De Belgische Illustratie. Jaargang 1

[p. 390]

Eene ontmoeting in Noord-Amerika.

Nabij de grenzen, die den staat Missouri van Kansas scheiden, verheffen zich verschillende meer of min regelmatige gebouwen, wier uitwendig verraadt, dat zij niet zoo zeer tot woningen van afzonderlijke gezinnen als tot verblijf eener vereeniging van vele personen bestemd zijn. Deze gebouwen zijn het werk van de Paters der Societeit van Jezus, welke daar onder zware opofferingen een gesticht van opvoeding en onderwijs voor de Indianen hebben tot stand gebracht: een groot aantal van die arme wilden ontvangen er onder hunne wijze en zorgvolle leiding, te gelijk met den alles overtreffenden schat des geloofs, al de weldaden eener echt christelijke beschaving.

Ten tijde van den vreeselijken N. amerikaanschen burgeroorlog waren de omstreken van dat gesticht het voortdurend tooneel der gevechten, die de Noordelijken en Zuidelijken elkander leverden; onophoudelijk marcheerden, volgens de oorlogskans voorwaarts rukkende of terug trekkende, troepen daar voorbij en menigmaal werd dit vreedzaam verblijf het kwartier nu der noordelijke dan der zuidelijke strijders, welke daar met gelijke goedheid werden ontvangen en bejegend: want de geestelijken kenden geen andere vijanden dan die van geheel het menschelijk geslacht.

Hierdoor werd natuurlijk een toestand vol gevaren geboren; want, zooals in geen enkelen oorlog, ontbrak het ook in dezen niet aan moedwillige en roofzieke soldaten, die van de noodwendige verslapping der tucht gebruik maakten, om hunne laagste hartstochten bot te vieren; en tegen de baldadige willekeur dier ellendelingen hadden de weerlooze Paters dikwijls geene andere bescherming dan de goddelijke Voorzienigheid.

Overigens, het gebeurde meermalen dat het dreigende gevaar hun werd geboodschapt door hen zelven, die reeds met anderen hunnen ondergang hadden besloten, waardoor zij in de gelegenheid werden gesteld om het te ontvluchten; meermalen werd de toeleg tot moord en plundering verijdeld, door dat de benden, welke hiertoe optrokken, onverwachts op vijandelijke afdeelingen stieten, en aldus genoodzaakt werden, soms onder het ontvangen eener geduchte kastijding, hunne boosaardige plannen op te geven.

Onder deze moeilijke omstandigheden waren twee Nederlanders, de Eerw. Paters S. en v.G., aan 't hoofd van dit gesticht geplaatst; welke kommervolle dagen, hoeveel slapelooze nachten deze eerbiedwaardige mannen daar hebben doorgebracht, om voor 't heil der Indianen te behouden, wat eenmaal met zooveel moeite was tot stand gekomen, is aan God, den Belooner van elk edelmoedig offer en aan Hem alleen bekend. - Als een staaltje der gevaren, aan welke zij blootgesteld zijn geweest, als een voorbeeld van den onversaagden moed en kloeke deugd dier mannen, deelen wij het volgende mede.

Dringende zaken hadden den Eerw. Pater v.G. genoopt zich naar zijnen bisschop te begeven, voor zaken het gesticht betreffende, hetwelk hij bestuurde. Even als gewoonlijk de missionarissen in Amerika hunne tochten maken, reisde hij te paard. Nadat hij reeds een aanzienlijken afstand had afgelegd, ontmoette hij eene kleine afdeeling soldaten, die hem bekend waren, omdat zij in het gesticht ingekwartierd waren geweest, en zich daar in de goede behandeling der geestelijken hadden mogen verheugen. Hij groette hen vriendelijk als oude bekenden; zij beantwoordden deze beleefdheid, vroegen naar nieuwstijdingen, en op 't antwoord van Pater v.G. dat hem geen nieuws bekend was, namen zij afscheid en vervolgden hunnen weg.

