andere daar als eene pleister op den mond - gij behoudt toch nog genoeg. En denk eens na, Gerrit! nu behoeft gij niet meer voor een paar ellendige kwartjes in de week bij dien photograaf op te plakken; gij kunt thans leeren schilderen en krijgt een’ eigen jas aan het lijf, en uwe moeder kan zoo veel vleesch eten als zij lust... Gij hebt uwe fortuin gemaakt! Wat zegt gij er van, jufvrouw Mook?’

De arme weduwe was door de onverwachte gebeurtenis en door de spraakzaamheid van den huisbaas als verbijsterd, zoodat zij bij hare kortademigheid in de eerste oogenblikken geen woord kon antwoorden. Gerrit, die dit voor besluiteloosheid aanzag, stond in dien tusschentijd den grootsten angst uit dien een kind kan lijden: hij wist niet wat hij van zijne moeder moest denken.

‘Moeder,’ riep hij met bevende stem, middelerwijl hij de weder gevulde portefeuille sloot; ‘gij meent toch ook niet...?’

‘Dat gij het geld moet teruggeven, ja, dat meen ik wel!’ sprak de weduwe, die haar' zoon zeer goed begreep, en zij lachte en weende, toen Gerrit haar met een verlicht gemoed in de armen vloog. De portefeuille hield hij overigens zorgvuldig vast.

‘Domoor!’ bromde de roode Dirks; ‘heeft men ooit zulk eene ezelachtigheid gehoord? Teruggeven, teruggeven! Aan wien wilt gij het teruggeven? Hebt gij daaraan wel gedacht?’

‘Men kan het laten omroepen of aan het bureau van politie afgeven,’ sprak de weduwe, meer tot haar' zoon dan tot Dirks. Doch Gerrit kwam nogmaals van het bed tot dicht bij het licht, en deed de portefeuille andermaal open. Hij had zich niet vergist, er stond, ofschoon ook half verbleekt, met gouden letters een naam in.

‘M. Sijmens,’ spelde Dirks, wien hij het voorhield. ‘Nu, gij zoudt wel een dubbele ezel moeten zijn om het hem terug te geven. Maurits Sijmens! De rijke Sijmens van de Heerengracht! Die merkt het niet eens dat hij die papieren verloren heeft! (Dirks, Dirks, hadt gij den rhinoceros maar hooren hoesten en proesten!) Weet gij wel dat hij millionair is? Hij heeft met zijne vrouw alleen een half millioen getrouwd. Het zou zonde en schande zijn om uwer moeder dat geld te onthouden en het hem terug te brengen!’

‘Het zou zonde en schande zijn vreemd goed te behouden, en ik ga het terstond terugbrengen,’ sprak Gerrit vastberaden, terwijl hij zijne pet opzette.

‘Wees toch niet zoo voorbarig,’ sprak Dirks; ‘de man is thans aan het eten en niet eens voor u te spreken. Als gij het al wilt teruggeven wacht dan toch tot het in de courant staat.’

‘En waarom? Ik weet nu immers wien het toebehoort.’

‘Dat zal ik u zeggen,’ antwoordde de geslepen Dirks. ‘Laat u toch raden van menschen die ouder en wijzer zijn dan gij en het goed met u meenen. Sijmens stelt in allen gevalle eene goede belooning voor den “eerlijken vinder”, zoo als het heet; men moest liever zeggen voor den onnoozelen hals. Deze belooning behoeft gij u niet te laten ontgaan - of zijt gij daartoe ook te fijn?’

Neen, dat was Gerrit niet, en hij dacht er dan ook een oogenblik over na.

‘Ja, daarin heeft baas Dirks wel gelijk,’ zeide de buurvrouw, zich in het gesprek mengende; ‘dat kunt gij licht meênemen, Gerritje!’

De knaap zag haar diepdenkend aan.

