De Belgische Illustratie. Jaargang 2

Bij de water- en vuurvrouw.
Eene Amsterdamsche vertelling van den Ouden Valentijn.
(Vervolg.)

III.

Het was de vierde Zondag der maand Juni. In de kerken was op plechtige wijze de overwinning van Waterloo herdacht, die eens aan de geweldenarijen van Napoleon I voor goed een einde maakte, en daarna ging men over tot de verschillende feestvieringen zooals die nog in vele steden van ons land plaats hebben, als een nagalm van de geestdrift, welke eene halve eeuw geleden heerschte. De muziek der schutterij liet zich in het openbaar hooren en lokte eene menigte wandelaars bijeen, en als de laatste bons! klets! bons! van groote trom en bekkens op den adem van den wind weggestoven waren, ging een hoera! onder de menigte op en de jongens zongen:

‘Weg met Napoleon en leve Willem.’

Die juichtonen vonden gewoonlijk weêrklank in een lokaal dat mild met de nationale kleuren versierd was en waarin eenige ouden van dagen, die aan den slag van Waterloo hadden deelgenomen, gemeenschappelijk met hunne jongere broeders van den tiendaagschen veldtocht vergaderd waren. Die ouden van dagen, velen gebrekkig of stijf en stram van ledematen, schenen op dien dag te herleven of met Philemon den dood nog honderd jaren levens afgedwongen te hebben, zoo opgewekt waren zij. Zij spraken met geestdrift over de roemrijke dagen van het verleden en over alle militaire koetjes en kalfjes, riepen met een glaasje in de hand: hoezee! zoo dikwijls het Wien Neêrlands bloed zich liet hooren en dronken dan het glaasje in één wip leêg, zooals zij vroeger bij de marketenster gewoon waren.

Hannes van Koba had des morgens reeds vroeg zijne merels, lijsters en vinken gevoed, zonder eenige acht te geven op de sermoenen zijner huisvrouw, die achtervolgens al de nationale dagen van den laatsten tijd in verband bracht met de Schiedamsche industrie; met leege beurzen en berooide hoofden; met verkwistende mannen en beklagenswaardige vrouwen. Hannes had echter ditmaal minder dan ooit ooren voor die vermaningen, hij zette kalm zijne werkzaamheid voort en tooide zich daarna in feestgewaad om de bijeenkomst der oud-strijders bij te wonen.

Er was geen pluisje of stofje op zijn lange blauwe jas te zien, zijn zilveren horologe-ketting bengelde sierlijk op het geruite vest en zijne vingers staken zoo stijf in de zeemleêren handschoenen alsof hij het grootste gedeelte van zijn leven in een kabinet van wasbeelden geposeerd had. Aldus opgetooid, met den hoed - zooals men het noemt - op drie haren, stapte Hannes naar de zaal Concordia om daar zoo mogelijk het huiselijk leed en de rook- en aschlucht af te spoelen.

Als men de hoeveelheid vocht die hij daarvoor bezigde tot maatstaf mag nemen dan moet die asch- en rooklucht niet gemakkelijk te verdrijven zijn geweest, want toen het vier ure geworden was, zag men Hannes schijnbaar vertrouwelijk, doch inderdaad tot wederzijdschen steun, arm in arm met een medemakker den weg naar zijne woning inslaan.

Wat Hannes op dien Waterloo-dag heeft gedaan willen wij geenszins alle oud-strijders toerekenen, doch het is zeker dat die nationale feestdagen zich niet zelden kenmerken door eene nationale ondeugd, die de nationale liederen tot wanklanken maakt. 't Is te betreuren dat men in ons land zoo zelden in het openbaar kan feestvieren zonder openbare schandalen te veroorzaken, zonder in het openbaar de zedelijkheid te kwetsen.

Wij moeten intusschen tot eer van onzen Hannes zeggen dat zijn aangeboren goedhartigheid ook in den opgewekten toestand, waarin hij zich bevond, den boventoon bleef voeren. Hij beschouwde alle menschen als zijne vrienden en drukte honderde handen tusschen het stijve zeemleêr.

Zoo kwam hij te huis nog vol geestdriftover Hasselt en Leuven, over papa Chassé en de overige helden uit den veldtocht van 't jaar 30. Het maakte niet eens zijne aandacht gaande dat zich uit het binnenste der berookte koffie-kroeg een gebrom liet hooren, dat in het klein een denkbeeld gaf van het gerommel 't welk eene uitbarsting van den Vesuvius voorafgaat. Hij ging vóór zijn merels staan en floot achtervolgens verschillende nationale liederen: ‘Waar kan men beter zijn.’ - ‘Wilhellemus al van Nassouwe’ enz., en het scheen hem maar geheel niet te bevallen dat de diertjes wel nieuwsgierig de kopjes heen en weêr bewogen, doch geenszins in de nationale opwellingen van hun heer en meester deelden. Aan die lief hebberij werd hij eindelijk vrij onzacht ontrukt door zijne weêrhelft, die hem onder allerlei benamingen, welker opsomming de lezer ons wel zal willen sparen, met horten en stooten naar binnen bracht, waar hem wat opgewarmd eten en eene groote portie gewone verwijtingen verwachtten.