Doch nauwlijks waren de soldaten een vijf en twintig schreden verwijderd, toen zij eensklaps rechtsomkeer maakten, en den zendeling met eene dreigende stem toeriepen dat hij zou blijven staan. Verwonderd keerde deze zich om en zag den troep in volle vaart op zich aanstormen. Aan vluchten viel niet te denken; want al ware zijn vermoeid rijpaard ook vlugger geweest, dan die zijner vervolgers, dan zou hij of zijn paard hoogst waarschijnlijk niet aan de kogels ontsnapt zijn, die hem ongetwijfeld zouden nagezonden worden. In een oogwenk waren zij bij hem; en terwijl de priester nog niet van zijne verbazing was bekomen, richtte een der woestaards een pistool met gespannen haan op zijne borst en snauwde hem toe:

‘Verrader! lang genoeg hebt gij uw huichelend spel gedreven, lang genoeg hebt gij ons misleid; thans zal dit gedaan zijn.’

‘Ik ben geen verrader,’ antwoordde de priester kalm.

‘Gij zijt een spion der Zuidelijken, een laaghartige verrader.’

‘Ik beroep mij op uwe eigene overtuiging, dat ik dat niet ben.’

‘Hoort eens, wat hij zich goed houdt’ begon men te spotten, ‘gij hebt uwe les goed geleerd - gij speelt uwe rol uitmuntend - praatjes, gij zult den dans niet ontspringen.’

De priester zweeg.

‘Kom,’ zeî de aanvoerder der bende, ‘wij zullen eens eene proef nemen, of gij geen verrader zijt, en het met ons houdt.’

‘Bravo!’ antwoordden de soldaten.

‘Gij zult doen, wat wij voorstellen, of...’ en een dreigend gebaar vergezelde deze woorden.

‘Volgaarne,’ antwoordde de aangehoudene ‘als 't in mijne macht is.’

Hierop werd hem door den leider der bende een plan voorgesteld, tot welks uitvoering, gelijk men wist, hij zich niet zoude leenen, opdat zij aldus ten minste een voorwendsel zouden hebben, om hunne vijandige gezindheid jegens hem vrij spel te geven.

Onverschrokken en met nadruk antwoordde de priester, dat hij het voorstel, niet mocht, niet kon inwilligen.

‘Daar hebt ge het al’ riep de aanvoerder bits, ‘maar wij laten niet met ons spelen; het zal u slecht vergaan.’

‘Gij kunt doen wat gij wilt, maar nimmer zal ik uw voorstel aannemen.’

‘Gij zult het uitvoeren,’ voer men hem te gemoet, ‘of uwe weigering duur betalen.’

‘Ik ben priester,’ hernam hij met waardigheid, ‘en dewijl datgene, wat gij van mij verlangt met mijn geweten in strijd is, zal ik het niet doen.’

‘Ha, ha! priester,’ schaterde men, ‘dat scheelt ons wat! spoedig uwe toestemming!’

‘Nooit!’

‘Dan zullen wij zien, wat wij met een stijfkop van een priester hebben aan te vangen.’

Daarop verwijderde zich een gedeelte van den troep op een geringen afstand, om te overleggen, wat zij zouden beginnen, terwijl de overigen den priester hoonend en spottend bewaakten. Zoodra zij weêr bij elkander waren, namen zij hem in hun midden, en het hoofd der bende beval hem, dat hij met hen zoude meê rijden, onder bedreiging, dat de minste poging om te ontvluchten hem het leven zoude kosten. Geheel overgegeven aan Godes wil, onderwierp zich de pater aan dit willekeurig bevel.

Met edele gelatenheid reed hij tusschen die bende bandelooze en woeste soldaten, terwijl hij, elke beleediging, alle mishandelingen, waarmede hij overladen werd, geduldig verdroeg en uit den grond zijns harten vergaf. De plaats, waar men zich toen bevond, was eene uitgestrekte eenzaamheid; de doodsche stilte, welke daar heerschte, werd slechts afgebroken door 't getrappel der paarden en 't gekletter der wapenen, dat, vermengd met de lompe spotternijen en 't wilde gelach der soldaten, een akelige muziek vormde, ter begeleiding van dezen treurtocht.

‘Halt,’ riep eensklaps de aanvoerder, terwijl hij zijn paard stil hield, ‘het heeft thans lang genoeg geduurd, laat ons er een einde aan maken.’

‘Goed gesproken,’ huilde men.

