De Belgische Illustratie. Jaargang 3

De edelvrouw van Montjardin.
(Slot.)

VII.

Nog altijd lag de minstreel geboeid in het duistere hol, terwijl hem zelfs de macht benomen was om iemands hulp in te roepen. Zijn vijand had hem niets gezegd en liet hem zoo uren lang alleen, in de pijnigende onzekerheid over hetgeen hem te wachten stond.

Bij het invallen van den nacht werd zijn kerker eensklaps flauw verlicht, Herman stond daar voor hem met de hand aan zijn langen ponjaard. Het aangezicht van den rentmeester scheen nog wreeder en moordzuchtiger dan vroeger, zoodat de jongeling dacht dat zijn laatste uur geslagen was.

Zonder zijn onheilspellend stilzwijgen ook maar met een enkel woord af te breken, tilde hij den jongen minstreel van den kouden bodem op zijne schouders, verborg de lantaarn onder zijn kleed en droeg hem naar buiten. Het scheen voor den woestaard slechts een geringe last te zijn, want haastig liep hij langs den ringmuur van het slot tot bij een zwaren toren welke in de rots was uitgehouwen.

Bij een steenklomp welke den verborgen ingang van den toren bedekte hield hij een oogenblik stil; vervolgens betrad hij den drempel en daalde eene trap af om later weder langs een andere op te stijgen tot hij voor een kleine en smalle ijzeren deur kwam die wagenwijd openstond. Deze deur gaf toegang tot een cirkelvormig kerkerhol hetwelk eenige gemeenschap met de buitenlucht had door een klein venster hetwelk op meerdere voeten van den grond was aangebracht. In den muur was een keten met een ijzeren halsband bevestigd.

Herman legde den minstreel op den grond neêr en sloot zijn hals in den band. Daarna ontdeed hij den ongelukkige van den prop welke hem nog altijd in den mond stak en van de banden waarmeê hij geboeid was.

Eenige oogenblikken bleef de minstreel als gevoelloos op den grond liggen; eindelijk hield hij den blik smeekend op zijn vervolger gericht en vroeg hem met zwakke stem:

‘Om Gods wil zeg mij waar ben ik? Waarom pijnigt gij mij zoo wreed?’

Herman stond daar met over elkander gekruiste armen en hield zijn van wraaklust gloeiend oog op den minstreel gevestigd. Een glimlach van genoegen, een gegrijns zoo duivelsch dat hij den armen jongeling van afschrik deed sidderen, speelde hem op het woeste aangezicht.

‘Voor ik uwe vragen beantwoord,’ sprak hij, ‘wil ik dat gij eerst goed rekenschap zult geven van uwen toestand. Gij hadt moeten sterven; ik heb u het leven gelaten, maar slechts op de voorwaarden welke ik u aanstonds zal voorschrijven.... Weet dat gij u bevindt in een toren welke van het kasteel ver genoeg verwijderd is, om te beletten dat men u hoort; niemand kan tot u doordringen wijl de ingang aan niemand bekend is dan aan mij alleen. Men zal u dus niet verlossen, want zelfs al kon men u hooren dan nog zou men denken dat uw weeklagen de stem was van een spookgestalte, welke men hier somtijds meent te zien, zoodat niemand zal pogen den ingang van uwe gevangenis op te sporen.... Hoor dus naar mij en bedenk dat van uwe woorden uw lot zal afhangen: zeg mij waarom zijt gij in dit land gekomen?’

‘Ik ben gekomen om mijn beroep uit te oefenen en voor mijn ouden vader het brood te verdienen.’

‘Hoe heet uw vader, en welk is zijn ambacht?’

‘Zijn naam is Franz, zijn beroep is gelijk aan het mijne; ik heb het u reeds gezegd.’

‘Welke lessen gaf hij u mede toen gij hem gingt verlaten?’

De minstreel was op het punt om ook hierop een rechtzinnig antwoord te geven, toen hem de gedachte aan het gevaar hetwelk zijn vader zou loopen te binnen schoot. Hij antwoordde dus slechts met te zeggen dat hij hem nu geene lessen gegeven had omdat hij reeds zoo dikwijls voor lange tochten was afwezig geweest.

‘Gij liegt, jongen!’ bulderde Herman hem tegen. ‘Gij moest hier iemand opsporen en daarvoor waren u de middelen aan de hand gedaan.... Daartoe moest eene ballade u behulpzaam zijn waarin gesproken werd over een vrouw met name Bettina en over haar echtgenoot Berthold.’