Het was reeds bijna zeven ure geworden toen Griet en Kee, volgens belofte, hun bezoek bij de koffievrouw kwamen afleggen. De koffie stond dan ook reeds lang gereed en Koba had zich reeds aan een paar kopjes te goed gedaan, middelerwijl Hannes in een hoek der kamer op een stoel zat te droomen over het cikkadel, zooals hij gewoon was de bekende vesting van Antwerpen te noemen. Alvorens te gaan zitten ledigden de beide dienstmeiden hunne zakken die ruim voorzien waren van koekjes en restantjes van het dessert, die haar goedgunstig toegestaan of..... geannexeerd waren.

‘'t Is wat later geworden dan ik dacht,’ zeî Griet ‘doch het komt omdat wij van middag weêr gasten gehad hebben; als dat zoo voort gaat bedank ik er voor om nog langer als meid-alleen te blijven. Het is of ik in een logement in plaats van in een klein huishouden aangeland ben en voor zoo'n hondenleven bedank ik. Als de lui zooveel noten op hun zang willen hebben moeten ze ook maar zorgen dat er volk in huis is.’

‘'t Is met dat al nog al vroeg afgeloopen,’ sprak Kee, ‘als er bij ons zoo iets aan de hand is zit ik gewoonlijk 's avonds laat nog tot over de ooren in mijn werk.’

‘Toch niet op uw uitgaansdag.’

[p. 343]

Kee haalde de schouders op en antwoordde: ‘Daar zien ze bij mij niet veel naar; het heet dan altijd dat de fooien het goed maken.’

‘Ik zou er deftig voor bedanken,’ hernam Griet met minachting.

‘Voor een paar gulden moet men anders nog al wat doen,’ zeî Kee.

‘Ik zie dat ge 't ook nog niet ver gebracht heb,’ antwoordde Griet; ‘die fooien komen toch wel terecht. Wie weet tot hoe laat ze van avond zitten pimpelen, ik zal wel maken dat ik aan de deur sta als ze optrekken, ik ben er verzekerd van dat de fooien mij niet ontgaan.’

Het gansche zware bovenlijf van Koba schudde van het lachen; dat denkbeeld scheen nog geheel nieuw voor haar te zijn.

‘De jufvrouw speelde erg op haar poot’ zoo begon Griet op nieuw, ‘doch ik dacht: rom, bom, wat maal ik er om. Ik zeî haar doodeenvoudig dat ik mij had verhuurd op de conditie dat ik om den anderen Zondag een halven dag vrij zou hebben. Toen begon ze te praten van ondankbaarheid en zoo wat meer, maar ik heb haar eens goed de waarheid gezegd en ten laatste was ze, geloof ik, blij dat ik maar vertrok, want het ging er nog al hard langs en ik kon heel goed zien dat ze verlegen was voor de menschen. Zoo moet ge ook doen, Kee; als men zijn tanden tusschenbeide niet laat zien, gaan ze met u lachen.’

Toen Kee op hare manier te kennen gaf, dat men zoodoende wel eens een goeden dienst op het spel kon zetten, werd Griet inderdaad boos; volgens haar oordeel was er meer behoefte aan goede meiden dan aan goede diensten. Een meid kon des noods gemakkelijker eene maand zonder dienst zijn dan een dienst zonder meid; als de meiden, die te veel geplaagd werden, er maar eens een of twee maanden aan waagden, zou het wel geheel anders worden.

‘Ja maar Griet,’ hernam Kee, ‘ge moet niet vergeten dat ik mijn volk te ontzien heb om mijne zuster, die veel naaiwerk krijgt.’

‘Wat maalt ge om een zuster; laat die maar voor haar eigen zorgen. Men kan bovendien ook maar niet met ons leven zooals men wil. Mijn vader, die, zooals ge weet bleeker is, heeft de geheele wasch van ons, doch ze moesten het eens probeeren om er een ander in te halen; jongens, die wasch zou er onder het rekken van lusten, want ik heb de naaister, die ik nog al eens wat weet toe te stoppen, geheel op mijne hand.’

‘Maar, zeg eens, Griet,’ sprak Koba, ‘voor een dag of wat dacht ge dat het bij u aan huis met de zaken niet goed stond; dat schijnt ‘toch niet waar te zijn, want mij dunkt dan zouden zij geen lust hebben om te smullen en te pimpelen.’