‘Uw lot is in uwe handen,’ sprak hij, zich tot den pater wendende, ‘beslis.’

‘Ik heb mijn besluit reeds genomen, en niets ter wereld zal dit veranderen.’

‘Gij volhardt dus in uwe weigering, om te doen, wat wij eischen.’

‘Ja; want God en mijn geweten verbieden mij dit; in alle andere zaken ben ik tot uwe dienst, maar nooit in datgene, wat tegen mijn geweten strijdt.’

‘Dan zijn alle praatjes verder overbodig. Mannen, maakt u gereed.’

En vier manschappen laadden hunne karabijnen, terwijl de overige soldaten, wier vuurwapens nog geladen waren, de wacht hielden. Intusschen gebood men hem, dat hij van zijn paard zoude stijgen, neêrknielen en zich tot den dood bereiden, terwijl zijn laatste uur geslagen was. Zonder aarzeling, zonder de minste ontroering te kennen te geven, volbracht de pater, wat men hem oplegde. Reeds had hij zich met het oog op elke gebeurlijkheid tot den dood in stilte voorbereid; thans neêrgeknield, wachtte hij onverschrokken de losbranding af, welke hem het tijdelijke met het eeuwige zoude doen verwisselen. Middelerwijl waren al de soldaten van hunne paarden gestegen, en hadden zich in eene rij geschaard op vier of vijf stappen van hun slachtoffer. Reeds wordt het eerste commando gegeven, de geweren worden aangelegd; maar eensklaps springt een der bende - een tweede Ruben - vooruit, valt tegen de aangelegde geweren, stoot ze op zijde en roept: ‘Mannen, wat gaan we beginnen! Zulk een lafaard is niet waardig door onze kogels te sterven, als wij hem neêrschieten dan is in een oogenblik alles afgeloopen; hij valt neêr en alles is gedaan. Neen! wij moeten er meer pleizier van hebben; laten wij hem aan gindsche boomen opknoopen, dan kunnen wij hem nog eens zien spartelen en ons in zijne grimassen verlustigen.’ - Verrast en ontsteld door deze handeling en deze taal, zien zij elkander besluiteloos aan; eene poos blijven zij aarzelen, doch ten slotte wordt zijn voorstel onder gejuich aangenomen. Zij bevelen hem weêr te paard te stijgen en voeren hem in hun midden naar het aangewezen bosch, dat op eenigen afstand gelegen was. Onmiddelijk achter dit bosch waren de troepen gekampeerd, tot welke de patrouille behoorde. Zoodra zij daar aankwamen, ontmoetten zij een aantal kameraden, aan welke zij op Pater v.G. wijzende mededeelden, dat zij eene goede jacht hadden gemaakt en een vette prooi gevangen. Met uitgelaten en woest vreugdegetier wordt deze tijding ontvangen. Op dit geraas komen nog anderen aansnellen, en eindelijk verschijnt ook, opgewekt door deze buitengewone beweging, de kapitein.

‘Wat is er gaande, mannen?’ vraagt hij.

‘Kapitein, men heeft een verrader gevat; men wil hem zijne straf doen ondergaan en voor altijd schadeloos maken.’

Hij nadert en herkent, ten uiterste verbaasd, den geestelijke.

‘Wat is dat Pater? Gij hier? wat is er geschied?’

‘Hij is een verrader, een spion der Zuidelijken,’ riepen te gelijk verschillende stemmen.

Stilte! mannen,’ gebood de kapitein, ‘laat hem zelven spreken.’

‘Kapitein,’ begon alsdan de geestelijke’, ‘ik was voor zaken op reis, en werd onderweg, onder voorwendsel, dat ik een verrader was, door deze manschappen aangehouden en gevankelijk medegevoerd; ziedaar de reden, waarom gij mij hier ziet.’

[p. 391]

En de geoefende en scherpe blik van den kapitein ontdekte in een oogwenk de geheele waarheid en den lagen toeleg der soldaten; zijn aangezicht werd rood van verontwaardiging: want hij achtte den Pater zeer hoog, en was volkomen van zijne onschuld overtuigd.

‘Soldaten,’ riep hij, ‘ik ken dien man; hij is geen verrader, zoo als gij zegt; ik neem hem onder mijne bescherming en geen haar van zijn hoofd zal gekrenkt worden.’