‘Ik kan dat geld zoolang voor u bewaren,’ sprak Dirks; doch die bereidwillige aanbieding was een valsche zet. De zorg die met het bezit in 't algemeen, de verantwoordelijkheid die aan vreemd geld verbonden is, viel thans loodzwaar op het jonge hart, en Gerrit sprak vastberaden:

‘Neen, ik breng het nog dezen avond weg. Als de heer Sijmens er ons iets voor wil geven, zal hij het heden ook wel doen.’

En uit vreugde dat haar de kwellende onzekerheid bespaard werd, zeide Jufvrouw Mook: ‘Ga, lieve Gerrit, wellicht brengt gij de zes gulden voor de huur mede terug.’

‘Zes gulden!’ riep Dirks verachtelijk. ‘Zes gulden voor duizend! Dan moest hij wel de smerigste jood uit Amsterdam zijn.’

‘Hij is geheel geen jood,’ wierp Gerrit hem toe, die zich hoe langer hoe meer over den verleider ergerde.

‘Hij zou smeriger moeten zijn dan de smerigste jood.’

‘Ik ken Joden die beter zijn dan menig Christen,’ viel de knaap hem driest in de rede; ‘van wien anders heb ik dezen jas dan van den goeden heer Ossenkop?’

‘Laat mij toch uitspreken, jongen! Wanneer Sijmens u niet minstens vijf-en-twintig gulden geeft, dan is hij een smeerlap! Een knecht die voor zijn’ heer eene rekening betaalt, ontvangt van den handwerksbaas of winkelier een percent tot ‘fooi’.

‘Dat is waar’, sprak buurvrouw ‘zooveel guldens, zooveel centen.’

‘En hier is het nog wat anders. Hij moet u vijftig guldens geven, en wanneer gij wilt wachten, kunnen wij het morgen in het Handelsblad nazien. Ik wil een schurk zijn zoo het niet heet: ‘honderd gulden belooning.’

Bij het noemen van zulk eene groote som draaide den armen jongen alles voor de oogen, doch hij ging niettemin naar de deur.

‘Wacht nog wat!’ riep de roode huisbaas, om zijn laatste troef uit te spelen. ‘Wanneer gij niet wachten wilt, houd dan ten minste dadelijk honderd gulden van de som binnen: zij komen je eerlijk toe, zeg ik je. Doe het overige geld in een papier met vijf lakken er op en geef dit aan de huisdeur af. Dat noem ik eerlijk en verstandig handelen.’

‘Dat noem ik stelen!’ sprak Gerrit en keerde zich om ten einde het huis te verlaten.

‘Ga dan in 's duivels naam!’ riep Dirks hem achterna, ‘en wanneer ik Maandag mijn geld niet heb, zult gij wel moeten oprukken, of gij wilt of niet.’ Hij schoof Gerrit ter zijde, sloeg de deur achter zich toe en strompelde de trap af.

‘Ga in Gods naam!’ sprak de weduwe zuchtend; ‘ach, als de heer Sijmens eens wist hoe arm wij zijn!’

De goede jongen ging en hield op den ganschen langen weg met de linkerhand krampachtig den zijzak van zijn jas vast, waarin de kostbare inhoud geborgen was. Duizend schoone verwachtingen, duizend vroolijke gedachten gingen hem door het hoofd; hij droomde in zijne opgewektheid de schitterendste luchtkasteelen. De heer Sijmens was onge-

[p. 52]

DE HUISHOUDSTER, NAAR VAN SCHENDEL.

[p. 53]

DE HOOP.

