De Belgische Illustratie. Jaargang 1

[p. 342]

Het kraaien-nest.
Door Dr. J. Renier Snieders.
Vervolg.

Toen het lied, dat iedereen uit volle borst mede zong, ten einde was, steeg er een ontzaglijk ‘Kieuw!’ tienmaal herhaald, uit den verhuizingstrein op, en men hield stil aan de eerste herberg, waar men in eenige oogenblikken eene gansche ton bier ledig tapte.

Tegenover de herberg, waar de verhuizers stil hielden, woonde Lootman de burgemeester. In de spleet van de voordeur stond eene korte, dikke vrouw met bloedroode wangen en kleine, ronde oogen: het was de vrouw van Lootman, of zooals men haar gewoonlijk noemde, burgemeesters Mijntje.

‘Is dat nu de pachter van 't Kraaien-nest?’ vroeg zij, een spottenden blik werpende naar de versierde huifkar.

‘Ja, Geurik Minten,’ antwoordde haar man, die ook in de spleet van de deur stond, en over het hoofd zijner vrouw heen keek.

‘Wat ziet er dat kaal uit!’ hernam de vrouw met opgetrokken neus; ‘kan heel het huisraad van 't Kraaien-nest op eenige karren?’

‘Een os, vier melkbeesten, eene vaars, twee kalven en twee geiten,’ spotte Lootman, terwijl hij met den vinger wijzende, het vee van den verhuizer optelde; een schoone veestapel voor eene boerderij zoo als 't Kraaien-nest!’

‘En zouden er dan niet een paar zak zest-halven meer overschieten, om ten minste nog een koppel paarden of een half dozijn koeien te koopen?’ vroeg de vrouw scherp.

‘De man heeft zich doodarm gekocht,’ antwoordde Lootman, genoeglijk met het hoofd knikkend; ‘wat is eene groote boerderij, zonder vee?’

‘Waarom vliegt hij zoo hoog in de lucht?’ zeide de nijdige vrouw; ‘omdat hij, och arme! daar een enkelen stuiver, met honger te lijden, heeft bijeen gegaard, wil hij eens een groot man worden! Ik heb medelijden met dat volk!’

‘Arme kerel! die zich heeft laten opstoken,’ zeide Lootman bitter; ‘en daarenboven had hij toch ook wel iets tegen mij....’

‘De eene vriendschap is de andere waard!’ onderbrak hem de vrouw, terwijl hare bloedroode wangen nog rooder werden. ‘Maar waarom steekt de vrouw van Minten het hoofd onder de huif uit? Het is bijna of zij met ons den gek scheert; wat is dat voor een onbeschoft wijf? Zie, daar komt Geurik nevens haar over de karspon liggen; zoude hij ons durven uitlachen?’

Lootman werd bleek van toorn, en kwam in eene uitdagende houding voor zijne deur staan.

Minten, die met zijn hoofd nog buiten de huif lag, groette hem gulhartig.

‘Ziet gij wel dat hij den gek met u scheert?’ fluisterde de nijdige burgemeestersvrouw haren man toe.

‘Kieuw! Kieuw!’ riep men aan de herberg, terwijk de verhuizingstrein zich in beweging zette, en naar de eerstvolgende herberg voorttrok.

Heel het dorp stond overeind, om Geurik Minten te zien voorbij rijden, en om na het doordringende ‘Kieuw!’ het lied te hooren, dat de meisjes gedurig op nieuw aanhieven.

De buren van Lootman, die ook aan de deur stonden, zegden onder elkander, dat Minten zijn gespaard geld goed besteed had, en het niet missen kon, of hij werd ook eens schatrijk, even als zijn voorganger.

‘Schatrijk!’ had een ander uitgeroepen; ‘wel is hij dat niet reeds van heden af?’

‘Ja,’ had een oude buurvrouw er bij gevoegd; ‘iemand die een spaarpot heeft om zulke boerderij te koopen....’

