De Belgische Illustratie. Jaargang 1

De Oostenrijksche Lloyd te Triëst.

Triëst, de eerste handelstad der Oostenrijksche, monarchie, na Hamburg de voornaamste zeestad van Duitschland, heeft den ontzaglijken vooruitgang, waardoor het zich sinds 40 jaren kenmerkt, voornamelijk te danken aan de reusachtige industrieele inrichting, bekend onder den naam van Oostenrijkschen Lloyd. Deze ontstond in het jaar 1833 door de samensmelting van verscheidene assurantie-maatschappijen tot ééne, die zich grootendeels vormde naar den reeds te Londen bestaanden Lloyd,

In het zoogenaamde Tergesteüm, een groot gebouw in het midden der stad, vestigde men een leeskabinet, waarin dagbladen en een deel der aan den Lloyd gerichte handelsbrieven voor iedereen ter inzage gelegd werden. De met glas bedekte kruisgang, die de benedenste verdieping doorsnijdt, werd bestemd tot vergaderplaats der actionarissen en ook sedert 1858 tot die van kooplieden, die gedurende den beurstijd zaken, met de beurs in betrekking staande, te verrichten hebben. Verder is het gebouw verdeeld in drie deelen of secties, die de namen dragen van assurantie-, stoomboot- en artistisch- litterarische sectie; deze laatste bezit een tipographisch, chaleographisch en photographisch kabinet benevens het redactie-bureau van de meeste bladen. Het tipographisch kabinet verdient eene bijzondere vermelding; daar arbeiden 150 werklieden met 7 snel- en 12 handpersen. Behalve vele werken worden er Observatore Triëstino en de Triëster Zeitung wekelijks zesmaal, de Diavoletto dagelijks, het grieksche dagblad HMEPA (de Dag) eens en de Novolliere tweemaal 's weeks gedrukt; ook levert het dagelijks eene lijst van de binnengekomen en uitgaande schepen. Het jaarlijksche papierverbruik wordt geschat op 25.000 riem.

Daar de Lloyd zich ten doel had gesteld niet enkel de kennis van den handel te bevorderen maar ook op alle mogelijke wijze dien zelven uit te breiden en zelf het middelpunt te worden van alle commerciëele ondernemingen, was het natuurlijk, dat hij er dadelijk op bedacht was de stoomscheepvaart, die omtrent gelijktijdig met de Lloyd ontstond, in de wateren, voor het handelsverkeer van Triëst in te voeren.

De directeuren van den Lloyd vormden nu eene nieuwe maatschappij, en deze begon in 1836 met een kapitaal van 2 millioen francs stoomschepen te bouwen. Spoedig vermeerderde zij haar kapitaal zoomede dat harer schepen, waardoor weldra regelmatige reizen ontstonden naar alle havens van de oostelijke helft der Middellandsche Zee. Met de stichting der maatschappij begon de verdeeling van den Lloyd in twee secties, waarvan ieder hare bijzondere directeuren, statuten en werkzaamheden kreeg. De eerste bewoog zich bijna alleen op het gebied der assurantie; de laatste hield zich hoofdzakelijk met de stoomscheepvaart bezig.

Het bleef voor alsnog aan de eerste sectie overgelaten voor de bekendmaking der nieuws- en handelstijdingen te zorgen; maar hield de Lloyd zich in den aanvang tevreden met vreemde dagbladen in het leeskabinet ter inzage te leggen, weldra bracht hij er zijne eigene, die door bekwame redacteurs bewerkt werden. Altijd naar onafhankelijkheid strevende, richtte de Lloyd voor zijne dagbladen en andere drukwerken eene drukkerij op, die gestadig meerdere uitbreiding ontving.

Verder stelde hij in alle oostersche havens agenten aan, wier taak het was doorloopende berichten over handel en scheepvaart in te zenden.

Maar hierdoor werd weldra de briefwisseling zoo uitgebreid, dat, daar ook de letterkundige werkzaamheden met den dag toenamen en men zich zelfs op kunstgebied begon te bewegen, in het jaar 1850 besloten werd voor deze zaken eene nieuwe, de derde, sectie op te richten. Iedere der drie secties moest nu twee gedelegeerden benoemen, en deze zes mannen vormden het hoofdbestuur van den oostenrijkschen Lloyd.