[p. 54]

twijfeld een even vriendelijk man als de goede heer Ossenkop. Wanneer hij hem eens vijf-en-twintig, zoo hij hem zelfs vijftig gulden gaf!.. Hij bleef tusschen deze beide sommen wankelen: het was hem onmogelijk eene andere, niet genoemde som aan te nemen, en honderd was naar zijn bescheiden oordeel veel te veel - dus vijftig of vijf-en-twintig. Daarvan konden zij eerstens de huur betalen, dan eenige ‘zaakjes’ uit het pandjeshuis halen en eindelijk den naderenden winter minder zorgelijk te gemoet gaan. Doch de heer Sijmens zou ongetwijfeld ook naar zijnen toestand vragen, wellicht aan zijne moeder werk geven en er goed voor betalen; - wellicht zou hij zijne teekeningen willen zien en die natuurlijk voortreffelijk vinden; want hij zou ongetwijfeld zelf een kunstkenner zijn en een kabinet bezitten. Hij zou Gerrit ondersteunen tot hij, Gerrit Mook, een groot schilder en een rijk man geworden was en met zijne moeder in een huis woonde, zoo als datgene waar hij met bevende hand naar de schel greep.

Tingelingeling! De deur ging open en Manus zag met argwaan de sobere gestalte aan, die van opgewektheid en koude bevend, in de lange vochtige jas voor hem stond.

De geëerde lezer ziet thans, met vreugde over zijne scherpzinnigheid, dat hij hiervoren juist geraden heeft welke jongen den heer Sijmens wilde spreken.

Het onderhoud duurde niet lang, en even zoo snel als het afliep, stapte de huisvader weder naar de eetzaal terug. Doch zijn dik gelaat zag er honderd percent of, om nauwkeuriger te zijn, duizend gulden vergenoegder uit.

‘Waarom zijt gij niet voortgegaan met eten, lieve vrouw?’ sprak hij op den toon van een zacht verwijt. Allen kwamen onmiddellijk tot de overtuiging dat de wind naar het Zuiden gedraaid was.

‘Het smaakt ons beter wanneer gij er bij zijt, Sijmens,’ zeide zijne betere helft, in hare grootmoedigheid zijne vroegere barsche uitvallen vergetende.

‘Nu, dan er maar dapper op los gegaan!’ vervolgde hij, terwijl hij eene geduchte portie nam. ‘Gij hebt de salade weder voortreffelijk gereed gemaakt; nog slechts een droppeltje azijn, lieve Anna.’

Zijne dochter reikte hem het kristallen fleschje toe en vroeg tevens: ‘Wat kwam die jongen doen, papa?’

Sijmens had liefst geheel van zijn verlies gezwegen en zeide ontwijkend: ‘Het was een arme jongen.’

‘Zoo, en wat wilde hij?’

‘Hij heeft mij iets gebracht. Nog een stukje ham, Maurits? Zij is zoo malsch dat zij als het ware op de tong smelt.’

‘Ja, schier zoo malsch als het kipje,’ voegde zijne kwelgeest er bij.... Wat heeft hij u gebracht?’

De vader wierp Anna een schuinschen blik toe en zou haar gaarne een grof antwoord hebben gegeven, doch hij waagde er zich niet aan. Er zweeft eene betooverende bekoorlijkheid rondom jonge en brave meisjes, die vrienden en verwanten zekeren eerbied inboezemt, met uitzondering alleen van een ongemanierden broeder in de vlegeljaren. De geur der onschuld, welke op de volle wangen, en de nu eens half omsluierde dan weder helder geopende oogen rust, bezit bij al de zachtheid en teederheid eene machtige tooverkracht; ook hij die ruw en onstuimig is, vermijdt het dat de fraaie hand zich toornig verheft, de wangen dikwijls in gloed, de oogen in vuur geraken. Diana, die zich tot Endymion neigde, kan ook vreeselijk zijn, zoo als Akteon ons leert, en wij gevoelen dat er iets van haar en van de strenge Pallas-Athene in elk jong meisje ligt. Ofschoon de heer Sijmens de firma Pallas-Athene geheel niet en Diana alleen als hondennaam kende, gevoelde hij niettemin dat tusschenbeide met zijne dochter niet te schertsen viel, en toen zij dus zeer duidelijk vroeg: ‘Wat heeft hij u dan gebracht?’ antwoordde hij:

‘Ik had mijn portefeuille laten liggen.’

‘Waar, in de societeit?’

‘Neen, neen.... daar niet.... Vrouw, geef mij nog een sneedje brood.’