Daarop verzocht hij den aangehoudene, dat deze hem in zijne tent zoude volgen. Toen zij daar aangekomen waren, bad hem de kapitein, dat hij de geheele toedracht der zaak zoude blootleggen. Bereidwillig voldeed deze aan dit verlangen en verhaalde omstandig en nauwkeurig al wat er gebeurd was. De rechtmatige gramschap van den kapitein steeg door dit verhaal ten top; en onmiddellijk zoude hij de daders hebben doen grijpen, en door een krijgsraad doen vonnissen, hadde de voorzichtigheid dit niet ontraden, en ware de gevangene voor hen niet als middelaar opgetreden. De kapitein verzocht hem daarop dat hij eenigen tijd bij hem zoude verblijven; en toen deze wegenszijne dringende ambtsbezigheden hiervoor bedankte, bood hem de kapitein een geleide van vertrouwde manschappen aan. Ook dit aanbod werd door hem beleefdelijk van de hand gewezen, ofschoon hij te kennen gaf, dat het hem niettemin aangenaam zou zijn, indien hij tot op eenigen afstand buiten het kamp werd begeleid.

Eenige oogenblikken daarna zag men twee ruiters het kamp verlaten; het waren Pater v.G. en zijn edelmoedige redder de kapitein. Zij sloegen den weg in, die het piket was gevolgd; en toen zij het punt, waar de eerste was aangehouden, een eind wegs voorbij waren, bedankte deze zijnen edelen weldoener en vriendelijken geleider; met aandoening drukten zij elkander de hand, en namen afscheid onder het wisselen der beste en hartelijkste wenschen.

Tot dusverre had Pater v.G. in zijne schrikbarende lotgevallen eene onverstoorbare koelbloedigheid bewaard; hij had, van Boven gesterkt, den dood met meer dan menschelijken moed onder de oogen gezien; thans echter, nu hij zich op den eenzamen weg alleen bevond, begon zijne verbeelding hem het gevaar, waardoor hij bedreigd was geweest, sterker af te schilderen en hij gevoelde zich ontsteld worden. Een ongekende huivering maakte zich van hem meester. Krachtig drukte hij de sporen diep in de flanken van zijn paard, dat als een afgeschoten pijl vooruitvloog en hem ijlings wegvoerde van de huiveringwekkende plek, waar hij bijna als 't offer van laffe moordenaars was gevallen.

Intusschen was de zon reeds ondergegaan; de avondschemering verdween langzamerhand en dikke duisternissen verspreidden zich over de aarde. Zijn geschokt gemoed, zijne afgematte ledematen verlangden naar rust. Gelukkig was de woning van een deugdzaam iersch huisgezin, dat hem bekend was, aan den weg gelegen; hier klopte hij aan, om onder hun gastvrij dak te overnachten, en zijne uitgeputte krachten te herstellen. Met open armen werd hij door deze brave lieden ontvangen, welke, blijde dat zij zoo gelukkig waren een priester te mogen herbergen, hem alles aanboden, waarover zij konden beschikken. Doch niettegenstaande hunne voorkomende zorg en vriendelijke behandeling wilde zijne gewone kalmte niet zoo dadelijk weêrkeeren; vooral toen hij zich ter ruste had begeven spookte het gebeurde van den afgeloopen dag schrikwekkend voor zijne verbeelding. Zijn slaap was onrustig en koortsachtig; bij tusschenpoozen ontwaakte hij plotseling en eene rilling van ontsteltenis ging door zijne leden. In den morgenstond echter kwam hij tot bedaren, sliep eene wijle rustig en had toen zijne gewone gesteltenis herkregen.

