Het Belfort. Jaargang 14

[p. 293]

Waarom?
Twintig Dierensprookjes⁽¹⁾.

XIII. De pladijs.
Waarom zijn mond scheef staat.

De pladijs was een verwaande kerel; al was ook zijn hoogmoed op heel weinig gegrond, toch waande hij zich de eerste onder de visschen. Als de zee onstuimig was, de golven tegen het strand klotsten, en zijn makkers, enkel uit voorzichtigheid, naar onder schoten, dan liet hij zich boven wentelen, wiegelen en rondzwaaien, en keek met verachting naar beneden. Hij, hij was in de hoogte, hij was in zijn element!

De ander visschen lieten hem pralen, knipoogden eens naar elkander, en zeiden niets.

Soms verscheen er een vreemdeling met een glimmend kleed; die was niet kalm en bedaard als een pladijs, maar vloog van rechts naar links, was nooit rustig, groette deze, was reeds het volgend oogenblik met een andere aan het praten, en daar de pladijs er zoo deftig uitzag, had hij de gewoonte

(1) Vervolg van blz. 152.

[p. 294]

nu en dan, op het onverwachts, eens lichtjes den staart van den fieren kerel vast te knippen; als deze zich woedend omwendde, doch traag en log, was de aanvaller verdwenen; meester pladijs ontwaarde niets dan lachende gezichten...

Eens dat de haring, - dit was de vreemde, - zich terug naar zijn geboortestreek begeven had, stelde de pladijs voor een wet op de vreemdelingen te stemmen... Dit ging niet door; de visschen voorzagen, dat er wellicht lange redevoeringen zouden uitgesproken worden, en, hierin gelijken ze niet op den mensch, ze houden niet van die dingen...

Een puit, die er bij was, en veel gezien had buiten het water, doch met de zaak geen uitstaans had, en juist daarom dacht, dat hij moest spreken, zei:

‘De haring heeft verre streken bezocht, en weet toch iets te vertellen.’

En de visschen beaamden dit; alléén de pladijs schudde den kop: al dat praten, meende hij, diende maar om de verbeelding der jongeren op hol te jagen. Eens, dat zijn werk af was, zou hij zelf eens uitrukken, en wel bewijzen, dat die haring een pochhans was...

In afwachting bleef het er bij; doch de pladijs verbeet, de volgende dagen, de zwakkeren, die het met hem niet eens waren; hij vleide de sterkeren...

Er was weldra nergens rust noch duur.

De visschen verklaarden, dat ze een opperhoofd moesten hebben, zooals de ander dieren. Een opperhoofd zou altijd uitspraak doen; iedereen zou zich er aan onderwerpen, en peis en vree zouden heerschen...

‘We moeten een koning hebben!’ klonk het overal.

‘Natuurlijk’, sprak de pladijs, want hij zou voorzeker de uitverkoren zijn.

Men vroeg, wie er koning zou worden...

[p. 295]

‘Die het best zwemt’, werd er voorgesteld en aangenomen.

‘'t Is, of ze het voor mij deden’, lachte de pladijs; hij klom naar boven, zwierde zich eens om, liet zich wiegen door de baren, en schoot als een pijl kantelings van hier naar daar. Dit kon zoo niemand, wist hij wel.

De puit klapte in de pooten, en daarom stelde de pladijs den springer voor om, op het bepaald oogenblik, het teeken te geven, dat de mededingers mochten vertrekken...

En de gestelde morgen brak aan, en, wat meester pladijs erg verveelde, daar verscheen onverwachts de haring die ook meedong.

De mededingers stonden in rang.

De puit stak zijn poot op.

Allen hielden zich gereed.

Hij sloeg op zijn buik. Allen schoten vooruit.

Heer pladijs werd weldra gewaar, dat hij het niet kon volhouden; hij moest achterblijven, en hij dacht, hoe jammer het was, dat hij niet voorgesteld had om het langst op de golven te vlotten...

Nu was het te laat!

En toen hij ginder aankwam, hadden de visschen een koning.

‘Wie is het?’ vroeg hij gram en nijdig.

‘De haring!’ riep men hem toe.