‘Gij vergist u, heer,’ antwoordde de gevangene. ‘Ik heb het lied waarvan gij spreekt geleerd, maar slechts bij toeval en omdat zijn inhoud zoo treffend was, maar niet met het doel hetwelk gij mij toeschrijft.’

‘Gij wilt het dus niet bekennen?.... lk zal de middelen wel vinden om u te noodzaken.... Hier is brood en een kruik water.... lk geef u tijd om u te bedenken tot morgen nacht.’

De woestaard verwijderde zich en sloot de deur achter zich dicht; de ongelukkige jongeling bleef alleen, ten prooi aan de smartelijkste gedachten.

De rentmeester keerde niet naar het slot terug; hij richtte zijne schreden naar de woning der arme vrouw waarmede wij den minstreel in gesprek hebben gezien. Niet ver van het gehucht, op een kromming van het voetpad, ontmoette hij eene vrouw, welke, toen zij hem zag, verschrikt eenige stappen achteruitging.

‘Wie zijt gij? Wat zoekt gij?’ vroeg hij met barsche stem.

‘Ik ben eene arme vrouw, heer Herman,’ was het antwoord. ‘Mijn man is plotseling ziek geworden, en ik ben bij den herder van het slot geweest om hem te vragen dat hij een goed geneesmiddel moge geven. Ware de arme Gretly maar te huis dan had ik bij nacht zoover niet behoeven te loopen, want zij is ook zeer ervaren in de geneeskunst.’

‘Is Gretly afwezig, zegt gij?’

‘Ja, dezen middag is zij naar haar geboorteland vertrokken, zij heeft mij verzocht hare koe, hare geit en hare kippen te willen verzorgen.’

‘En waarom is zij vertrokken?’

‘Zij heeft mij gezegd om hare ouders en bloedverwanten te gaan bezoeken. Maar wat mij verwonderd heeft is dat zij in den morgen voor haar vertrek in ons dorp is gekomen in gezelschap van een jongen vreemdeling met blonde haren en een blauwen mantel, en dat zij meer dan een uur lang een vertrouwelijk gesprek gevoerd hebben.’

Herman maakte een gebaar als ware hij te gelijk verwonderd en ontevreden; de jongeling waarvan de vrouw sprak kon niemand anders zijn dan de minstreel.

‘Het is goed, vrouw,’ sprak hij toen; ‘gij kunt gaan. Gij hebt nu kunnen zien dat de rentmeester van het slot ook bij nacht het goed zijner meesteres bewaakt, het is goed dat de dorpelingen dat weten.’

Toen de boerin zich verwijderd had zette de rentmeester zich op den boord van het voetpad neêr en bleef daar langen tijd peinzend met het hoofd in de hand over hetgeen hij zoo even had vernomen. Eerst de samenkomst van Gretly en den minstreel,.... toen de verschijning der eerste op den bergrug, op het oogenblik zelf dat hij den laatste had weggevoerd, en eindelijk haar onverwacht vertrek uit de landstreek waar zij metterwoon gevestigd was.... dit alles te zamen was voor hem een raadsel waarvan hij den sleutel niet wist te vinden.

Hij bracht een vreeselijken dag door en de volgende nacht trof hem weêr in den Raventoren bij zijn slachtoffer.

‘Er is mij een nieuw feit ter oore gekomen,’ zoo sprak hij nu tot dezen, ‘waaruit ten duidelijkste blijkt dat gij hier zijt gekomen om zekere personen te bespieden, en dat gij daarenboven in betrekking staat met eene vrouw die eens bij ons in dienst was. Gisteren zijt gij langen tijd met haar gebleven en kort daarop heeft zij onverwacht het land verlaten.’

‘Is zij vertrokken?’ vroeg de minstreel terwijl een straal van vreugde hem uit de oogen schoot.

‘Zie, daar hebt gij u verraden,’ sprak Herman met verbeten woede. ‘Als ik nog had kunnen twijfelen aan de rol welke gij tegenover ons speelt dan zou hierdoor alle twijfel zijn opgeheven geweest. Nu vraag ik voor de laatste maal of gij mij de waarheid wilt zeggen.’

‘Ik heb niets te voegen bij hetgeen ik reeds gezegd heb,’ antwoordde de jongeling met vaste stem.