‘Zal ook nog wel een stuiver over hebben, om een koppel paarden en eenige melkbeesten in te zetten....’

‘En zijn huishouden geëvenredigd in staat te stellen....’

‘Dat is ook plicht. Is de pachter van 't Kraaien-nest niet gewoonlijk hoofdman en kerkmeester?’

‘Een schoone kerkmeester en hoofdman? grinnikte Lootman kwaadaardig, terwijl hij al de opmerkingen der buren afluisterde.’

‘Zijne Hanna zou in de gilde een bewonderenswaardig figuur maken, met hare katoenen muts en blauw linnen voorschoot! riep de burgemeestersvrouw met een gemaakten en nijdigen schaterlach.’

‘Kieuw!’ riepen de verhuizers in de verte, en het kwam den burgemeester voor, alsof hem op dit oogenblik de uitdagende triomfkreet van zijnen mededinger in de ooren klonk.

In de herberg, eenige minuten gaans van 't Kraaien-nest, hield de verhuizingstrein voor de laatste maal stil. Geurik Minten onthaalde daar zijne nieuwe buren, op kaas en brood, en schonk aan elken voerman eene lange goudsche pijp, versierd met een zijden lint en klatergoud. Hier voorzeker was men aan het vroolijkste bedrijf van het tooneel; de gasten aten en dronken smakelijk, het gesuikerd bier schuimde in de wijde pintglazen, en gedurig werd het verhuizingslied op nieuw aangeheven.

Terwijl Geurik en zijne vrouw wederom op de versierde huifkar klommen, barstte er een ontzaglijk en honderdmaal herhaald ‘Kieuw!’ los, en bij den scherpen klank der voermanszweepen, trok men verder.

Een half uur later, waren de koeien op stal gebonden; het huisraad was afgepakt, en elk meubel op zijn bestemde plaats gezet. De karren werden ontladen en hooi en stroo op de schelven getast.

Nog voor den avond was alles op zijne plaats, en Hanna voldaan over hare nieuwe woning, riep lachend uit, dat het haar voorkwam, als woonde zij reeds een geheel jaar op 't Kraaien-nest.

Lezer, zoo verhuist men in de oude, goede Meierij.

III.
De kerkschaal.

Zie, daar komt Lootman van de pastorij. Het genoegen zweeft op zijn gelaat, zijn oog vonkelt van innige voldoening; gedurig werpt hij zijn hoofd met zichtbaren hoogmoed achter over, en verbergt dan wederom zijne ronde, dubbele kin achter het gesteven hemdsboordje. Beurtelings brengt hij zijne lachspieren in beweging, en geeft aan zijn wezen eene ernstige uitdrukking; hij spreekt binnen 's monds, en heeft het met zich zelven zeer druk.

‘Dat zal den pachter van 't Kraaien-nest niet weinig tegenvallen,’ zegde hij lachend, terwijl hij zijnen gaffelstok op de kleêrkas schoof.

‘Komt gij van de pastorij?’ vroeg zijne vrouw nieuwsgierig.

‘Ja, de pastoor heeft mij zeer beleefd ontvangen, en....’

‘De pastoor is een braaf man, die zeer wel weet te onderscheiden, of hij met een burgemeester of met een boer te doen heeft.’

‘Een burgemeester of een boer, dat is ook een hemelsbreed verschil!’

‘Het moet den braven man genoegen doen, van tijd tot tijd een fatsoenlijk mensch in zijn huis te ontvangen; want welke lieden van aanzien vindt men toch al in het dorp?’

‘Behalve burgemeester.... dokter.... en notaris?’

‘Het overige is Janhagel!’ riep de vrouw driftig; domme rekels, zoo als die van 't Kraaien-nest, die wel op hunne huid een nederigen kiel hebben hangen, maar inwendig toch vol hoovaardij zijn.