‘De haring!’ herhaalde hij, en trok woedend zijn lip scheef. ‘Die vreemde schavuit... die vr... vr...’

Maar hij kon niet verder: door spijt had hij zoo vreeselijk zijn mond verwrongen, dat hij dezen in geen rechte plooi meer kon krijgen...

Nog altijd heeft hij zoo een schuinschen muil.

[p. 296]

XIV. Het rendier.
Waarom het zoo rijk begaafd is.

God sprak:

‘Het licht zij!’

En het licht was.

't Was de eerste dag.

Den vijfden dag schiep Hij de vogels en de visschen.

Den zesden dag bracht Hij de dieren der aarde voort.

Aan de gazel schonk hij betooverend schoone oogen; aan het hert een prachtig gewei; aan den kameel sterke hoeven om ermede onafzienbare vlakten te doorkruisen; aan het schaap een warme vacht; aan het paard de sierlijkheid, de kracht en de vlugheid; aan de koe de zoete melk...

De vogels doorkruisten vroolijk de lucht; de visschen speelden in het water; de dieren zouden zich weldra over berg en dal verspreiden.

En allen hadden gaven in overvloed ontvangen.

Een alléén niet: het arm rendier!

De Schepper wilde het hart van eenige dieren op de proef stellen; Hij sprak:

‘Dat het paard, de koe, de kameel, het schaap, het hert en de gazel iets afstaan van hetgeen ze ontvangen hebben.’

En dit gebeurde, want ze voelden deernis.

De Heer zegende die giften.

Zie! Het rendier heeft de kracht en de vlugheid van het paard; het geeft zoete, rijke melk; het bezit twee stevige hoeven om over onafmeetbare vlakten te ijlen; warme wol bedekt zijn lijf; getakte horens versieren zijn kop; het heeft oogen zacht als fluweel...

Het is met weldaden overladen geworden, en op zijn beurt is het een onschatbare weldoener voor de arme bewoners der Poolstreken!

[p. 297]

XV. Het roodborstje.
Waarom het dien naam draagt.

De Heiland klom den Kalvarieberg op; driemaal viel Hij onder zijn last. Men nagelde Hem aan een kruis; daar hing Hij met een doornen kroon op het hoofd, en het bloed sijpelde over zijn aangezicht, purperde zijn borst...

En onder allen, die nieuwsgierig of vijandig toekeken, was er geen, die medelijden had...

Toch: een arm vogeltje, met den dood in het hart, vloog naar den Gekruisigde, wilde de wreede kroon van het hoofd wegnemen, doch slaagde er slechts in één doren uit het vleesch te rukken...

Van het westen tot het oosten hing een zwarte sluier over de aarde: rood geboorde wolken beklommen het zwerk; de aarde beefde; rotsen spleten open...

Alles was volbracht!

Het vogeltje vloog weenend weg, en het bloed van den Martelaar had zijn borstje gekleurd...

Daarom heet het vogeltje nu roodborstje!

XVI. De schelvisch.
Waarom men hem zoo heet.

Het is genoeg bekend, dat Sint-Pieter heel dikwijls met Onzen-lieven-Heer op de aarde is gekomen, en zelfs meer dan eens in Vlaanderen. En wie nadenkt, zal wel opgemerkt hebben, dat Pieter wel eens van pochen hield.

Toen Jezus hem uitkoos, tot apostel, was hij een visscher, en 't schijnt dat hij veel aan zijn vak gehecht was. En meer dan eens is het gebeurd,

[p. 298]

dat hij, als er niet te veel werk in den Hemel was, aan zijn vroeger beroep dacht, en terug naar zee trok, om er zijn oude bezigheid weer aan te vatten...

En zoo was hij eens met ander visschers, op de Vlaamsche kust, in zee gestoken.

Hij had veel gepocht op zijn behendigheid.

Driemaal reeds echter had hij denzelfden visch opgetrokken, en voor de derde maal sloeg deze zich los, ontsnapte...

De makkers van Sint-Pieter lachten, en vroegen spottend, wat voor een visch het was.

‘'t Is een schelm!’ mompelde Sint-Pieter beteuterd.