‘Waar dan?’

‘Op den Dam,’ zeide de oude heer half binnensmonds.

Anna brak in een' luiden lach los, en een lach, een lach...., men zou er de onschuldige oorzaak voor hebben willen zijn om zoo iets te hooren.

‘Wat kan men toch in zijn leven al niet verliezen, papatje!’ zeide zij. En wat was er al zoo in die portefeuille?

Sijmens moest tegen wil en dank lachen en antwoordde:

‘Daar gij het nu toch schijnt te willen weten, duizend guldens.’

‘Dat is waarlijk veel. Hebt gij daarom straks gevast, om u zelven eene boete op te leggen? Nu is mij uwe kwade luim verklaarbaar; wij vergeven papa zijn knorren, niet waar, mama?’

‘Ik verheug mij dat alles weder zoo goed terecht gekomen is,’ sprak de goede vrouw, terwijl Maurits van de algemeene opgeruimdheid gebruik maakte om een extra glas wijn meester te worden’

‘En wat zal die arme, eerlijke jongen in zijn schik zijn!’ riep Anna.

Papa zeide niets.

‘Niet waar, papa? Wat zal hij blij zijn?’

‘Natuurlijk... een zuiver geweten...’

‘Is een zacht hoofdkussen! Dat weten wij; maar dat meen ik niet. Gij hebt toch wel getoond een echt gentleman te zijn?’

‘Ik ben geen gentleman, maar een eenvoudig burger.’

‘Gij hebt hem toch eene belooning gegeven?’ riep Anna schierdreigend.

‘Wel, natuurlijk! Meent gij dat ik hem met ledige handen zou wegzenden? Maar het is nog juist tijd om naar het Park te gaan... Maakt gij u ook gereed, lieve vrouw?’

‘Wat hebt gij hem dan gegeven?’ vervolgde de onverbiddelijke, wier argwaan zich door deze afwending niet liet misleiden.

‘Moet gij dit volstrekt weten? Kunt gij ook anders niet slapen?’

‘t Zou mij niet mogelijk zijn.’

‘Welnu, - een gulden!’ antwoordde hij met eene soort van vertwijfeling. ‘Zooveel heeft hij zijn leven op één dag nog niet verdiend.’

‘Een gulden?’ herhaalde Anna, terwijl zij opstond en zich tegenover haren vader posteerde, die haar voorbeeld volgde. ‘Een gulden.... Gij schertst, lieve vader! Voor duizend guldens slechts een' enkelen?’

‘En is dat dan niet genoeg voor een loopje van den Dam naar hier?’

‘Voor dien weg tienmaal genoeg, maar voor de treffende eerlijkheid, voor de roemrijke overwinning over de verzoeking honderdmaal te weinig! Maar gij wilt mij plagen, papa? Gij hebt hem honderd guldens gegeven, niet waar?’

‘Kind, kind, smijt toch zoo niet met cijfers om u heen; gij weet niet hoeveel honderd guldens waard zijn.’

‘Laat papa toch met rust!’ sprak mevrouw Sijmens vermanend; ‘hij moet weten wat hij doet.’

Mevrouw verstond de groote kunst om te zwijgen, zoo als wij gezien hebben, en zachtzinnig te antwoorden; zij was voor haar gezin wat de olie is voor de verschillende deelen eener machine, en haar roem mag niet verkort worden.

Wie zulk eene vrouw heeft bekomen mag den Hemel wel dankbaar zijn. Maar zwijgen is toch altijd slechts eene negatieve deugd, en olie maakt soms vlekken. Anna bezat eene nog betere eigenschap; zeker was zij een bedorven kind en niet eerbiedig; maar zij kon ter rechter tijd spreken, goedkeuren, afkeuren, vleien, kwaad worden, al naar het te pas kwam, en was vóór alles onvervaard.

