Het Belfort. Jaargang 14

[p. 171]

Het XXV^e Nederlandsch Congres.

Rechtuit gesproken, verklaar ik dat het Nederlandsch Congres van Gent ten volle aan onze verwachting heeft beantwoord. We wisten dat in 1899 de Nederlanders voor de vijf-en-twintigste maal gingen samenkomen en dat te dier gelegenheid het standbeeld van J. Fr. Willems onthuld, de nieuwe Nederlandsche Schouwburg ingewijd en de Provinciale Tentoonstelling bezocht zouden worden. Deze omstandigheden hebben buiten twijfel veel bijgedragen tot het welgelukken van ons Congres. Ik beschouw natuurlijk het Congres niet zoo zeer als eene vergadering, waarop men kennissen opdoet, maar wel als eene gelegenheid, waarbij de vertegenwoordigers van Noord en Zuid verbroederen, hunne rechtmatige wenschen uiten en de gansche wereld met hun streven bekend maken. Aldus beschouwd mag het Congres te Gent welgelukt heeten. Inderdaad, talrijke leden uit Holland, België, Oranje-Vrijstaat, Transvaal, Java en Amerika, behoorende tot alle standen en gezindheden, zijn niet alleen tot het Congres toegetreden, maar hebben het door hunne tegenwoordigheid, hunne kennis en hunnen invloed opgeluisterd.

Ook aan vragen en voorstellen ontbrak het niet: men leze het programma der werkzaamheden van het Congres en voege daarbij de punten die later ingezonden werden; dan zal het niemand verwonderen dat de afdeelingen op verre na niet hunne stof konden behandelen. Men bedenke slechts dat de bespreking van sommige voorstellen, zoowel in de Afdeeling van het Ndl. Tooneel

[p. 172]

als in de twee andere, niet min dan anderhalf uur innam. Dank aan zulke wrijving van meeningen zijn talrijke belangrijke voorstellen aangenomen, b.v. het benoemen eener gezaghebbende commissie, uit Noorden Zuidnederlanders bestaande, tot het vaststellen van dezelfde spreektaal in Noord en Zuid; zoo nog het vereenigen der gemeentenarchieven in een groot staatsarchief der provincie; het beramen van de geschiktste middelen tot het verspreiden van het goede volkslied, enz.

Een feit van groote beteekenis hebben we kunnen waarnemen, nl dat de leden van het Congres het eens zijn om ééne beschaafde Nederlandsche taal aan te nemen. Het taalparticularisme scheen er niet vertegenwoordigd te zijn of heeft zich althans niet laten hooren: een degelijk bewijs dat de meeste taal- en letterkundigen de strekking van onze hoogleeraren en van de Redactie van 't Woordenboek goedkeuren.

Geen wonder ook dat Zuidnederlanders aan hunne Noorderbroeders en dezen aan hunne Zuiderbroeders weleens de les hebben gelezen, dat het bastaardwoord in Holland, het gallicisme in België hevig werden bekampt, dat de duurte der Hollandsche drukwerken en de onverschilligheid der Belgische lezers druk werden besproken. Zulks kon nu niet anders: het zijn feiten die iedereen kent en betreurt, en we hoorden met genoegen dat aan beide zijden pogingen zullen gedaan worden om dien toestand te verbeteren.

Wij willen ook onze Lezers doen opmerken dat alle partijgeest uit het Congres gebannen is. De tijd is voorbij dat kleingeestige mannen de tegenwoordigheid van andersdenkenden onmogelijk maakten, dat Dr. Schaepman, gansch ontmoedigd, moest uitroepen onder zijne toehoorders slechts een of twee katholieke priesters te kunnen tellen. Leden van alle gezindheden waren talrijk opgekomen, wel wetende dat het bestuur de overtuiging van iedereen zou doen eerbiedigen, dat een taal- en letterkundig congres geen politiek congres mocht zijn, en dat hunne medeleden te verstandig waren om,

[p. 173]

door bekrompene onverdraagzaamheid, de nog zoo geringe krachten te verdeelen.

Wil dat zeggen dat alles op het Congres volmaakt was? - Geenszins; we betreuren dat sommige leden de besprekingen meermaals in persoonlijkheden deden ontaarden, dat over de letterkunde weinig of niet werd gesproken, dat enkele redevoeringen van weinig belang in de algemeene vergadering werden uitgesproken. Doch, afgezien van deze en andere kleine feiten, mogen we het XXV^e Nederlandsch Congres als eene merkwaardige gebeurtenis in de geschiedenis van den Nederlandschen stam aanstippen, omdat het in hooge mate het bewustzijn van stameenheid heeft gewekt en het gevoel van stamsolidariteit heeft gesterkt.

Betuigen we om te eindigen onzen innigen dank aan A. Baron de Maere van Aertrycke, die in zijne openingsrede zulke wijze raadgevingen gaf, en met de andere leden van het Bestuur vóór en gedurende het Congres geen moeite heeft gespaard om dit dubbel jubelfeest luisterrijk te doen vieren: de kostelooze toegang tot de kunstschatten en de prachtige avondfeesten hebben zonder twijfel den vreemdelingen het verblijf te Gent zeer aangenaam gemaakt.

J. Jacobs.