De Belgische Illustratie. Jaargang 1

[p. 294]

Uit het leven eener Vod.
Fantasie
Door August Snieders, Jr.
Slot.

En toen ik haar aanlokte, boos als de slang, die de eerste moeder betooverde, om die laatste rozen, die blozende appelen te plukken, zag bleeke Nora verlangend naar beiden, maar schudde het hoofdje en zeide zacht:

‘Neen, dat mag Nora niet doen.’

‘En waarom niet?’ vroeg ik.

‘Moeder heeft het mij verboden.’

En toch welde de zucht naar de verbodene vrucht in haar hartje op, en mijn adem had den helderen spiegel harer ziel reeds ietwat verduisterd.

Nu nam het bleeke kindje mij op.

‘Ik ben nog heel schoon, zegde ik, en zou uwe moeder nog wel tot sieraad dienen.’

‘Ja, antwoordde het kind, ik was ook heel blijde toen moeder u in de lappenmand wierp.

‘Gij speelt altijd moedertje; maar dan moet gij u ook eens als eene groote dame kleeden. Doe dien zwaren doek eens af, en past mij eens, ging ik vleiend voort; gij zult zien hoe schoon gij zijn zult, en hoe schoon ik nog ben.’

De betoovering was te groot; de tuin werd de toiletkamer; de glazen bol die op een houten voetstuk stond, werd de spiegel; het kind speelde mama, die naar een groot feest ging.

Waarom dacht ik op dat oogenblik aan mijne eigene jeugd toen ik met mijne hemelsch blauwe kroon versierd, vol hoop en liefde, op het veld stond?

Waarom dacht ik aan mijn armen wever, met wiens verdwijning, ook de goede gevoelens in mij waren weggestorven?

Voor de eerste maal gevoelde ik wat wroeging was; ik hoorde weêr de stem van den witten halsdas, die van het katoenen kleedje en ook die mijner zuster, welke laatste mij scheen te zeggen:

‘Stoor den droom van dien lieven engel niet, voor dat hij naar zijnen oorsprong terugkeert.’

Ik zag Mevrouw in haar ellendig zolderkamerke; ik zag Martha arm en verlaten buiten het ouderlijke huis dwalen; ik zag Nora.. in haar doodkleedje.

Waarom kwamen echter ook in mij de woorden van Mevrouw op, die gerokte apostel van de ontvoogding der vrouw: zijt meesteres over de jeugd en gij zult meesteres zijn over de wereld!

Eensklaps kwam eene jonge vrouw in den tuin; haar oog glom van onrust en terwijl zij ‘Nora, Nora!’ riep, snelde zij toe.

En het kind, dat men Nora noemde, stond op en snelde in moeders armen, gelijk de zwakke vogel, die tjilpend naar het ouderlijke nest terug fladdert.

Maar de moeder kermde: ‘Onvoorzichtig kind! Waarom hebt gij uw halsje zoo ontbloot; de koelte zal u doen sterven.

Met eene onverbiddelijke hand scheurde de moeder mij af en wierp mij weg, terwijl zij hare lievelinge andermaal warm met den doek beschutte.

Wat klonken er toen lieve namen, zoete kussen!

Het scheen mij toe, dat de kleine vogelen op dat oogenblik hun gezang staakten, nieuwsgierig door de bladeren piepten en de klinkende kussen telden....

Maar kleine Nora kuchte heviger en de moeder droeg haar in hare armen weg.

De lucht betrok; de gonzende bijen, de fladderende vlinders en de neurieënde vogels verdwenen. De tuin was verlaten; maar de lappen bleven onder den boom achter, en nat en modder doorweekten ze.

In vele dagen verscheen niemand meer in den tuin.

Eindelijk kwam de jonge moeder met gebogen hoofd, langs het met bloemen omzoomde slingerpad, getreden.

Bij de verstrooide lappen bleef zij staan, wischte een traan uit de oogen, raapte de kleurige stukjes te samen, en gaf alles, met afgewend oog, aan eene arme vrouw in de buurt.

Daarna ging zij heen, berstte in tranen los en snikte: ‘O, gij booze vod, die mijne Nora hebt doen sterven!’

XIII.

Er was reeds eenigen tijd verloopen en nog lag ik, als een nutteloos wezen in den hoek van een armoedig kamerke.

Ik had er tijd tot nadenken; ik leerde mij zelve en mijn leven kennen.

Op zekeren avond, heerschte er eene groote beweging in de buurt: ik hoorde buiten loopen; jammeren, deuren openen, deuren dicht slaan; men riep om water en azijn, om eenen geneesheer: er moest dus een groot ongeluk hebben plaats gehad.

In het huis, waar het oude moedertje woonde, verbleven misschien vijftien huisgezinnen, van onder in den vochtigen kelder tot boven onder de hanebalken; in elke spleet van den muur, huisde er als het ware, eene arme familie.....

Ik begrijp u, Mevrouw de vod, onderbrak ik snel, gij wilt hier weêr eene gansche reeks bespiegelingen maken over die onbarmhartige eigenaars en wat dies meer; doch, ik verwittig u, dat die, de maatschappelijke orde kwetsende denkbeelden niet geduld worden!

Mij dacht dat de Vod - 't was wel wonderlijk voor een vod - medelijdend de schouders optrok.

Zonder op mijnen, misschien ontijdigen, uitval acht te geven, ging zij voort:

Een oogenblik nadien werd de deur van het kamerke, waar het oude moederke woonde, geopend en twee kloeke werklieden droegen eenen man binnen, wiens gelaat bleek was als dat van eenen doode.

Zijne oogen waren gesloten; zijn gelaat was met bloed bemorst, en uit den verscheurden mouw van zijn kleed, kwam eene bebloede hand te voorschijn.