‘Laat papa met rust,’ had de goede moeder gezegd, doch Anna schonk hieraan geen gehoor.. Zij vatte haren vader, die te vergeefs het hoofd zocht af te wenden, bij de beide schouders. ‘Papa,’ sprak zij, ‘zie mij eens goed in de oogen... mag dat zóó blijven?’

Hij wist niet of hij knorren of lachen zou.

‘Ik ben er dikwijls verwonderd over dat er nog zooveel eerlijkheid onder arme menschen bestaat; maar als gij zóó doet, zal er spoedig niets meer van te vinden zijn. Ik zou u wel eens willen zien als gij uitgehongerd waart en duizend gulden op de straat vondt!

‘Uitgehongerd... wat gezegde! Het brood is goedkoop genoeg sedert de belasting op het gemaal opgeheven is; ik betaal immers twaalfhonderd guldens equivalent!’

‘En verhaalt ons dat minstens eens in de week. Hebt gij zulke doodarme menschen wel eens goed gadegeslagen? Wat zou er van komen, wanneer zij eens redeloos wierden in hunne vochtige verblijven, in de kille kelders, in de koude dakkamertjes, met lompen aan en hondenvoedsel in het lijf?’

Mama schudde het hoofd.

‘Zij bestormen uwe paleizen, ook onze woning; zij halen u den zalm en de faisanten voor den neus weg, zij drinken uwen bourgogne. Zij rooken uwe havana-sigaren, vernielen en verbranden alles, en bedreigen ten slotte uwen hals, papa!’

‘Kind, kind,’ sprak de moeder, ‘wat eene onbetamelijkheid!’

‘En uw' hals, mama, en mijn mooie kopje ook. 't Is immers al meer gebeurd!’

Op dat oogenblik trad Manus binnen met een papier in de hand. ‘Men heeft het mij aan het bureau van het Handelsblad teruggegeven, zeide hij.’

‘Wat?’ vroeg Anna met geestdrift.

‘Niets, niets!’ zeide de heer Sijmens, terwijl hij de hand uitstak.

Doch Anna was hem te vlug; zij rukte den bediende het papier uit de hand en trad er mede bij het licht. Zij las: ‘Verloren, gaande van de Beurs naar de Heerengracht, enz. De eerlijke vinder zal honderd gulden tot eene belooning hebben.’ Dirks kende de wereld.

‘Dat is heerlijk!’ jubelde en schaterde Anna, zoo luidruchtig als een kanarievogel dat kan doen. ‘Hier hebben wij zwart op wit! O, ik ken mijn' ouden, lieven papa wel! De gulden was maar een godspenning. Ik bid u, laat mij den armen jongen de rest zelve overhandigen. Dat zult gij mij wel toestaan, niet waar?’

Onze koopman zocht er zich nog uit te redden, doch zonder eenig vooruitzicht op een' goeden uitslag.

‘Papa,’ riep Anna dreigend, ‘zoo gij niet dadelijk ja zegt, brom ik acht dagen lang.’

‘Nu ja!’ sprak de heer Sijmens met meer nadruk dan noodig was:

Weinig menschen bezitten de gaaf een onaangenaam verzoek met lieftalligheid toe te staan., ofschoon men, wanneer eenmaal het gebraad weggeschonken is, toch gemakkelijk de saus op den koop kan toegeven. Gelukkig nam Anna het in dit geval zoo nauw niet, zij viel haar vader om den hals, kuste hem vijf-, zesmaal recht hartelijk en haalde toen schertsend de noodlottige portefeuille uit zijn' zak.

‘Wat wilt gij?’ riep hij; ‘waarom zoo haastig?’

‘Ik wil den armen jongen het geld zelve brengen!’

[p. 55]

‘Gij?.. van avond nog?’

‘Waarom niet? Ik ken overigens jufvrouw Mook; zij naait voor de Hope's, ik heb haar daar wel eens gezien. Haar' braven jongen ken ik echter niet, en wil het genoegen van hem te zien niet langer uitstellen. Gaat gij meê, papa?’

‘Ik moet nog eerst... maar laat Manns met u gaan.’