Lootman bleef een oogenblik zijne welsprekende gweêrhelft met bewondering zitten bekijken, en zeide toen, dat men hem op de pastorij het ambt van kerkmeester had aangeboden.

Sedert lang was deze waardigheid de droom van man en vrouw, die onder den duim reeds alles hadden aangewend, om te beletten dat Geurik Minten den ouden pachter van 't Kraaien-nest als kerkmeester opvolgde.

‘De eerste grasboter is voor den pastoor!’ riep de vrouw in vervoering van dankbaarheid, en zij voegde er nijdig bij, dat zal Minten's Hanna langs den neus gaan!

‘Even gelijk hem het hoofdmanschap der gilde langs den neus gaat,’ zeide Lootman grimlachend.

‘Kiest men deze week den nieuwen hoofdman?’

‘Aanstaanden Zondag.’

‘En niemand denkt aan Geurik Minten?’

‘Volstrekt niet; en laat ons eens met verstand spreken: reeds sedert tien jaren ben ik eerste deken der gilde.... ik, burgemeester, de eerste persoon der gemeente.... na den pastoor, wel te verstaan.’

‘De pastoor, ja, dat spreekt’ mompelde de vrouw,

‘De hoofdlui zijn het eens,’ hernam Lootman, om den gewezen heiboer te laten wat hij was, namelijk: eenvoudig gildebroêr, en aan het hoofd der gemeente het eerambt van hoofdman op de dragen.

‘Dat is recht,’ zegde de vrouw, terwijl zij van innige voldoening hare keel zoo rond als een oogst-appel vooruit zette.

‘Minten zou ook al een aardig figuur maken met zijne lans.’¹⁾

‘En dan zijne Hanna, die bijna zoo dik als zij lang is,’ schaterde de nijdige burgemeestersvrouw; foei! wat is het toch afzichtelijk zoo dik te zijn!

‘Neen, dat past niet,’ zegde Lootman, terwijl hij ter sluik, een blik wierp op zijne vrouw, die gewis nog wel een halven voet korter was en vijftig pond zwaarder woog, dan de vrouw van 't Kraaien-nest.

‘En welke vertooning zoude Geurik Minten in de kerk niet gemaakt hebben,’ schaterde de vrouw van Lootman; een scheef en krom gewerkte boer met een linnen kiel, die met de schaal rondgaat! Dat ware vernederend voor de geheele parochie! Wanneer treedt gij in bediening?’

‘Een oogenblik!’ zegde de burgemeester, het hoofd opstekend; ‘denkt gij dat ik den koop zoo maar aanstonds toesloeg?’

‘Is dat niet gewaagd. Lootman?’ vroeg de vrouw.

‘Neen, neen, ik heb den pastoor enkel geantwoord, dat ik verkoos mij een paar dagen te bedenken; en met den vinger op de borst tikkend, voegde Lootman er bij, dat de mensch, bij elke gelegenheid, aan zijne eigenwaarde moet denken.’

‘Daar hebt ge groot gelijk in!’ riep de vrouw.

‘Ik heb hem enkel willen doen gevoelen, dat ik geheel onmisbaar ben.’ hernam Lootman.

‘Dat zal wel waar zijn!’ riep de vrouw, terwijl zij met vrouwelijke fierheid haar bolrond hoofd achterover wierp.

Den volgenden Zondag, onder de dienst, haalde de burgemeester een paar centen uit zijne beurs, waarvan er een voor de kerk- en een andere voor de armenschaal bestemd was.

‘Wie gaat daar met de schaal rond?’ vroeg hij bij zich zelven, toen hij, bij het ratelen der muntstukken in de koperen schalen, eenen ontroerden blik naar voren wierp.

Lootman was koud geworden als een ijsklont, en zijne lidmaten beefden zoo hart, dat zijne kniebank onder hem stond te daveren. Van dat oogenblik had hij geen ‘Onze Vader’ meer gebeden; hij verborg het aangezicht achter zijn kerkboek, en beet van nijd in de bladen. Nog voor dat de Dienst geëindigd was verliet hij de kerk en liep in overijling naar huis.

