De Belgische Illustratie. Jaargang 1

De Piussen.

Het verdient opmerking, dat de meeste Pausen namen hebben gedragen, die aan eenige goddelijke eigenschap of christelijke deugd herinneren. Zoo had men Urbanussen, Clemensen, Benedictussen, Innocentiussen, Piussen enz. Geen Paus heeft den naam van Petrus aangenomen uit eerbied voor den eersten der Opperpriesters en den Prins der Apostelen. Sedert langen tijd is het in gebruik dat de gekozen Paus van naam verwisselt. Eertijds toen God een verbond met Abraham sloot en hem tot den vader der geloovigen maakte, begon Hij met diens naam te veranderen: ‘Gij zult u niet meer Abram (verheven vader), maar Abraham (vader van een menigte volks) noemen, omdat ik u gesteld heb tot vader van verscheidene volkeren.’ Zoo ook veranderde Jesus Christus den naam van hem, dien Hij gekozen had om de vader en het hoofd van alle geloovigen te zijn, toen Hij hem zeide: ‘Gij zijt Simon, Joannes’ zoon: gij zult Cephas, dat is Steenrots genoemd worden.’ De naam van Petrus verklaart zich zelven; Petrus, d.i. steenrots, is het natuurlijke zinnebeeld van kracht en duurzaamheid; de eenige stof die weèrstand kan bieden aan alle elementen, de eenige die de woede der stormen kan trotseeren. Als de Paus den stoel van den H. Petrus beklimt, wordt hij de opvolger van dien apostel, wiens naam Jesus Christus veranderd heeft; hij wordt een boven al de andere menschen verheven persoon; hij wordt de vertegenwoordiger van God en de stedehouder van Jesus Christus. Dat gebruik heeft evenwel niet altijd bestaan. Volgens Fleury, is Sergius IV, gekroond in 1009, de eerste geweest, van wien men dezen naamsverandering vindt, omdat zijn doopnaam Petrus zijnde, hij uit ootmoed dien naam niet als diens opvolger dragen wilde. Sedert de XI^e eeuw is die naamsverandering een volstandig gebruik geweest, evenwel worden sommige stukken met 's Pausen doopnaam onderteekend.

De eerste Paus Pius werd in het jaar 158 tot den stoel van Petrus verheven. Als bijna al de eerste Pausen, stierf hij den marteldood, en werd later onder het getal der heiligen opgenomen. Door een zonderling toeval gebeurde het, dat gedurende zijne regeering de keizer van het Romeinsche rijk, Antoninus, Pius was bijgenaamd. Evenwel vloeide het christenbloed onder dien keizer zoowel als onder anderen, die men den goeden of den vromen heeft geheeten. bij stroomen. Die goedheid was niets anders dan de godsvrucht des heidendoms, die geen onrechtvaardigheid en wreedheid buitensloot, en geheel verschilde van de christelijke en evangelische goedaardigheid, waarvan rechtvaardigheid en volkomen zelfopoffering de kenmerken zijn.

De tweede Paus, die Pius heette, was Piccolomini, verkoren in 1458. Hij was een der geleerdste mannen van zijn tijd, veroordeelde verschillende dwalingen, en stierf te Ancona op het oogenblik, waarin hij al zijne pogingen aanwendde, om de christelijke vorsten van Europa tegen de Turken, de doodvijanden des Christendoms, te vereenigen.

Pius III, zusters zoon van Pius II, ging den pauselijken troon voorbij, als een schaduw; hij stierf in het jaar 1503 na eene regeering van 26 dagen.

Pius IV uit het huis der Medicissen. kwam op den stoel van Petrus op den 15ⁿ December 1559. De H. Carolus Barromeus was zijn neef. Hij vereenigde voor de laatste maal het Concilie van Trente, zat vóór door zijne legaten, sloot en bevestigde het, en maakte het voor de geheele Kerk verplichtend door zijne bul van den 26 Januari 1564, waarin hij den Keizer, de koningen en christelijke vorsten aanmaande, dat zij met al hunne macht de bisschoppen bij hunne invoering der besluiten van het

[p. 187]

Concilie zouden ondersteunen. Hij stierf in de armen van twee Heiligen, Carolus Barromeus en Philippus Nerius.

Pius V (Ghisleri) volgde hem op in 1566. Reeds, terwijl hij bisschop en kardinaal was, had hij grooten ijver betoond om de ketterijen uit te roeien, de misbruiken weg te nemen en de verbreiding des geloofs te bevorderen. Toen hij Paus was geworden, nam die ijver nog toe. Hij wekte de christelijke vorsten tegen de Turken op, en verkreeg, zoowel door zijne gebeden als door de wapenen, de beroemde overwinning bij Lepanto. Hij leefde en stierf als een heilige en was de laatste Paus, die heilig verklaard is. Hij werd begraven in eene prachtige kapel, in de kerk van de H. Maria de Meerdere.

Pius VI (Braschi) beklom den pauselijken troon in 1775, na Clemens XIV, in een zeer moeilijk en gevaarvol tijdperk. De revolutionaire storm woedde alom en barstte weldra los op eene verschrikkelijke wijze, Gelukkig, dat de Kerk toen een Paus bezat zoo goed, edel, geduldig en moedig als Pius VI, die niet alleen belijder, maar ook martelaar moest zijn. Het Directorium voerde hem op heiligschennende wijze uit Rome; zwak en uitgeput, werd hij naar Frankrijk overgebracht. Het plan der goddeloosheid was, hem naar Parijs te vervoeren en een vreugdezang aan te heffen als hij, wien men den laatsten Paus noemde, overleden zou zijn. Maar Hij, die in den hemel troont, spot met de ontwerpen der goddeloozen en maakt hen niet zelden belachelijk. De heilige grijsaard kon het niet verder brengen dan tot Valence, daar ontsliep hij in den Heer op den 29ⁿ Augustus 1799, en op den 14ⁿ Maart 1800 werd Pius VII te Venetië op den pauselijken troon verheven.

Pius VII (Chiaramonti) werd als zijn voorganger te Cesena, in den Kerkelijken Staat, geboren. Zeer vele groote gebeurtenissen zijn aan zijn pausschap verbonden. Allereerst het konkordaat, dat in Frankrijk den katholieken godsdienst herstelde, de bullen tegen revolutionaire dwalingen; vervolgens de onrechtvaardige gevangenschap des Pausen, zijne bevrijding en terugkeer naar Rome, de herstelling der Jesuïten in 1814 enz. Aan de gevolgen van een val en bijkomende verzwakking eindigde hij zijn dierbaar leven te Rome op den 20ⁿ Augustus 1823, na de Kerk, ja de geheele wereld, door leer en daden gedurende 23 jaar 5 maanden en 6 dagen, dat hij de pauselijke waardigheid bekleedde, gesticht te hebben.

Pius VIII (Castiglione), eerst een heilig en godvreezend kardinaal, was eveneens een heilig en godvreezend opperpriester. Maar de Hemel toonde hem, als het ware, slechts aan de aarde. Hij ontsliep na eene regeering van 20 maanden.

Pius IX (Mastaï Ferreti), de thans regeerende, de door de katholieken zoo zeer gevierde en door de revolutie zoo gehaatte en vervolgde Paus, werd in 1846 op den stoel van den H. Petrus verheven. Het is zonder twijfel dat hij in de geschiedenis eenmaal als de grootste der Pausen bekend zal zijn.