De Belgische Illustratie. Jaargang 1

De hertenkamp.
Eene reisherinnering door Aug. Snieders Jr.
Vervolg en slot.

Het was daar zoo echt dichterlijk, dat ik er uren lang had willen vertoeven en het panorama zien, des morgens bij het aanbreken des dags, des avonds bij eene ondergaande zon, des nachts door den zilverigen glans der maan beschenen. Het was de herhaling van 't geen ik weinige dagen te voren gezien had, van uit de bibliotheek en het kabinet van H.M. koningin Victoria, te Windsor - een landschap, dat mij meer geboeid had dan al het fluweel, goud en purper, die in het kabinet zoo oogverblindend zijn ten toon gespreid.

Nu genoot ik het gezicht vrij en ongehinderd, zonder vrees van keurige tapijten te bezoedelen, zonder het achterdochtig oog der roode livreibedienden, die u nazien alsof geheel Windsor in uw vestzak zocht weg te smokkelen; zonder dat trappist-achtige opschrift, hetwelk hier en daar was opgehangen; ga zwijgend door, alsof de klank onzer stem den langdurigen rouw der koninklijke weduwe zou gestoord hebben....

De horizon was door een zilverig blauwen nevel beperkt, in welken zich hier en daar de donkere silhouët van eenen toren verhief. Achter en bezijden strekte zich een bosch uit, met stokoude stammen, wijd uitgespreide takken en altijd gonzende toppen.

Een flauw geritsel, en onmiddelijk daarna eene kinderlijke stem wekten mij uit mijn stil droomen; ik zag ter zijde en bemerkte eerst twee herten, die uit het bosch kwamen gehuppeld en aan het traliewerk zeer gemeenzaam zich door het handje van een kind lieten streelen. Het meisje had het zeer druk met de lieve ree en een hert met prachtige takken. Het was alsof er een vriendschappelijk gesprek tusschen het drietal gehouden werd. Het kind gaf den eleganten diertjes brood uit haar mandje, en toen het brood verslonden was, zocht het gras en kwam zijn lievelingen dit voorhouden. Bij eenig verwijderd gedruis schoten zij schichtig ter zijde; doch, na een kort oogenblik, keerden zij op de stem van de kleine temster weêr naar het tralie-werk terug.

Ter zijde, op eene bank, zat - waarom trof mij dat zoo? - de vrouw in haar versleten rouwkleed, die op de stoomboot reeds mijne aandacht had opgewekt. Zij zat daar even stijf en strak te zien als ginder, en toen zij opstond en op hare beurt de dieren naderde, zoo statigs, dat ik zou gedacht hebben de koningin zelve te zien, welke zich gewaardigde het oude lustverblijf harer voorzaten eens te bezoeken. Maar ach, het rouwkleed, dat de bleeke vrouw droeg, was verre van koninklijk te zijn....

Het kind was mij genaderd, stond op eenige stappen van mij stil en staarde op eene graszode, die onder de bank, op welke ik gezeten was, groeide. Ik begreep het verlangen van het blonde meisje.

‘Verlangt gij dit gras, lief kind?’ vroeg ik.

Het kind knikte verlegen, terwijl het den wijsvinger in den mond hield, en toen ik haar eene goede handvol overreikte, gaf het mij een kushandje en ijlde, onder het uitroepen van thank you, Sir’ naar de in rouw gekleede vrouw terug welke langzaam en statig zich omwendde en weêr plaats nam op de bank, zonder mijne kleine dienst door een enkelen oogopslag te beloonen.

Een uur later verwittigde mij de dalende zon, dat het tijd werd terug te keeren, wilde ik dien avond Londen nog bereiken: toen ik echter weêr plaats op de boot had genomen, zat de vrouw andermaal op drie of vier stappen van mij verwijderd, 't Was toeval - ja; maar een toeval dat mij, in weerwil van mij zelven, aanzette om iets naders omtrent dat bleeke, lijdende en schier ziellooze wezen te vernemen.

‘Gij hebt haar gewis aan het hertenkamp ontmoet?’ zegde een mijner engelsche vrienden, met eenen ietwat spotachtigen glimlach, en schreef ter zelfder tijd met zijnen vinger op het voorhoofd, als wilde hij beduiden, dat het daar juist niet zeer orthodox toeging.

‘Inderdaad!’ was mijn antwoord, ‘aan het hertenkamp.’

‘Ze komt daar iederen zondag en beweert, dat het park haar in eigendom gegeven is door koning George III. Sedert de koninklijke familie de door u bezochte lusthoven niet bewoont, beschouwt zij zich als de goede genius dezer plaatsen. Zoo lang koningin Victoria haar te Richmond of Kew niet zal bezoeken, zal zij den rouw dragen. Men zou wel doen haar in dit of dat Bedlam op te sluiten.’