't Was ijselijk!

De arm des ongelukkigen werd, in de naburige fabriek, in het raderwerk gepletterd.

Men legde den armen werkman op eene tafel, en de man der kunst ontdeed hem, koel en kalm, van zijne kleederen.

Een smartelijk gekerm steeg uit den mond des werkmans op.

Nu kwamen de vrouw en twee of drie kinderen van den ongelukkige binnen; zij wierpen zich huilend op den verminkte.

De vrouw kermde: ‘Jan! Jan!’ en de kinderen: ‘Vader! Vader!’ en allen wilden als het ware het bloed van de wonden wegkussen.

Ach, ik herkende den werkman: 't was mijn arme wever, die nu niet meer met het handweefsel zijn brood kon verdienen, en dit in eene der groote stoomfabrieken zoeken moest.

Arme vader! de rechterhand, zijn kapitaal, was voor altijd onbruikbaar geworden; en toch, wat al schoons in de nijverheid had ze voortgebracht!

De geneesheer had mij bemerkt en ik was het, ik welke eens door dezen armen werkman met zooveel liefde en fierheid was geweven, welke diende om het bloed te stelpen.

Ik was gelukkig tot dat doeleinde gebruikt te worden: 't was schier het eenige goed, dat mij mocht worden aangerekend.

Het bloed van den eerlijken man doorweekte, herdoopte mij als het ware, en ik hoop dat nu ook veel onreins zal zijn afgewasschen.....’

Er heerschte een oogenblik stilte; ik was, ik beken het, diep bewogen over het slot der geschiedenis.

‘Uwe geschiedenis treft mij! zegde ik.

‘Heb ik u iets geleerd?’

‘Zeer veel.’

‘Betreurt gij nu mij een oogenblik de gastvrijheid te hebben gegeven?’

‘Gewis niet.’

‘Wilt gij dan ook iets voor mij doen?’

‘Waarom niet?’

‘Werpt mij dan niet andermaal op straat, waar ik zal vertrapt worden en vergaan, zonder misschien eene nieuwe en nuttige gedaante-verwisseling te ondergaan - en deze zou ik beamen! Mijn leven als linnen is helaas! slecht, ik zeg zelfs losbandig geweest: mijne dood is nabij, en ik zou onder een nieuwen vorm herlevende, ook een nieuw en nuttig leven willen herbeginnen. Dat staat in uwe macht.’

‘Niet gansch; want andere handen kunnen u tot booze doeleinden bezigen. Hoe het zij, ik wil geen vodden-verdriet op het geweten hebben.’

En de zondares met de toppen der twee vingers vastnemende -

[p. 295]

want aanlokkelijk was ze juist niet - liet ik haar in de hot vallen van een armen duivel, die lekkend als een waterhond, onder het venster doorging.

Dwaze geschiedenis! mompelde ik, terwijl ik uit mijnen leuningstoel opsprong. Wat gekke dingen eene vod mij kan ingeven!

XIV.

Ik zat den volgenden winter in mijn studeervertrek en las, bij het kwijnende lamplicht, een schrift van een der achtbaarste en geleerdste prelaten van België: ik las de zoo ingrijpende kanselrede la vie des plaisirs.⁽¹⁾

Heerlijke bladzijden, in welke ik gansch de hooge wereld met haar zoo elastiek geweten, voor mij heen woelen zag, als stond ik aan den ingang eener feestzaal.

Het scheen mij toe, dat elke volzin van den beroemden redenaar als een hagelslag op de naakte schouders der dames werd neêrgegeeseld;

dat er in elken regel eene stem sprak van een heimelijk in wanhoop verkeerende echtgenoot of van een verlaten kind - en die stemme kon noch de gemaakte lach der vrouwen, noch de geest der vleïers, noch de melodie der walsen van Strauss versmachten.

‘Herkent gij mij niet?’ fluisterde mij eene stem toe.

Ik zag rond, want ik wist niet waar ik dat fluisteren hoorde.

De stem sprak uit het voor mij liggend, geopend boek en het papier ruischte alsof het glimlachte.

‘Wie zijt gij?’ vroeg ik.

‘Ik ben de vod, welke gij, nu eenige maanden geleden, zoo genadig behandeld hebt. De hand des menschen heeft mij van gedaante doen verwisselen en ik werd dit blank papier; doch neen, ik werd eigenlijk blank marmer, waarop een groot man de eeuwige waarheden griffelde, welke gij zoo even gelezen hebt, en die ik gelast ben aan de wereld te verkondigen. Zijt gij nu niet genoeg voor uwe welwillendheid beloond, en zou de mensch niet beter doen den gevallene op te beuren, dan hem steeds onder het racca te verpletten?....

‘Goeden nacht!’ morde ik en wilde het boek toeslaan.

‘Verveel ik u? vroeg de stem.

‘Neen, integendeel; gij schudt denkbeelden in mij wakker, op welke ik lang en rustig wil nadenken, en die mij een zwaarlijvig en volgens mij, geleerd boekdeel zouden kunnen doen schrijven.

‘Doe dat niet!’ fluistert de stem. Geleerde en zwaarlijvige boekdeelen worden door het volk niet gelezen. Het publiek heeft geen tijd om zich in dikwijls onbegrepene wijsgeerige bespiegelingen te verdiepen. 't Is overigens, mag ik het u recht uit bekennen, daartoe, even als gij zelf, te vadsig geworden. Vertel mijne geschiedenis, eenvoudig, kort en, kan het zijn, met een enkel korreltje zout en laat, indien het hem gevalt, den lezer zelf bespiegelingen maken - indien er te maken zijn wel, te verstaan.

(1) Mgr. Dechamps.