‘Weet gij dat uw leven op het spel staat?’

‘Ik zal den dood moedig tegengaan in de hoop dat de goede God mij in genade zal aannemen.’

‘Maar gij zult een dood sterven waaraan gij nooit hebt gedacht...; ik zal geduld hebben tot het einde toe.... Over drie dagen zal ik terugkomen om uw besluit te vernemen.’

[p. 175]

Op den derden nacht kwam de wreedaard zijn slachtoffer op nieuw pijnigen door zijne tegenwoordigheid en wreede ondervragingen. Maar wederom te vergeefs; uiterst verbolgen sprak hij bij het heêngaan:

‘Gij ziet daar het brood hetwelk ik u heb medegebracht.... het is uw laatste.... als dit door u verbruikt zal zijn en er u niets meer zal overblijven om te eten, weet dan dat gij mij niet meer zien zult.... zeg mij, wilt gij mij met het doel uwer komst in dit land bekend maken?’

De minstreel zuchtte, maar antwoordde niet.

Nog keerde de oude baanstrooper tot zijn ongelukkig slachtoffer weêr; de minstreel was overtuigd dat zijn beul de bedreigingen tot de laatste letter zou uitvoeren. Hij verkeerde in den pijnlijksten toestand: de honger welke hem reeds de ingewanden verteerde deed hem den smartelijksten dood te gemoet zien, terwijl zijne bekentenis van den anderen kant, zoo zij hem al mocht laten voortleven in zijn kerkerhol, toch zeker zijn goeden vader ging blootstellen aan de wraak van den roover, in wiens handen hij zich bevond; want het was voor hem uitgemaakt dat de oude minstreel, zijn vader, in het bezit was van een groot geheim, waarvan de woestaard den eenigen getuige uit den weg wilde ruimen.

VIII.

Reeds was de ongelukkige minstreel gedurende veertien dagen in zijn akelig kerkerhol opgesloten geweest, toen bij het vallen van den avond. een grijsaard, onder den last der jaren gebukt en afgemat door de vermoeienissen eener lange reis, op Montjardin aankwam en vroeg om de edelvrouwe in het geheim te mogen spreken.

In tegenwoordigheid van Hedwigis gebracht, sprak de onbekende:

‘Vrouwe, de goede God heeft mij de krachten geschonken om een afstand van bijna veertig uren af te leggen om u te bezoeken. Ik heb u een geheim mede te deelen hetwelk mij loodzwaar op het geweten drukt.... Ik zal pogen de kracht te vinden om te spreken, tracht gij naar mij te luisteren tot het einde toe.’

‘Spreek,’ zegde Hedwigis, wier hart geweldig klopte.

‘Het is zestien jaren geleden,’ hernam de grijsaard, ‘dat eene jeugdige vrouw, Bettina geheeten en danseres van beroep in hare geboortestad Trier, eensklaps haar kind, haar vreugde verloor.’

Hedwigis zweeg, nauwelijks kon zij ademhalen. De grijsaard vervolgde:

‘Eenige dagen daarna haalde men uit de Moezel het lijkje van een kind van denzelfden leeftijd, juist op dezelfde wijze gekleed, maar overigens onkennelijk geworden. Bettina meende dat het haar zoontje was, hetwelk zij waande spelende in de rivier gevallen en verdronken te zijn. Welnu, zij vergiste zich.... haar kind leefde....’

‘Wat zegt gij?’ riep Hedwigis diep ontroerd uit.

‘Een minstreel had zijn zoontje, den eenigen band, welke hem aan de aarde geboeid hield, zien sterven. Het kind van Bettina was het sprekend evenbeeld van het zijne. Hij lichtte het op, ontdeed het van zijne kleêren, trok ze den armen kleine, welke hem pas ontrukt was, aan en wierp dezen in de wateren der Moezel, welke hem eenige dagen daarna op het strand aanspoelden. Van het kind dat hij had opgelicht maakte hij een minstreel, zooals hij zelf was.’

‘Ga voort, ga voort!’ riep Hedwigis in spanning.

‘Toen hij zich met het eene been in het graf geplaatst zag, gevoelde hij wroeging en zond dengene, welke zich voor zijn zoon hield, om haar te gaan zoeken, welke hem het leven had geschonken, maar zonder hem nog met de waarheid bekend te maken.... Hij had bewijzen bij zich.... Hij verschafte hem middelen om haar weder te vinden.... Een lied.... De jonkman heeft zijne moeder wedergezien....

