De Belgische Illustratie. Jaargang 2

Alcala de Henares.

Deze stad, eertijds beroemd om hare hoogeschool, welke met die van Salamanca naar den eerepalm dong in den strijd op godgeleerd en wijsgeerig gebied, die vroeger zooveel levendige beweging binnen hare muren gekend heeft, is thans doodsch en zou den reiziger bijna eene verlaten stad kunnen toeschijnen, zoo niet hier en daar eenige flauwe teekens van leven zichtbaar waren. Schoone gebouwen vindt men hier slechts weinigen en onder deze bemerkt men reeds aanstonds het oude bisschoppelijk paleis, welks schoone binnenplaats in bijgaande gravure aan den lezer wordt voorgesteld.

De Universiteit van Alcala, zooals reeds gezegd is de naijverige mede dingster van hare oudere zuster te Salamanca, was eene stichting van den wereldberoemden kardinaal Ximenes, die haar oprichtte op eene zoo groote schaal dat de Spanjaarden haar het achtste wonder der wereld pleegden te noemen. Deze verheven prins der Kerk die het volle vertrouwen, dat Ferdinand en Isabella in hem als hunnen eersten minister stelden, volkomen waardig was, die daarenboven alles wat hij was geworden aan zijne deugden en schitterende wetenschappelijke kundigheden te danken had, wilde eene nieuwe oefenschool stichten, waar deugd en wetenschap tevens zouden worden aangekweekt en zoo verrees de beroemde Universiteit in het jaar 1500. De gezonde luchtsgesteldheid, de schoone hemel en de bekoorlijke ligging der stad aan den oever van de Henarès, gepaard met de omstandigheid dat Alcala de gewone residentie van den Kardinaal was, deden aan deze stad de voorkeur geven. Geruimen tijd was de geleerde Kardinaal zelf bij den bouw zijner lievelings-school tegenwoordig, en hij verliet de stad niet tenzij voor staatszaken, die hem nu eens naar Grenada, dan weder naar Toledo riepen; maar ook in zijne afwezigheid was hij er op uit om voor zijne stichting de milddadigheid zijner vorsten in te roepen, en zelf, behalve zijne geldelijke bijdragen ook nog de schatting zijner geleerdheid en ondervinding tot hare beschikking te stellen, in het opmaken van de statuten en regels, die op zijne Universiteit moesten worden nageleefd.

Op het einde van het jaar 1503 of in het begin van 1504 verkreeg hij van den Paus de goedkeurings-breven voor zijne hoogeschool, waar mede ruime voorrechten en privilegiën gepaard gingen, en eindelijk in het jaar 1508 mocht hij het genoegen smaken het collegie van St. Ildefonsus door zeven leerlingen, die hij uit Salamanca beroepen had, te zien betrekken. Het volle getal der leerlingen voor dit collegie moest drie en dertig beloopen, terwijl twaalf priesters, met de zielezorg der studeerenden belast, ook aan dit collegie verbonden werden. Tot de voornaamste collegiën dezer Universiteit, allen door Ximenes gesticht, behooren behalve het collegie van den H. Ildefonsus voor de godgeleerdheid, die van de H.H. Eugenius en Isidoris voor minvermogende latinisten, die van de H. Bambina en Catharina voor de wijsbegeerte, die van den H. Hieronymus, van de H.H. Petrus en Paulus voor verschillende an dere vakken van onderwijs en eindelijk dat van de Heilige Maagd voor zieke studenten bestemd.

De professoren dezer nieuwe hoogeschool werden allen uit Salamanca beroepen en Ximenes spaarde moeite noch belooningen om de geleerdste en bekwaamste mannen voor zijne stichting te winnen, en deze zoodoende door het aanzien en den roem der leeraren nog meer te doen bloeien. Om den ijver van allen, leerlingen en leeraren, nog te krachtdadiger aan te sporen, en hem door hoop op belooning en bevordering nog meer voedsel te geven, nam de beroemde Kardinaal dikwijls als eenvoudig toehoorder onder de studeerende plaats en woonde hij meermalen onverwacht de lessen bij.

Eene tweede gebeurtenis die Alcala beroemd heeft gemaakt is de Complutenser Polyglotte van Ximenes, welke bestaat in eene letterlijke over brenging der Vulgata in verschillende talen, een werk dat, behalve on noemelijken arbeid en studie, voor dien tijd hoogst belangrijke sommen vorderde; dat in één woord nog thans van de hoogste waarde is voor de studie der H. Schrift. Het is goed hier in hel voorbijgaan aan te merken met hoeveel blijkbare kwade trouw een Luther en na hem zijne volgelingen te werk gingen, als zij beweerden dat vóór dien aarts hervormer niemand den bijbel nog in zijne moedertaal had gelezen; want nog vóór deze vertaling op last van een prins der Kerk zelven in het licht gegeven werd, waren reeds meer dan 80 volstandige vertalingen der Vulgata verschenen, terwijl de eerste romeinsche overzetting reeds in eene tweede uitgave verbeterd was in het licht gegeven.

Alcala is ook nog bekend als de geboorteplaats van den beroemden Cervantes, den schrijver van het overbekende, door een ieder gelezen boek don Quichotte, waarin de schrijver op eene altijd boeiende en vermakelijke wijze de heerschende zucht naar het romaneske uit de ridderromans aan de kaak stelt. Dit boek, dat door zijn vorm en inkleeding spaansch is, heeft overigens een aan alle tijden en voor alle landen eigenaardigen zin, waarin de menschheid met schitterende kleuren in hare afdwalingen en hantstochten, in hare wederwaardigheden en belachelijk heden wordt geschetst, waarin een tafereel wordt opgehangen van hare deugden en ondeugden, die van omkleedsel veranderen zonder van natuur te verwisselen.