De Belgische Illustratie. Jaargang 3

[Nummer 20]

De hoofdkerk van Parijs.

De H. Gregorius van Tours verhaalt dat omtrent het midden der derde eeuw de H. Dionysius van Rome naar Parijs, toen Lutetia geheeten, kwam om het Evangelie te verkondigen. De waardige man bekeerde een aantal heidenen en ongeloovigen en stierf den marteldood onder keizer Decius met zijne makkers, den priester Rusticus en den diaken Eleutherius, op den heuvel van Montmartre, waar hunne lichamen begraven werden.

Vóór het einde der vierde eeuw bouwde, of volgens anderen herstelde, koning Dagobert I eene kerk aan de oevers der Seine, welke volgens den H. Fortunatus, bisschop van Poitiers buitengewoon prachtig moet geweest zijn. Deze kerk, waaraan Dagobert het gebeente der martelaren schonk, houdt men, doch niet met volkomen zekerheid, voor den oorsprong der tegenwoordige Notre-Dame. Ten tijde van den H. Gregorius bestond de kathedraal van Parijs uit twee kerken, welke door eene zeer kleine tusschenruimte van elkander gescheiden waren.

In een oirkonde van 861 noemt Karel de Kale de kathedraal van Parijs de Notre-Dame; wellicht zijn de twee kerken aaneengevoegd bij eene restauratie, wat noodzakelijk kan geworden zijn na de plunderingen der Noormannen.

In de laatste helft der 12^e eeuw besloot bisschop Maurice de Sully zijne kathedraal te herbouwen; de Sully was een genie, dat voor geen moeielijkheden terugdeinsde. Hij ontwierp zelf het plan in zulke kolossale afmetingen, dat volgens de meening van een ieder de bouw der kerk gedurende vele geslachten duren zou. Doch de bisschop rekende met vertrouwen op de toekomst en op het geloof der middeleeuwen. Toen hij in 1169 stierf was het koor bijna voltooid. Hij liet bij testament 5000 livres na om het met lood te dekken. Paus Alexander III had in 1163 den eersten steen gelegd; het hoogaltaar werd gewijd door Hendrik, pauselijk legaat in 1182 en drie jaren later deed Heraclius, patriarch van Jerusalem er een plechtige hoogmis. De hoofdgevel was in 1219 u afgewerkt en in 1257 begon meester Jan de Chelles ter eere van de H. Moedermaagd het versieren van het hoofdportaal.

Eerst in 1351 was de Notre-Dame voltooid met de bij behoorende gebouwen als het bisschoppelijk paleis, de kapittelzaal, de reliekenkamer, het klooster de bibliotheek, de school, het gasthuis en de geestelijke rechtszaal. Koningen en vorsten, bisschoppen, priesters en leeken hadden tot het grootsche werk bijgedragen, dat in luister door geen enkele kerk in Frankrijk wordt geëvenaard. Alle vensters hebben beschilderde ramen; het jubé bevat een onnoemelijk getal van versierselen, het gestoelte der kanunniken in het koor is keurig gebeeldhouwd; de vloer bestaat uit het kostbaarste marmer, het hoogaltaar schittert van goud, zilver en edelgesteenten. Wanneer wij zeggen dat de tegenwoordige Notre-Dame van binnen slechts een schaduw mag genoemd worden van hetgeen zij vroeger was, dan kan men zich voorstellen wat de schendige hand der revolutie in de kathedraal van Frankrijks hoofdstad verwoest heeft.

DE NOTRE-DAME VAN PARIJS

De Notre-Dame is nauw verbonden aan de geschiedenis van Frankrijk; men mag zeggen dat de hoofdgebeurtenissen er een aanvang of een einde namen. Men zou boekdeelen kunnen vullen met de beschrijving der nationale feesten, welke er gevierd werden; met het opsommen der doopplechtigheden van prinsen, huwelijken en lijkstatiën van vorsten, welke er plaats hadden, vredestractaten welke er gesloten werden. Bij zijne troons-

[p. 154]

bestijging legde de nieuwe koning aan de voeten van het altaar zijne kroon neder voor hem, die koningen en volkeren oordeelt; alvorens ten strijde te trekken kwam de vorst er het geluk zijner wapenen afsmeeken en na de zegepraal zijne dankzeggingen aanbieden. Zegeteekenen op den vijand behaald werden tot een eeuwig aandenken in de Notre-Dame opgehangen, kortom bij iedere merkwaardige gebeurtenis trokken de vorsten aan het hoofd van duizenden naar de kathedraal, waar de gebeden van den godsdienst de belangen des vaderlands bepleitten.

In 1302 vergaderden er de Staten des lands, daartoe uitgenoodigd door Philippus den Schoone; twee jaren later, na zijne overwinning op de Vlamingen, plaatste hij zijn ruiterstandbeeld nabij de kapel der H. Maagd. Zijne opvolgers volgden hem hierin na en men zag welhaast een reeks van koninklijke geslachten in steen vereeuwigd.

Dikwerf weêrklonken binnen de wanden der kerk de redevoeringen van de grootste kanselredenaars van Frankrijk. Bossuet en Massillon wisten het reusachtige gebouw met toehoorders te vullen, terwijl een aantal andere beroemde redenaars van den kansel der Notre-Dame het woord Gods verkondigden aan de vorsten en koningen dezer aarde zoowel als aan den gewonen burger. Wie herinnert zich hier niet de namen van een Bourdaloue, Flechier, Lacordaire, Ravignan, Felix en zoovele anderen?

Maar niet alleen de grootheid en den roem van Frankrijk mocht de Notre-Dame binnen hare muren aanschouwen, ook de versmading van den godsdienst, de verheerlijking der onzedelijkheid werden in de hoofdkerk van Frankrijk gevierd.

In het laatst der vorige eeuw hoorde men op dezelfde plaats de verwenschingen en de ontuchtige liederen van een goddelooze en verdierlijkte menigte; het heiligdom werd gruwelijk onteerd en de plaats van het Allerheiligste werd ontheiligd door de Godin der Rede in den vorm eener onzedelijke vrouw. De Notre-Dame verloor hare pracht en de rijkdommen, welke de eeuwen van geloof er hadden opgestapeld. Veel wat alleen kunstwaarde had. werd vernield, gouden en zilveren voorwerpen werden geroofd. Onder Napoleon I hernam de godsdienst een deel van zijn vroegeren luister en de kroning van den wereldbedwinger door Paus Pius VII bracht de verledene tijden wederom in aangename herinnering. Van nu af ontvingen de vorsten weder hunne kroon aan de voeten des altaars en de Notre-Dame werd nogmaals het middelpunt van het katholieke Frankrijk. De revolutie poogde in 1848 ten tweede male de Godin der Rede op het altaar te verheffen, maar het bloed van den doorluchtigen bisschop Mgr. Dénis Affre wist van den hemel afwending dezer ramp te verwerven.