‘Ook goed, maar dan wat gauw.’

Zij vouwde eenige muntbilletten in de aankondiging, wipte even de zijkamer binnen en keerde kort daarna reisvaardig terug.

‘Manus! riep zij den huisknecht toe, die bezig was met de tafel af te nemen,’pak die taaie kip in een papier en neem dan ook die flesch bordeaux maar meê - hij smaakt toch naar de kurk - en een pakje thee, maar gauw wat!’

Deze toespelingen waren niet zeer edelmoedig, doch ik heb ook niet beweerd dat Anna een engel was.

‘Goeden avond, papa! dag lieve moê!’

Daar zeilt het weg het trotsche fregat, in het ruischende zijden kleed, machtig, prachtig en wonderbaar! En ofschoon de rhinoceros bedenkelijk het hoofd schudt, toch verheugt hij er zich inwendig over zulk eene dochter te bezitten.

De arme Gerrit was in eene halve verdooving naar huis geloopen. Hij kon het nog maar niet begrijpen: voor duizend guldens maar één, Hij dacht aan de spotternijen van Dirks, aan de verwondering van de buurvrouw, aan zijne eigene verwoeste verwachtingen en aan zijne arme zieke moeder. Hoe gelukkig gevoelde hij zich nog eerst een kwartier geleden; hoe neêrslachtig, verward en moedeloos was hij thans! Op den hooggestegen vloed der vreugde was eene afschuwelijke ebbe gevolgd, die een naakt, onvruchtbaar strand met slijk en zeegedrochten achterliet. Te braaf om haat en nijd in zich voedsel te geven, maakte de knaap onwillekeurig vergelijkingen tusschen het schitterende paleis en het ellendige dakkamertje; tusschen het glimlachen van den heer Sijmens en de teleurstellingen zijner moeder; tusschen het spotgeld dat hij had ontvangen, en de som welke Dirks hem in het verschiet had gesteld.

Ja, mijnheer Sijmens, een goed geweten is een zacht hoofdkussen voor den gelukkige, die na de vrijwillig doorgestane inspanningen van een fijn souper het met wijndampen vervulde hoofd bevredigd nederlegt. Het is gemakkelijk zich in zijne deugd te hullen, wanneer men zich tevens in een fijne en warme overjas tegen de koude kan beschutten. Doch bij eene ontevreden maag helpt een zacht hoofdkussen weinig, en wanneer een sneeuwstorm door de gaten en lompen speelt, stijgen in de borst van hem die er zich in gehuld ziet, wel eens twijfelingen op, ‘of de mantel der deugd wel het meest geschikt is in onze ruwe hemelstreek. Verre van mij dat ik den trots eener eerlijke armoede, van ongekrenkte eer, den gloed eener vrije, onbesmette ziel zal verloochenen; zij bestaan en kunnen, God zij dank! wind en storm, koude en miskenning, zelfs beschimping en smaad verduren en trotseeren, doch waarom moet de stoomketel altijd tot berstens toe gevuld zijn? De mensch heeft gedurende zijn leven toch genoeg door te staan, dat men hem niet voor altijd kreupel behoeft te maken. Een storm van tijd tot tijd maakt den eik krachtig, maar wanneer hij voortdurend in het ijs staat, verstijft hij; hij heeft niet minder lentelucht en zonneschijn noodig dan de teedere roos. Wees in uwen kring, lezer, eene zon, en verwarm en koester wat zich tot u wendt. Geef lofspaken met een’ glimlach om den mond, en deel het loon met open handen uit.

‘Welnu, Gerrit?’ vroeg de moeder vol verwachting.

‘Hoe is het gegaan?’ vroeg de buurvrouw.

‘Vijftig of honderd?’ vroeg Dirks, die uit nieuwsgierigheid weder boven gekomen was.

Gerrit beet zich op de lippen en bracht slechts met moeite de woorden voor den dag: ‘Weest maar niet zoo voorbarig... hij heeft mij niets meer gegeven dan een’ gulden!’