‘Weet gij wie kerkmeester is?’ riep hij met eene stem, die nauwlijks uit zijne keel wilde.

‘Is er een ongeluk?’ vroeg zijne vrouw verbleekend.

‘Geurik Minten!’ en hij voegde er zuchtend bij; laat mij eens drinken!

‘Geurik Minten!’ riep zijne vrouw, terwijl hare bloedroode wangen vervaarlijk bleek werden, en zij hare armen verbaasd en ontsteld om hoog sloeg.

‘Hij ging daareven met de schaal rond.’ stamelde de man; geef mij te drinken; ik gevoel mij in het geheel niet frisch.

1) Het teeken der waardigheid van den hoofdman.

[p. 343]

‘Dan is de pastoor een....! Neen, ik wil niet zegden wat ik denk,’ bulderde de vrouw, met haren voorschoot de tranen uit de oogen vegende.

‘Zwijg maar.... wasch mij het hoofd, en de handen met een scheut azijn.’ zuchtte de ontmoedigde burgemeester.

‘Op wien mag men nog staat maken?’ schudde de teleurgestelde vrouw.

De burgemeester lag in zijnen lederen leuningstoel bij het vuur, en verzocht op nieuw, om azijn of een teug brandewijn.

‘Welk een affront!’ riep de vrouw.

‘Nooit heeft mij zoo iets getroffen,’ zuchtte Lootman; och! mijn hart! Het is als of het nooit meer zoude kloppen!

‘Toch zal de pastoor lang wachten naar mijne grasboter!’ riep de vrouw, terwijl hare wangen wederom als een vuurklont begonnen te gloeien.

‘Dat is een valsche streek,’ hernam de burgemeester, uit de hand zijner vrouw den azijn opsnuivend.

‘Dien ik den pastoor duur zou doen betalen!’ riep zijne vrouw in dreigende houding.

‘Hij mag zich verzekerd houden, dat hij van heden af op mij volstrekt niet meer mag rekenen!’ riep Lootman even hard.

‘Van heden af, blijft de deur gesloten voor zijne meid, die hier gedurig allerlei praatjes komt maken.’

‘Niet langer dan van daag, gaat de sluis dicht, waardoor hij uit mijne vijvers, water in de zijnen laat loopen; wat scheelt mij de karper van den pastoor?’

‘Ook versta ik niet meer, dat hij ons hofpad, bij nat weder, voor een openbaren weg gebruikt, wat scheelt het mij, dat de pastoor natte voeten krijgt!’

‘Van heden af, doe ik het policie-reglement, niet op zijne maar op mijne manier uitvoeren; wat raakt het mij, of de dronken boeren den nacht in het bierhuis, of in hun bed doorbrengen!’

‘En wee den veldwachter!’ schreeuwde de vertoornde huismoeder met vlammenden blik; indien hij nog een voet durft verzetten, om de vischvijvers van den pastoor te bewaken; wat is er het gemeente-bestuur aan gelegen, of men zijne vette karpers wegrooft?

‘Ja, wee den veldwachter!’ riep de burgemeester met gebalde vuist, zijne vrouw achterna.

‘Wat scheelt er aan, Lootman? ‘vroeg de pastoor, die langs de achterdeur binnen kwam; ‘wat ziet gij bleek?’

‘Is dat te verwonderen, wanneer iemand zoo beleedigd wordt?’ antwoordde de vrouw’, eenigszins van haar stuk gebracht, door de plotselinge verschijning van den gemeenteherder.

‘Van welke beleediging spreekt gij?’ vroeg de pastoor, verwonderd opziende.

‘Is dat geene onvergetelijke beleediging voor een burgemeester, wanneer hij de kerkschaal in de hand van een Geurik Minten moet zien?’ weende de vrouw achter haren opgeheven voorschoot.