De mannen wilden antwoorden, doch de Apostel liet er hun den tijd niet toe, en zei toornig:

‘'t Is een schelm!... Voortaan zult ge hem schelmvisch heeten!’

En zoo is het gebeurd.

Nu ziet men nog altijd den indruk der vingers van Sint-Pieter, juist achter den kop van den visch.

Eenvoudige lieden, die deze geschiedenis kennen, heeten den visch nog steeds schelmvisch.

Maar geleerden, die er niets van weten, verklaren:

‘Schel beteekent een vel met schubben bedekt; zóó een vel heeft die visch: 't is een schelvisch!’

En zóó noemt men hem in de boeken.

XVII. De uil.
Waarom de vogels hem haten.

Toen het koningsken zijn naam ontvangen had, was het er niet weinig fier over: het zong en kwetterde vroolijk uitdagend, en verwekte overal nijd en spijt.

[p. 299]

En werd het om zijn stoutheid bedreigd of achtervolgd, dan sprong het weg door dichte hagen, of verborg zich in houtmijten, waar geen vogel het volgen kon.

Het klein ding verwekte ten slotte de algemeene ontevredenheid; de vogels kwamen bijeen om het te straffen; van alle zijden werd het omringd, doch ook dit maal vond het een wijkplaats, door een klein gaatje, in een holle tronkwilg, waar zelfs de mees niet binnen kon...

De vijanden sloegen raad, en besloten den ingang te laten bewaken: de kleine guit zou er van honger omkomen, of zich op genade of ongenade overgeven...

Wie zou de waker zijn?

Men trok strooken, en het lot wees den uil aan.

Hij moest de wacht houden.

De vogels keerden terug tot hun dagelijksche bezigheden; toen ze, op een bepaald uur, nieuwsgierig, wederkwamen, vonden ze den uil in diepen slaap gedompeld, en... het koninksken was ontsnapt, verdwenen!...

De verontwaardiging was groot; de luiaard werd uitgejouwd, verpikt en gesleurd, zoodat hij ijlings de vlucht moest nemen...

Nu nog zijn de vogels woedend; slechts in den nacht durft de uil zijn schuilplaats verlaten, en vertoont hij zich gedurende den dag, dan wordt hij, onbarmhartig door alle vogels vervolgd.

XVIII. De vleermuis.
Waarom ze niet bij dag uitvliegt.

De zwaluw had haar nest in een schouw gemetseld.

[p. 300]

Eens zat ze, broeiend, in de schemering vóór zich te staren, toen een dier in haar vensterdeur verscheen, en fluisterde:

‘Red mij... Laat mij binnen... Ik zal u eeuwig dankbaar zijn...’

't Was de muis, die zoo smeekte, en weldra voortvoer:

‘Ik zocht een weinig eten in de keuken, toen onverwachts de kater naar mij sprong, en mij bijna vast had; nu houdt hij beneden de wacht. Ik ben tot hier zoo hoog geraakt, en weet niet waarheen...’

De zwaluw sprak:

‘Kom binnen, en breng hier den nacht door; ge zult mij ook dienst kunnen bewijzen... Mijn man is dood; er is niemand om mij eten te brengen, en ik moet mijn eitjes uitbroeien... Vervang mij morgen, ik zal uitvliegen om mijn kost te vinden, en u graan in overvloed aanbrengen; ondertusschen zal de kater u vergeten hebben...’

Zoo gezeid, zoo gedaan.

Drie dagen broeide de muis, dan was haar taak volbracht; ze geraakte veilig over het dak naar beneden.

De zwaluwjongskens hadden zich uit de schelpjes gesparteld.

Maar, hoe verschrikte de zwaluw! Was dat wel haar kroost, dat ze daar aanschouwde? Het lijf der diertjes was met haar overdekt. en ze hadden ooren! Ze dacht eerst, dat het muisjes waren; toen ze beter toekeek, zag ze, dat de schepseltjes vleugels hadden, doch geen vleugels als vogels, maar als uit oude, versleten zijde gesneden Wat voor leelijke dieren waren dat!