De gewichtigste der drie secties is altijd de tweede geweest, die der stoomschoepvaart. Het was van den beginne af haar doel eene stoombootverbinding te bewerkstelligen met alle havens der Adriatische, Middel-

[p. 15]

landsche en Zwarte Zee en langs verschillende rivieren tot in het hart te dringen van de landen, aan genoemde zeeën gelegen. Het allereerst vestigde men de vaart op Griekenland, verder op Konstantinopel en van hier op de Zwarte Zee, waar men eene verbinding tot stand bracht met de oostersche landen, door middel van de stad Trapezunt in Armenië en met de westersche door middel van den Donau. Vervolgens kwam Klein-Azië aan de beurt, waar Smyrna het hoofdpunt werd; daarop Egypte en Syrië. Reeds in 1851 werden er 1128 reizen gemaakt, 222118 passagiers, 522644 brieven, 473027 koopwaren vervoerd en in het geheel voor ruim 97 millioen francs omgezet. Die reizen werden gemaakt door 55 stoomschepen, en het boekjaar sloot met een actief van 5,846000 en een passief van 5,754000 francs.

Blijkt uit deze getallen welke werkzaamheid de Lloyd in 1851 reeds ontwikkelde, die, welke vervolgens elk jaar werden openbaar gemaakt, toonden, dat de ondernemingen onophoudelijk en op bijna ongeloofelijke wijze toenamen. De Lloyd speelt in de geschiedenis der nieuwe tijden eene zeer gewichtige rol; door zijn onmeetbaren invloed op den handel en zeevaart op Z. Oostelijk Europa en een gedeelte van W. Azië legt hij groot gewicht in de schaal der politiek, en is hij niet geheel vreemd aan den gang van het oostenrijksche staatsbestuur, de oostersche kwestie enz.

Het hoofd-etablissement van de sectie stoomscheepvaart is haar arsenaal. Hier arbeiden gemiddeld 650 menschen, en deze bestaan, zooals in alle oostenrijksche fabrieken, werven enz., uit lieden van zeer verschillende nationaliteit. De meeste komen uit Illyrië, Italië en Stiermarken.

Het arsenaal is verdeeld in twee kolossale deelen, in het midden waarvan zich het administratie-gebouw bevindt. Het eene deel is aan de machinenbouw, het andere aan dien der schepen gewijd. Boven het middelgebouw verheft zich een hoogen toren met een uurwerk, dat een dubbelen uurwijzer heeft.

In de machmen-afdeeling vindt men eene ijzer- en een kopergieterij, eene grof- en fijnsmederij, eene blikslagerij, verscheidene werkplaatsen voor de vervaardiging van hevels en kranen, voor het polijsten, boren en draaien, timmeren en schrijnwerken en eindelijk eene zaal, waarin de onderscheidene deelen der machine tot een geheel gevormd worden.

Deze afdeeling heeft den vorm van een hoefijzer; in het midden bevinden zich de ketelsmederij en de groote stoomsmidse; de onderscheidene lokalen zijn met ijzeren spalken met elkander verbonden.

Op den havendam, die zich langs het geheele arsenaal uitstrekt, en waar de stoombooten aanleggen, zijn drie groote kranen en een stoomwindas, door middel waarvan masten, machinen en ketels tot een gewicht van 60 tonnen of ruim 1000 centenaars opgeheschen en in de stoombooten nedargelaten kunnen worden.

Zoo mogelijk nog kolossaler is de andere afdeeling des arsenaals, die der scheepswerven. Hier i een stapel voor zes schepen en een droogdok. In het laatste liggen rails, over welke door middel van een vaststaande stoommachine de grootste stoombooten op wagens in minder dan een uur tijds op het drooge kunnen getrokken worden. De bodem van het dok is 15 voet onder den waterspiegel; het wordt door twee dammen en een zware, ijzeren sluitdeur ingesloten. Jaar in jaar uit zijn de stapels bezet; wekelijks loopt er een schip af.

Uit het medegedeelde kan men gemakkelijk opmaken, dat de oostenrijksche Lloyd niet alleen een maatschappij is voor personen- en goederenverkeer, niet bloot een handelsgezelschap maar ook eene vereeniging tot bevordering en verbreiding van kultuur, industrie en machinerie; dat hij een academie voor kunsten en technische wetenschappen is. Om de verschillende doeleinden, die hij zich zonder ophouden vormt, te bereiken, moeten er gedurig nieuwe werkplaatsen geopend en, zoo de werklieden voor den nieuwen arbeid niet voorhanden zijn, die uit andere streken en landen ontboden worden. Jaarlijks treden honderden lieden in de dienst van den Lloyd, die er gelegenheid vinden zich in hun vak te bekwamen en daarna gemakkelijk in eene andere dienst kunnen overgaan of zelven een zaak oprichten.

Dat Triëst en zijn verre omstreken uit den Lloyd onberekenbare voordeelen trekken en niet alleen in een stoffelijk maar ook in een wetenschappelijk opzicht vooruitgaan, behoeven wij naauwelijks op te merken.