‘Wel beste vrouw Lootman.’ was het antwoord; ‘dat is mijne schuld niet, maar wel die van den burgemeester zelven, welke die eereplaats volstrekt heeft geweigerd.’

De vrouw liet haren voorschoot vallen, en wierp een dreigenden blik op haren man, die roerloos in zijnen leuningstoel bij het vuur zat.

‘Het, spijt mij,’ vervolgde de pastoor, ‘dat er aan de zaak niets meer te doen valt; want het is u bekend, dat ik u gaarne kerkmeester zou hebben gezien, Lootman.’

‘Ja wel,’ knikte deze, een angstigen blik naar zijne vrouw werpende.

De burgemeesters-vrouw ging naar den kelder, kwansuis om er iets uit op te halen; maar eigenlijk om den pastoor geen ooggetuige te doen zijn van hare teleurstelling en van den bitteren nijd, die haar de keel toeneep, en haar belette te spreken.

Nauwlijks had de pastoor het huis verlaten, of zij kwam onstuimig den trap opgeloopen, en met een zeer onrustwekkend gedruisch, de keuken binnen gestormd. Voor den lederen leuningstoel, waarop de burgemeester nog half machteloos lag uitgestrekt, bleef zij stil staan, zette de handen op de heupen, en riep terwijl hare bloedroode wangen purper en blauw werden:

‘Heb ik het niet gedacht! Neen, dat is niet om te verkroppen!’

‘Dat zal daar niet bij blijven!’ riep Lootman, de vuist dreigend opstekend.

‘Eerst laat gij u 't Kraaien-nest door hem ontfutselen; heden onderkruipt hij u met de kerkschaal....’

‘Dat zal ik hem betaald zetten!’ onderbrak de burgemeester.

‘En God weet, ontsteelt hij u de eereplaats niet in de gilde, en wordt hij later geen burgemeester, en....’

‘Dat wreek ik den lummel!’ bulderde Lootman.

‘Ach! wat moet eene zwakke vrouw al niet verduren!’ snikte Wilmijnije.

‘Weet gij het nieuws?’ vroeg de stalknecht, die op dit oogenblik binnen trad; ‘raadt eens wien de hoofdlui tot hoofdman gekozen hebben? - Geurik Minten van 't Kraaien-nest!’

Lootman sprong een voet in de hoogte, even als had hem eene wesp in den enkel gestoken, en bleef met gapenden mond, bewegeloos door het venster staan kijken, naar een klein groepje gildebroêrs, die met den nieuw gekozen hoofdman de herberg recht over zijne deur, binnen traden.

Een vrij harde stoot in den rug, hem door zijne vrouw, met den handveger toegebracht, deed hem eensklaps omzien. Mijntje stond dreigend voor hem, wierp al de scheldwoorden uit, welke in het woordenboek der kwade huisvrouwen zijn aangeteekend, en herhaalde, met een vloed van nijdige tranen, dat haar naam onteerd was door de lafheid van haren man.

‘Dat blijft daar niet bij!’ zegde de burgemeester; ‘geduld!’

‘Geduld!’ grijnsde de vrouw, terwijl zij met haren handveger eene voor Lootman verontrustende beweging maakte.

‘Ja, een weinig geduld!’ herhaalde Lootman boosaardig, en ging de deur uit.

Bij het toenemend geraas der vrouw, was de kanarievogel, die in zijne kooi tegen den muur hing, begonnen te zingen, en herhaalde gedurig, als om zijne meesteres te tergen, het kleine lied, dat hem Lootman op zijn draaiorgeltje geleerd had:

Geduld is zulk een schoone zaak
Om in een moeielijke taak
Zijn oogwit uit te voeren;

‘Geduld!’ riep de vertoornde vrouw naar den vogel opziende, en sloeg met haren handveger de kooi van den muur.

(Wordt vervolgd.)