‘Een gulden!’ riepen allen als uit één' mond, en zij staarden den armen Gerrit vol verbazing en met eene soort van misnoegen aan, als hadde hij iets slechts bedreven.

‘Een heelen gulden!’ herhaalde Dirks honend... ‘ha, ha! Doch loontje komt om zijn boontje, domoor, eigenzinnige ezel!’

‘Wees bedaard,’ sprak Gerrit; ‘gij hebt hier niets te schelden, ik verdraag dat niet.’

Het deed hem goed dat hij tusschen toorn en weemoed het eerste kon kiezen.

‘Die woekeraar!’ schreeuwde Dirks, zijne aanvallen op een ander punt richtende; ‘die bloedzuiger! Gij hebt hem toch den gulden voor de voeten geworpen?’

‘Hoe is het toch gekomen?’ sprak de moeder zuchtend; ‘vertel het eens.’

‘Hoe zou het gekomen zijn?’ sprak Gerrit geërgerd. ‘De bediende liet mij in den gang staan en wilde mij in het begin geheel niet bij zijn' heer aandienen.’

‘Hebt gij hem gezegd wat gij kwaamt brengen?’ vroeg Dirks.

‘Neen, ik zeide alleen dat ik mijnheer moest spreken. Toen ging hij dan ook eindelijk, en kort daarop kwam de heer Sijmens de trappen af. Hij scheen alreeds te weten wat mijne begeerte was. ‘Gij brengt mij waarschijnlijk iets, mannetje?’ zeide hij vriendelijk. ‘Ja wel, mijnheer,’ sprak ik, hem de portefeuille gevende. ‘Mooi, mooi!’ zeide hij, ijlings het papier naziende; ‘uwe moeder heeft het waarschijnlijk op het Koningsplein gevonden?’‘Moeder ligt te huis ziek,’ hernam ik; ‘ik heb de portefeuille op den Dam gevonden.’‘Op den Dam?’ zeide hij; ‘ei, ei, op den Dam! Juist, juist... zeer juist;’ hiermede meende hij dat het geld er prompt was. ‘Gij heet Gerrit Mook?’‘Ja wel, mijnheer.’‘Gij zijt een brave jongen, Gerrit; blijf zoo, dan zal het u nimmer slecht gaan in de wereld - dit zeggende zocht hij in zijne portemonnaie - en ik dank u wel. Adieu Gerrit!’ en toen ik in mijne hand zag was er een gulden in.

‘Groote goedheid!’ riep de buurvrouw; ‘dat had ik nooit of nimmer kunnen denken.’

‘Ik wel,’ sprak Dirks, ofschoon hij eene onwaarheid zeide.

‘Haddet gij maar tot morgen gewacht!’ zuchtte de weduwe. ‘Waarvan zullen wij nu onze huur betalen?’

De goede vrouw vergat dat zij zelve haren zoon had aangespoord om het gevondene ijlings terug te brengen. Kommer en verdriet maken ons licht onrechtvaardig. Doch de kwellingen zouden nu toch eindelijk ophouden.

Er werd beneden geroepen; er zweefde en ruischte iets op de smalle trap naar boven; er werd geklopt, en Anna trad als eene zon het armoedige kamertje binnen. Ja, als eene zon. Haar zijden kleed was als eene wolk om haar heen gespreid, haar gelaat door den snellen gang in de herfstlucht met een gloeiend rood gekleurd, hare groote oogen wierpen stralende blikken in den kring.

‘Goeden avond, jufvrouw Mook!’ riep zij liefderijk. ‘Ik feliciteer u met uw’ braven zoon! (Zij reikte de zieke de hand). Dat is hij dus?’ vervolgde zij, hare linkerhand op Gerrits flinken krullebol leggende, en zijn gelaat zachtkens naar het licht keerende. De warme aanraking doortintelde hem, en zijne bleeke wangen werden ook rood.