‘Ik weet ook niet of zij er lust in hebben,’ klonk het antwoord, ‘doch men moet zooveel doen voor het oog der wereld. Ik heb ook heel goed bespeurd dat de jufvrouw niet erg ingenomen was met de gasten van heden, maar mijnheer speelde lief kind voor en lief kind na, en ik kon wel merken dat er voor hem veel aan gelegen was. De broêr van de jufvrouw - ge weet wel, uit Dordt - is gisteren met drie heeren van buiten de stad gekomen. Zij hebben tot laat in den avond zitten rekenen en mijnheer was voor niemand te huis. Waarom zou het niet mogelijk zijn dat mijnheer eens schoon schip wil maken en dat de broêr van de jufvrouw in den arm is genomen om een paar crediteuren te paaien? Ge weet nog niet hoe het volk, dat met minachting op een dienstmeid neêrziet en een ambachtsman het vel over de ooren haalt, soms den schelm speelt. Het waren geene vrienden van mijnheer, dat heb ik zeer goed gezien en waarom moest er dan van daag champagne op de tafel komen? Ik durf er wel drie maanden huur om verwedden dat er iets achter steekt. De jufvrouw wilde ook gisteren avond niet hebben dat ik in de kamer kwam, zij kon het wel buiten mij doen, zei ze, en toen ik eens eene looze boodschap maakte, zag ik duidelijk dat ze allen met lange gezichten rondom de tafel zaten.

‘Zoo'n grapje zou wel eens een dienst kunnen kosten,’ sprak Kee.

‘Wat zijt ge nog onnoozel’, antwoordde Griet, ‘als menschen van ons gelijken een ongeluk krijgen zijn zij verloren, doch de groote koopluî kunnen niet vergaan of ze moeten verzinken. Als hunne zaken scheef staan, gooien ze het op een accoordje en dan komen zij er gemeenlijk met een drie-ik-hoû-er-vijf zeer goed af. Dat hebt ge verleden jaar wel gezien toen de boêl bij Verstalen afgebrand is; 't is den man zijn opkomst geweest.’

‘De Verstalens zijn knappe menschen,’ zei Kee, ‘dat weet ik van mijne nicht die er al jaren lang dient.

‘Dan zal die nicht ook wel weten waarom ze iedereen niet aan den neus wil hangen wat er gaande is geweest. Nu begrijp ik ook heel goed hoe het komt dat zij zoo dubbel en dwars in de kleêren en in het goud zit; ik heb ook jaren lang gediend maar kan er dat niet van doen. 't Is dom van u, Kee, want ge kunt zoo goed als ik op de vingers uitrekenen dat iemand die maar zestig of zeventig gulden loon heeft geen omslagdoek van dertig gulden kan koopen; zij zal ook wel een handje in het brandje gehad hebben.’

Kee wilde nogmaals hare bedenkingen te kennen geven, doch op dat oogenblik kwam Dien, die overal raad voor wist, met zooveel luidruchtigheid binnen stormen dat Hannes er wakker van werd.

‘Ik had u al doorgeschrapt,’ zeî Koba, ‘want wij zijn niet gewoon dat gij de laatste zijt.’

‘Er is ook heel wat aan het handje geweest,’ antwoordde Dien, die in een groote opgewondheid scheen te verkeeren.’

‘Is het er alweêr op geweest?’

‘Niet weinig!...... Dat vee zou een mensch wel geheel onder den duim willen houden, doch ik laat me door geen tien mevrouwen ringelooren en daarom heb ik eenvoudig de huur op gezegd’

Koba zette een ernstig gezicht. ‘Dat zou u wel eens kunnen berouwen Dien,’ zeide zij, ‘want ik geloof niet dat er beter dienst te vinden is.’

‘Laat dat maar aan mij over; zij weten zeer goed dat Dien de handen uit de mouwen kan steken als het er op aan komt, en in zoo'n groot huishouden kunnen zij ieder niet gebruiken. Ge kunt er ook op rekenen dat over een dag of wat alles weêr bijgedraaid is, doch dan hebben zij het vast beet en dat is altijd goed voor het vervolg.’

‘Maar het was ook eigenlijk uw uitgaansdag niet,’ zei Koba.

‘Daar was het niet om, mensch, ik zal u heel wat anders vertellen, doch maak eerst dat de koffie-boêl van de tafel komt; ik heb wat dubbelen annijs meêgebracht, die is beter geschikt om de muizennesten uit het hoofd te jagen, dat zal Hannes ook wel weten, niet waar? De echte Waterloo-klanten weten drommels goed wat beter smaakt dan water.’

(Wordt vervolgd.)