Na het ontbijt nam Pater v.G. afscheid van zijn welwillenden gastheer en vertrok. Aan den weg, dien hij moest volgen, woonde nog eene andere iersche familie, welke zeer godsdienstig was en hem diensvolgens de innigste genegenheid toedroeg. Reeds meermalen had hij deze bezocht, en hij besloot ook thans een bezoek aan haar te brengen. Volgens gewoonte werd hij daar als de vader des huisgezins ontvangen; en, na met elkander de gewone vriendschapsbetuigingen gewisseld en in de huiskamer plaats genomen te hebben, liep het gesprek al aanstonds over de gebeurtenissen van den dag en over de reis, welke hij thans maakte. In dezen vertrouwelijken kring verhaalde hij, wat hem daags te voren was overkomen. Met innige aandoening en diepe verontwaardiging aanhoorden de familie-leden dit verhaal; doch vooral op den jongsten der twee broeders maakte dit voorval den diepsten indruk; men zag hem van kleur veranderen; hij balde de vuisten en uit zijne vast opeen geklemde tanden hoorde men soms een sissend geluid ontsnappen, waarin de woorden ‘die schurken’ duidelijk te onderscheiden waren. Men kon het hem aanzien, dat het hem griefde niet bij den geestelijke geweest te zijn op het oogenblik, dat deze werd aangehouden; hij had hem ongetwijfeld zelfs ten koste van zijn bloed tegen zijne aanranders verdedigd: zoo vurig was zijn gemoed, zoo groot zijne genegenheid voor zijnen geestelijken herder.

Middelerwijl zij aldus met elkander in gezellig onderhoud eenige aangename stonden sleten, kwamen drie ruiters in vollen ren aanrijden en houden voor de deur der woning stil. Eene der zusters begaf zich naar buiten om te vernemen, wat zij verlangden. Zij verzochten een weinig te drinken, en, terwijl het goede meisje zich haastte hun dat te bezorgen, sprak een der ruiters tot haar:

‘Wel meisje! gij schijnt van iersche afkomst te wezen; is dit niet zoo?’

‘Ja, Mijnheer.’

‘Gij belijdt dus zeker ook den katholieken godsdienst?’

‘Ongetwijfeld.’

‘En gij houdt veel van uwe priesters.’

‘Dit is elken Ier eigen.’

‘Nu, wij hebben gisteren één van die bedriegers bijna een hoofd kleiner gemaakt; ware de kapitein niet tusschen beide gekomen, dan was hij het niet ontsprongen; wij zijn op jacht van die verraders; we zullen hen wel leeren.’

Op 't hooren dezer woorden wordt het meisje doodsbleek; een pijnlijke angst maakt zich van haar meester, en geheel ontsteld loopt zij het huis binnen en roept:

‘Daar zijn ze weêr om den Pater te vermoorden.’

Deze kreet baart eene geweldige ontsteltenis. De oudste zuster zit door den schrik aan haren stoel als vastgenageld en gilt luide; de oudere broeder en de Pater staren verbaasd op de boodschapster; Harry de jongere, springt op als een gewonde leeuw. Sneller dan de wind vliegt hij naar den muur, grijpt een jachtgeweer, dat daar was opgehangen, en wil naar buiten. Doch even snel was zijn broeder, op 't zien zijner bewegingen, opgesprongen, had zich voor hem geworpen en hem vastgegrepen.

‘Laat mij los’ schreeuwt Harry.

‘Neen Harry, dat kan zoo niet.’

‘Laat mij los, zeg ik.’

‘Bedaar, Harry, niet zoo onstuimig,’ klinkt op dien oogenblik het woord van den geestelijke, die inmiddels was opgerezen en de hand op den schouder van Harry legde, ‘laat ons eerst afwachten, wat er gebeuren zal.’

De oogen van den jongeling fonkelden, zijne ledematen beefden; gaarne zoude hij zich hebben losgerukt en de soldaten te gemoet gevlogen; doch het invloedrijke woord van den Missionaris hield hem terug en had kracht genoeg om hem tot bedaren te brengen en voor alle onberaden en dolle daden te behoeden. Intusschen waren de drie ruiters reeds verdwenen. Plaagzucht had hun de dreigende woorden in den mond gelegd, die zulken schrik te weeg brachten, want het was hun niet bekend, dat de geredde zich in dat huis bevond. Langzamerhand begon de ontroering te wijken, ieder nam zijne plaats weder in en men trachtte het zoo plotseling afgebroken gesprek weer aan te knoopen en het gebeurde te vergeten. Doch de vurige Harry herkreeg niet zoo spoedig zijne bedaardheid terug als de overigen; de pogingen van den Priester en der familie om hem gerust te stellen slaagden slechts ten halve. Roerloos en met srakken blik hield hij eene wijle het oog naar den grond gericht, als iemand, die in 't vormen van een plan geheel is verslonden; daarna vloog hij op, greep zijn revolver en jachtgeweer en spoedde de vlakte op als wilde hij in de jacht eenige verkoeling zoeken voor het vuur dat hem verteerde. Niet zonder eenige ongerustheid hadden de aanwezigen deze handelingen gadegeslagen, maar dewijl iedereen overtuigd was, dat geene kwade bedoelingen hem in deze ten drijfveer waren, liet men hem gaan. De Priester bleef nog eenigen tijd praten en verzocht toen, dat men zijn paard zoude zadelen, om zijne reis voort te zetten. Toen men hiermede gereed was en de Pater op het punt stond van te vertrekken, verscheen ook Harry. Deze had inmiddels zijn rijpaard gehaald en zich geheel tot de reis toegerust.