Gerrit had een bleek, maar fijn en schoon gelaat, slechts wat vermagerd en jonger van uitzicht dan gemeenlijk een' knaap van veertien jaren. Anna zag hem nadenkend in de eerlijke bruine oogen, en toen toegevende aan een' plotselingen inval, trok zij hem naar zich toe en kuste hem op het voorhoofd.

‘Mijn vader had niet veel tijd en was verstrooid,’ sprak zij, eenigszins beschaamd over hare overijling, ‘hij heeft zich vergist (die ongeoefende leugenares!) en verzocht mij jufvrouw Mook dit briefje te geven.’ De weduwe hield vol verwondering het toegevouwen papier in de hand.

‘Hij had reeds vooraf zooveel voor den eerlijken vinder bestemd. Doch wat u betreft, Gerrit, voor u kunnen wij wellicht nog iets anders doen. Wat voert gij uit? Gij gaat toch niet meer school?’

‘Ik werk bij een' photograaf.’

‘Zoudt gij geen' lust hebben op een kantoor te komen?’ De knaap zag zijne moeder vragend aan.

‘Ach, jufvrouw Sijmens,’ zeide deze; ‘hij heeft andere gedachten: hij zou graag schilder worden.’

‘Schilder? Heeft hij aanleg daartoe?’

‘Laat de jufvrouw uwe teekeningen eens zien.’

Gerrit haalde met een kloppend hart zijne schetsen. Anna zag ze met opmerkzaamheid door en sprak:

‘Hoor eens, Gerrit, ik schilder ook een beetje en geloof dat deze dingen aardig, heel aardig zijn. Doch om schilder te worden, om dien naam te verdienen, daartoe behoort heel wat. Ik weet niet of gij aanleg daartoe bezit. Hebt gij morgen den tijd?’

‘Met dit mistige weêr kan ik wel een uurtje uitbreken,’ zeî Gerrit, die nauwelijks wist of hij waakte of droomde.

‘Kom dan ten twee uur bij mij, dan krijg ik les van mijnheer Hilverdink.’

‘O, ik heb zijne landschappen zoo dikwijls bewonderd,’ zeide de knaap. ‘Het Italiaansche Strand op de tentoonstelling was zoo mooi.’

‘Dit stuk is in mijn bezit, en gij kunt het morgen zien. Breng dan uwe teekeningen mede, dan kan die heer er over beslissen, en wanneer hij ja zegt, zullen wij zien wat er aan te doen is. Gij zult aan mij altijd eene goede vriendin hebben. Gerrit, wie weet of er nog niet eens een Ruisdael uit u groeit!’

Dat was eene schoone profetie... wie zou er niet aan gelooven? Anna vervolgde:

‘Nu moet ik weg; doch kom eens binnen, Manus! Hier is eene flesch wijn, jufvrouw Mook, om op de gezondheid van den jongen Ruisdael te drinken, en nog een en ander.’

Met Manus was ook dokter Long binnengekomen, die persoonlijk een drankje bracht. ‘Ik zie dat een betere arts mij is voor geweest,’ sprak hij glimlachend en verzocht toen Anna haar naar huis te mogen vergezellen.

Daarvoor was nu eigenlijk Manus; maar op een' langen weg is een beschaafd heer aangenamer dan een zwijgende knecht. Zij verlieten dus te zamen de dankbare weduwe, den bedwelmden Gerrit, den verbluften Dirks en de verwonderde buurvrouw, en wandelden naar de bocht van de Heerengracht.

Ik behoef den lezer bijna niet te zeggen, dat sedert dien avond dokter Long huisarts werd bij de familie Sijmens; - waartoe voerde Anna ook anders den schepter? Of hij in nog nadere betrekkingen met die familie zal komen, of Gerrit een tweede Ruisdael zal worden, - dat zijn vragen die men nog niet met zekerheid kan beantwoorden; doch bij alle respect voor den aanleg van den eerlijken knaap, zou ik liever op het eerste eene weddenschap aangaan dan op het tweede.