‘Waarom dat?’ viel een derde spreker in. ‘Die goede vrouw doet niemand kwaad. Laat haar het denkbeeld behouden, dat het koninklijk park haar toebehoort, en hoort het haar in zekeren zin niet toe? Het publiek geniet immers ongestoord die vorstelijke pracht. Het wandelt er vrij rond; het rust er in de schaduw; het bewondert er den bloemen-rijkdom, en dewijl het onderhouden der parken en tuinen uit zijnen zak wordt betaald, mag het ook dezelfde illusie hebben als die arme waanzinnige.’

Ik vond de opmerking tamelijk juist.

‘De vrouw heeft dagen van weelde beleefd’ ging de spreker voort, ‘en als ik mij niet bedrieg, heeft ze meer dan eens tegen den honger geworsteld; maar nooit verloochent zij den stand, waarin zij waant geplaatst te zijn. Voor eenige maanden, toen ik voor een bedeelingsgenootschap, eene onzer arme wijken bezocht, vond ik de ‘gravin’ zoo als het volk haar noemt, op een naakten zolder, in gezelschap van dat blonde kind, hetwelk zij eens van de straat heeft opgenomen, toen het hulpeloos om zijne onbekende moeder schreide....’

Ik liet, niet zonder ontroering, het oog op de arme vrouw rusten.

‘Nooit ging de spreker voort, ‘heb ik iets akeliger gezien dan dien zolder. De sneeuw lag buiten op het dakvenster vast gevrozen. Binnen was geen sprankel vuur. Integendeel een paar ijskegels hingen aan het kleine raam. De gravin ontving ons niettemin met alle mogelijke statigheid, alsof zij een paleis bewoonde en verontschuldigde zich over haar verwaarloosd toilet. Wel verwaarloosd inderdaad! Er was in dit tafereel iets, dat bij anderen den lachlust zou hebben opgewekt, maar mij sneed het door de ziel, en het zou mij hebben doen weenen, toen zij mij zegde: als de lente komt, verlaat ik mijn hotel in de stad en keer naar Richmond, Kew of Hampton-Court terug.... Ze bouwen de huizen in onze dagen zoo vreeselijk tochtig,’ voegde zij er met eene holle stem bij en ze klappertandde van koude.

‘Gij zegt dat die vrouw goede dagen heeft beleefd?.... merkte ik op.

‘Haar leven is met eene der droevigste bladzijden van onze geschiedenis - zoo rijk aan vorstelijke schandalen - vermengd, Diezelfde vrouw was aan de dienst gehecht van prinses Caroline, de echtgenoote van den toenmaligen prins van Wallis, later George IV, wiens leven eene gansche reeks van tooneelen bevat, welke eenen geringen burger zouden hebben doen steenigen, indien in Engeland de lynch-wet bestond! Gij kent zonder twijfel de bijzonderheid in zijn leven, dat hij zich na de geboorte der prinses Charlotte Augusta - die later de echtgenoote werd van prins Leopold van Saxen-Coburg, gewezen koning der Belgen - van zijne gemalin verwijderde, eene scheiding welke voortduurde tot aan haren dood?’

Ik knikte bevestigend.

‘Die arme vrouw was eene der getuigenen, ten voordeele der prinses, toen de prins, als een waardig opvolger van Hendrik VIII, haar onder de laagste beschuldigingen voor eene ministeriëele commissie en later zelfs voor de Kamer der lords deed verschijnen, om zich over haar gedrag te rechtvaardigen; toen schier gansch het hof met den prins samenspande, om eene vrouw te verpletteren, die geen anderen steun meer had dan de wet en de wezenlijke genegenheid van het engelsche volk. Koning George III was zinneloos en de prins van Wallis regent geworden; maar de eerste, die den haat zijns zoons niet deelde, bleef de beschuldigde prinses beschermen, en de verkleefdheid der ‘gravin’ voor zijne schoondochter ziende, zou hij aan deze eens een adellijken titel en een der lusthoven Kew, Hampton-Court of Richmond als eigendom beloofd hebben. Vergeet niet, dat de man destijds niet recht meer wist wat bij deed. - Is dat de reden van die gedurige tochten naar die verlatene parken. Ik weet het niet; 't is haar geheim en meêdeelzaam is zij juist niet.’

De verteller sprak zachter, want de vrouw hield sedert eenige oogenblikken het oog op ons gericht.

‘Hoe het zij, prinses Caroline, na jaren te Blackheath in stille afzon-

[p. 251]

dering geleefd en duizende beschuldigingen verduurd te hebben, verliet Engeland en vernam in Italië den dood van den zinneloozen George III en de proclamatie van haren echtgenoot, tot koning van Groot-Brittanje. Het was in 1820. De koning bood zijne gemalin 50.000 pond lijfrente aan, indien zij van hare rechten als koningin wilde afzien en tevens haar woord verpanden, den voet niet meer in Engeland te zetten. Het offer was beleedigend, en Caroline weigerde fier! Weet gij wie, middelerwijl eene groote rol in de volksbeweging ten voordeele der verstootene vrouw, speelde? Het was die arme vrouw welke daar nu meer dood dan levend, voor u zit.... Toen de koningin in Juni 1820 tegen den wil van Georges IV den voet op den engelschen bodem zette, en het volk haar als het ware in triomf en op de armen droeg, was zij misschien eene der voornaamste bewerkers van dat schitterend onthaal. Zij, meer dan de lange pleidooien van rechtsgeleerden en redenaars, heeft de eer harer meesteres verdedigd.’