‘O, ik begrijp de gansche zaak.... Heinrich, mijn Heinrich!’ riep Hedwigis uit, en stond schier zinneloos van geluk op.

Eensklaps trad Herman binnen. Zij ijlde hem te gemoet:

‘Onze zoon.... Hij is niet dood.... hij is het.... de minstreel.... hij kwam om mij te zoeken!’ zegde zij op afgebroken toon.

‘Wat zegt ge daar?’ riep Herman verbleekende uit.

De grijsaard stond op en naar Herman den arm uitstrekkende, zegde hij tot de burgvrouw op een toon vol smart en wanhoop:

‘Hij heeft hem vermoord op den dag toen hij het kasteel verliet, hier dichtbij, in een bosch....!’

Hedwigis stiet een hartverscheurenden kreet uit en viel stijf ter aarde.

Herman gaf eveneens een schreeuw en sprong eensklaps de deur uit.

Met vliegende haast spoedde hij zich naar den Raventoren, waar hij sinds drie dagen niet meer was geweest.

Welk een tooneel vertoont zich daar aan zijne blikken!

Heinrich is niet meer, hij is den folterenden hongerdood gestorven!....

Op dat gezicht treedt zijn beul onwillekeurig eenige passen achterwaarts, zijne haren rijzen te berge, een koud zweet droppelt van zijn voorhoofd, het bloed stoltte hem in de aderen.

Hij wil dat afgrijselijk graf ontvluchten, maar, o wanhoop!.... bij zijn binnentreden heeft zijne bevende hand de deur toegeworpen.... Zij is gesloten, en de sleutel is builen gebleven. Hij bonst er met zijn gansche lichaam tegen aan om te beproeven of hij haar niet open kan stooten; hij roept, hij schreeuwt, maar alles te vergeefs! En niemand kent zijn geheim.... Het zal in niemands gedachte opkomen, dat hij zich daar bevindt. Hij ziet geene enkele flikkering van hoop levend is hij begraven!

En het lichaam zijns zoons ligt voor hem, met opgezwollen oogen, welke half geopend hem zijne misdaad schijnen te verwijten.

Het licht zijner lamp staat op uitgaan, het wordt helderder, begint te flikkeren, neemt langzamerhand af en gaat eindelijk geheel en al uit.

Hij staat daar omringd door de schaduwen des doods.

Al zijne gruwelen komen hem voor den geest; schimmen waren rondom hem. Hij ziet de bloedige beelden zijner slachtoffers voor zich. Simon de Montjardin, welken hij vergiftigd heeft, vervolgt hem in zijn doodskleed met een beker in de hand. Hij hoort verwarde stemmen, welke hem toeroepen: Ter helle! ter helle!.... Maar de tijd gaat allengs voorbij..... een hevige dorst pijnigt hem, het zwaard des hongers doorwoelt zijne ingewanden..... Vernietigd ligt hij daar naast het lijk van Heinrich. In zijne waanzinnigheid klemt hij hem in zijne armen,

Verscheidene dagen waren verstreken sinds de verdwijning van Herman, en niemand wist wat er van hem geworden was.

Hedwigis, aan wie Gretly alles had meêgedeeld, twijfelde er niet aan of hij had Heinrich vermoord en was, na de bekentenis van den ouden Franz, heêngegaan, om in eene of andere plaats door zelfmoord een einde te maken aan zijn leven.

Op een avond, waarop de burgvrouw vurig gebeden had voor het beeld der Lieve Vrouw en in het gebed onuitsprekelijken troost had gevonden, kreeg zij eene ingeving, die het haar toescheen, dat rechtstreeks van God kwam.

Den volgenden dag reeds begonnen talrijke werklieden het kasteel te sloopen, hetwelk in korten tijd van den berg verdwenen was. - De verwoesting van den Raventoren bracht het vreeselijk geheim van den dood van Heinrich en van Herman aan het licht.

Na op de plaats waar de nederige kapel van Dieupart stond eene prachtige en groote kerk te hebben doen bouwen en aan de armen en de naburige priorij groote schatten te hebben geschonken, trad Hedwigis in het klooster van Clairefontaine, nabij Arlon, waar zij door haar leven en haar dood zich behagelijk wist te maken in de oogen van God.