‘Vader, gij zult wel veroorloven, dat ik u vergezelle.’

‘Maar Harry, waartoe zou dit dienen? Ik heb niets te vreezen en binnen weinige uren ben ik op mijne bestemming.’

‘Onderweg mocht u soms iets kwaads overkomen, nooit zoude ik mij dit vergeven.’

‘Kom Harry, gij schertst. Er zal mij geen kwaad overkomen. Ik moet zoo dikwijls alleen op reis, waarom zoude dit thans ook niet kunnen? blijf te huis en maak het u niet te vergeefs lastig.’

‘Pater, mijn besluit is genomen; als gij mij niet wilt toestaan, dat ik u begeleide, dan kunt gij toch niet beletten, dat ik reize waarheen ik verkies.’

Toen de Missionaris zag, dat de jongeling onherroepelijk besloten had hem niet alleen te laten vertrekken, gaf hij toe. Zij namen afscheid, stegen te paard en weldra hadden zij de woning der brave Ieren uit het gezicht verloren. De borst van Harry zwol van vreugde, dat hij aldus als beschermer aan de zijde van den Priester mocht rijden; hij hield zich vast overtuigd, dat deze onder zijne hoede veilig was; en inderdaad, waar het slechts op moed en opoffering aankwam, daar kon deze geen beteren beschermer hebben. Reeds hadden zij een groot eind wegs achter den rug, toen zij in de verte een dikke stofwolk zagen oprijzen, en spoedig daarop een groot aantal ruiters naderden. De levendige verbeelding van Harry maalde hem deze reeds als vijanden af, tegen welke hij zijnen vader zoude moeten verdedigen; zijn hart klopte sneller, hij zette zich vaster in den zadel, en hield onafgebroken zijne oogen op de naderende ruiters gevestigd. Doch het bleek spoedig dat zijne vrees geheel ongegrond was; de troepen kwamen bij hen, zonder eenig blijk van vijandige gezindheid te geven. De kapitein, de redder van den Pater, bevond zich bij hen. Zoodra deze hem bemerkte, vervoegde hij zich bij hem en gaf hem tot groote vreugde van Harry de ondubbelzinnigste teekenen van vriendschap. Hij verzocht verder den Pater om bij hem te blijven, dewijl zij te zamen denzelfden weg moesten volgen. Deze nam dit voorstel aan en bad daarop Harry, dat deze naar zijne familie zoude terug keeren, dewijl hij zelf thans geheel buiten gevaar en vergenoeg begeleid was. Harry wilde in den beginne daar niet van hooren doch op 't aandringen van den geestelijke en op de verzekering van den kapitein, dat hij hem onder zijne hoede nam, gaf hij eindelijk toe. Hij nam niet zonder ontroering afscheid van den beminden priester en den kapitein, en gaf hierop zijn vlug paard de sporen, dat hem in snelle vaart weldra in den schoot zijner familie terug voerde. De Missionaris reed aan de zijde van den kapitein naar zijne bestemming; en velen van hen, die het gisteren nog op zijn leven hadden gemunt, strekten hem thans tot eerewacht en beveiliging. Aldus beschikte het de Goddelijke Voorzienigheid; wel hem, die onder Hare bescherming woont: Qui habitat in adjutorio Altissimi, in protectione Dei coeli commorabitur.