Ik kan niet zeggen welk een indruk die woorden op mij maakten; ik wist niets bepaalds over schuld of onschuld der aangeklaagde, maar die vrouw verdedigde de eer eener vrouw, de eer harer meesteres, de eer harer koningin!

‘In Juli 1821, toen de kroning plaats had, verzochte de koningin aan die plechtigheid te mogen deelnemen of ten minste de ceremonie bij te wonen. Beide verlangens bleven onbeantwoord, en de vorstin onderging de bloedige vernedering, toen zij zich aan de Westminster-abbey vervoegde, dat zij door de bedienden afgewezen werd, even als eene vreemde die van geen behoorlijke toegangskaart voorzien was! De slag was verpletterend. In de daarop volgende maand stierf de gekroonde verstootene, welke, volgens het oordeel der ministeriëele commissie wel niet schuldig maar toch niet vrij te spreken was van lichtzinnigheid, welke plichtig was volgens het Huis der Lords, (met 123 tegen 95 stem-men), maar op wie men nooit den moed had het uitgesproken vonnis toe te passen, hoe machtig de meerderheid dan ook ware. Het vervoer van haar stoffelijk overschot deed te Londen ernstige onlusten ontstaan, en de arme ‘gravin,’ welke zich ijverig met de beweging bemoeide, werd door de policie aangehouden, en zij verdween in den kerker, toen hare koningin in de graftombe verdween.... Toen zij weêr - wanneer? 't is mij onbekend - onder den open hemel verscheen, was zij.... zinneloos en draagt sedert zes en veertig jaren den rouw - stille hulde, welke alleen door God in aandenken genomen wordt.... Indien de grooten der aarde wisten, welke verhevene opofferingen voor hen, uit den boezem des volks, somtijds opstijgen....’

We bereiken Londen - Londen met zijne duizende gazbekken tegen de donkere gevels der huizen; met zijn druk gewoel in de straten, tusschen hetwelke de kalme, ik zal zeggen, majestueuse police-man, zijn waakzaam oog laat rondgaan en met zijn enkel ‘go on’ de dringende menigte beheerscht. Ik trachtte, in de drukte, de vrouw met het kind in het oog te houden; zij had mij eene levendige belangstelling ingeboezemd, en 't was eene voldoening voor mij geweest, toen ik van den onderhoudenden engelschman ten slotte vernomen had, dat ze tegenwoordig door oenige aristocratische salons werd ondersteund - voor zooveel ten minste als men er in gelukken kon, haar iets te doen aannemen; zij was zoo fier, die arme zinnelooze!

Op den hoek eener straat groepeerden zich eenige personen rond dezen of genen kruidenier; die, in zijn evangelischen ijver, 's avonds den bijbel aan eenige dwaalgeesten komt uitleggen en u overstelpen met traktaatjes en extracten uit de Evangeliën. 't Is een wonderlijk verschijnsel voor ons; 't is iets zeer gewoons in het zoo ‘recht bedorven’ Londen. Bij dien straatpredikant stond ‘de gravin’ een oogenblik stil, stapte toen voort en verdween in eene zijstraat - gewis om haar ‘hotel,’ deze of gene armoedige kamer, te betrekken.

Ik heb den nacht in droomen en waken doorgebracht; tusschen al de natuuren kunstpracht, welke ik in den loop van den dag aanschouwd had, drong zich gedurig die arme vrouw, het blonde kind, de lieve herten en reeën, gekroonde mannen, gekroonde vrouwen - en vooral die koningin, door knechten uit het paleis des Konings gestooten - treffend onderwerp voor een dichter, voor een schilder. Ik was schier gelukkig toen de dag aanbrak, 't Is niet de zon, die u in Londen den nieuwen dag verkondigt; neen, 't is een eindeloos gedommel, alsof duizende stoommachinen rond u bromden en gonsden; 't, is een gedruis en schelle kreten in de straten, tusschen welke gij soms het milk cow van den melkboer, het clo, clo van den oudkleêrkooper, het buy, buy van den slachtersjongen, het yep, yep van den koopman in honden en katteneten onderscheidt.

Ik dacht in de duizende afwisselingen der reis, schier niet meer aan die vrouw en de herten in het koninklijke park, toen eene wandeling in een lieflijk landschap mij dat reisavontuur weêr te binnen bracht en mij aan de heerlijke natuur deed denken, in welke ik, verre buiten Londen, een zoo gelukkigen dag, rijk aan indrukken, had gesleten.