Schreeuwend trok de zwaluw naar buiten; al de vogels kwamen zien, waren er versteld over...

De arme moeder stierf van verdriet.

De kleine wangedrochten werden vledermuizen geheeten; men sloot ze op in een gat van de

[p. 301]

schouw, en op doodstraf werd hun verboden ooit des daags uit te vliegen...

Sedert nestelt niet een zwaluw nog in de schouw.

En de vledermuis vliegt steeds des avonds uit.

XIX. De vloo.
Waarom ze op de wereld kwam.

God had den mensch in het paradijs geplaatst; de mensch werd ongehoorzaam aan zijn Schepper.

Het vonnis luidde:

‘... En de man zelf is veroordeeld om in het zweet van zijn aanschijn zijn brood te eten, tot hij zal weerkeeren in de aarde, waaruit hij gekomen is!’

Smarten en lijden wachten den mensch bij zijn geboorte, verlaten hem bij zijn dood.

De luiheid opent de deur voor de armoede.

Verzorgt de tuinman de roos niet, dan overdekt ze zich met ongedierte, verkwijnt, sterft weg...

Een vrouw was trotsch op haar schoonheid.

‘Em waertoe al dees kramery.
En desen spiegel aen de zy!
En braseletten aen de hant!
En strikken schier aen allen kant!’⁽¹⁾

Ze was dom, at haar brood in ledigheid.

De Heer was verontwaardigd over zooveel verwaandheid, gepaard met zooveel onbeduidendheid. Hij wilde die vrouw straffen in haar hoogmoed, en ze tot het werk roepen...

Hij wierp een handvol zand over die behaagzieke, en het zand leefde op, veranderde in vlooien.

(1) Pater Poirters.

[p. 302]

XX. De sprinkhaan.
Waarom hij geschapen werd.

Onweerswolken klimmen op boven den horizon; ze naderen, breiden zich uit, werpen, in 't aanschijn der zon, vale avondschemering over de streek; sterker, voort sterker, stijgt het naderend geruisch op van een machtigen waterval.

De hemel wordt zwart!

Daar zijn de sprinkhanen! Daar zijn ze, duizenden en duizenden!

Ze vallen neer, dekken alles toe, halmen buigen, takken breken; de waterval zwijgt, doch er heerscht nu een vreeselijk geknars van hongerige kinnebakken; de aarde zwoegt onder gewemel en gekrioel...

Weer heft zich de onweerswolk in de hoogte, weer ruischt de waterval.

De boomen zijn zwart, de grond is zwart!

Gisteren zong de streek haar eeuwig lentelied: nu ligt ze daar roerloos stom!

Een millioenvoudig leven heeft den dood gebaard!

De laatste dag der schepping was om, en de Heer rustte. Satan, de gevallen engel, keek toe met nijd in het hart, en schokschouderde: hij zou alles beter gedaan hebben!

De Heer sprak:

‘Maak een dier, dat één uit de schepping overtreft; ik schenk u de macht het met leven te bezielen. Ga, en kom over een eeuw terug.’

Satan doorliep het aardrijk, aanschouwde de nieuwe wonderen, en voelde zijn onmacht. Hij besloot eindelijk in één wezen het voortreffelijke van de voornaamste wezens te vereenigen.

[p. 303]

Hij nam de borst van den leeuw, het hoofd van het paard, de oogen van den olifant, de horens van de antilope, den buik van den schorpioen, de beenen van den struisvogel met de teenen van den kameel...

Dit voldeed hem nog niet: hij voegde er een paar vleugels bij.

Satan begaf zich naar zijn verblijf, wilde er zijn roof ineenzetten, doch al die zaken pasten bij elkander niet...

Gedurende een eeuw werkte Satan: hij snipperde, sneed, knipte, schaafde, vijlde en polijstte, eindelijk bleef er hem slechts een klein, leelijk beest over. Hij was echter tevreden, en begaf zich naar den Heer.

Deze sprak:

‘Is dat alles, wat ge hebt kunnen voortbrengen? Welnu, dat het ondier op de aarde vermenigvuldige om getuigenis af te leggen van uw onmacht en uw nijd!’

Reimond Stijns.