Het Belfort. Jaargang 14

[p. 293]

† Frans van Herseele.

Wij kunnen 't van ons niet verkrijgen den ver lienstrijken man, wiens naam bier ten hoofde staat, zoo maar met een paar regelen onder de necroloog af te schepen. De volksjongen, die alles aan zich zelven, aan studie en vlijt, te danken had, en wiens faam als kunstenaar ongelijk grooter zou geweest zijn, hadde hij er ooit kunnen toe besluiten meer gerucht te maken en... zijn eigen lof in gazetten en tijdschriften uit te bazumen, mag hier wel aan de talrijke vrienden in het Vlaamsche kamp herdacht worden.

De loopbaan van Frans van Herseele begon nederig. Na de medaille te hebben behaald in de stadsschool van meester Steyaert. werd hij als hulpenderwijzer aangesteld in de school der Kapucienenstraat. Te dien tijde was zoo 'n post, in geldelijk opzicht van weinig waarde: eenige honderde franken 's jaars, en daarmede moest de onderwijzer maar zien dat hij voortsukkelde, jaren lang aan hetzelfde loon! Frans van Herseele zag wel, dat dáar geen toekomst voor hem open lag, en daar hij op de Muzickschool, bij meester Dobbelaere, de klarmet had geleerd, welke hij knap bespeelde, nam hij 't besluit op het gebied der toonkunst zich eenen beteten weg te banen. Eerst bestuurde hij de zangvereeniging de Klauwaerts, maar wat kon dit opbrengen? Weldra nam Lij dienst bij het leger, werd als muzikantgagist, nadien als solist aanvaard, en volgde aan het Conservatorium de lessen van harmonie en contra punt. Sooidig bleek het, dat hij grooten aanleg had voor de compositie; zijne eerste gewrochten beloofden veel, en het duurde met lang of hij werd muziekbestuurder bij het 12^e limeregiment, te Gent in bezetting. Frans telde teen nauwerijks 23 jaar.

't Was op het einde der jaren '50, zoo woelig in ons land door de werking der geheime genootschappen, die de aanbreding van het wetsontwerp op de Liefdadigheid, door het ministerie De Decker, te baat namen om het volk op te ruien. Op den Kouter, te Gent, werd des avonds aan 't arme fabriekvolk geld uitgedeeld om rumoer te maken en bij eene politieke betooging tegen generaal Capiaumont die, als trouw soldaat, zijne zending om de orde te handhaven

[p. 294]

ernstig opnam, was Frans van Herseele onder eene troep jonge lieden, die onder de vensters van den generaal gingen roepen: ‘Weg met Capiaumont!’

Men raadt wat het gevolg was dier onbezonnenheid. Niet zoodra was het gekend, dat de muziekmeester van het 12^e bij de manifesteerders was geweest, of hij kreeg zijn ontslag...

Nu was de jonge man zonder positie, en meer nog: van zijn ontworpen huwelijk met mejuffer H..., eene deftige burgersdochter, zou niets komen. De politieke opruiers, voor wie Frans van Herseele, onbedachtelijk, geijverd had, bezorgden hem geen bestaan, en wij zouden meer dan één katholiek, in Gent, kunnen noemen, die, hem beter keurende dan zijn gek bedrijf in eene koorts van opgewondenheid kon laten veronderstellen, hem ondersteuning gaven.

Overigens, in de politiek heeft hij, uit eigen beweging, nooit meegedaan; en hij was zoo weinig fanatiek, dat hij als kunstcriticus van de katholieke Beurien-Courant meer dan eens zijne artikels met zijn naam onderteekende.

Edoch, te Gent kon Frans niet langer blijven. Hij zocht en vond weldra eene betrekking te Veurne, waar hij bestuurder was benoemd der Harmonie en aan begoede burgerskinderen de muziek onderwees. Toen te Gent de Gemeentelijke Harmonie tot stand gebracht was vroeg Van Herseele de plaats van bestuurder, en verkreeg die, te zamen met den post van leeraar der solfege aan het Conservatorium en bestuurder van den zaag in de stadsscholen.

Nadat hij zijn ontslag had gegeven als bestuurder der Harmonie, bekwam hij de plaats van orkestmeester bij den Nederlandschen Schouwburg, eerst te Gent, dan te Brussel, in welke laatste betrekking hij werkzaam bleef tot de laatste dagen zijns levens. Tijdens de wintermaanden te Brussel gevestigd, verbleef hij in den zomer te Gent, zijne hem bovenal dierbare geboortestad.

Het getal compositien, door Frans van Herseele geleverd, is zeer aanzienlijk. Naast romancen, koren, liederen, arias, op woorden van Van Peene, Van Kerckhoven, de Potter, de Tière, Destanberg, Rogghé en anderen, componeerde hij kleine operas, die den grootsten bijval verwierven, en muziek voor een tiental blijspelen en dramas, voorts schikte hij een overgroot getal ouvertures, fantazijen, marchen enz. voor het krijgsmuziek, die op het repertorium gebleven zijn. Hij werd te Gent, in 1858, bekroond voor de Jubelcantate der Sociéié des Beaux-Arts et de Littérature, en bekwam te Londen, in een internationalen wedstrijd voor eene phantasie, insgelijks den eersten lauwer (5000 fr.). De muziek van Fr. van Herseele is vol uitdrukking, eerder teeder en zacht dan driftig, altijd zangerig. Frans van Herseele had, ja, eene dichterlijke ziel.

Hij werd ieder jaar geroepen om deel te maken van de jury in de groote muziekschool, door Gevaert, zijnen oudschoolmakker aan het Gentsch Conservatorium, bestuurd. Ook te Gent zetelde hij meermaals in den keurraad van dit gesticht.

[p. 295]

Hij was ontegenzeggelijk een man van veelzijdige kennis en groote verdienste, een hartstochtelijke liefhebber van schoone kunsten; hij toonde, bovendien, een groot hart te hebben. Toen zijn broeder Karel, te Aalst, overleden was, eene weduwe met verscheidene kinderen achterlatende in weinig benijdbare omstandigheden, trok hij zich die aan en schonk hun het weinige, dat hij geven kon.

Hij leefde sober, eenvoudig, met de uiterste regelmatigheid. Te Brussel vond men hem schier elken dag, rond 5 uur des avonds, in het Café du Grand Hôtel, met vier, vijf vrienden, onder welke een gepensionneerd generaal. Te Gent was 't hem een oprecht genoegen een waardeerenden vriend uit vroeger jaren op de wandeling te ontmoeten, met wien hij zich de dagen der jeugd volgaarne placht te herinneren.

Zijn leven had evenwel icts treurigs Het afspringen van zijn huwelijksplan met mejuffer H..., die hij oprecht lief had, scheen op zijn hart een pak te hebben gelegd, dat niet weg kon. Mogelijk had de man zich in zijne dichterlijke jongelingsdroomen een heel ander lot en leven voorgespiegeld dan hetwelk hem te beurt was gevallen. Gevolg van eene enkele onbezonnenheid!

Frans van Herseele was pas zijn 70^e jaar ingetieden toen, na enkele dagen ziekte en verpleging... in het hospitaal, - onvermijdelijk lot van den uitgeweken ouden jonkman, - zijn levensdraad werd gebroken. Hij scheen nauwelijks 60 jaar te tellen.

Dit stil heengaan, zonder een laatsten handdruk van zijne beste vrienden, zal zijn jongste uur met innige droefheid hebben vervuld.

Te Brussel werd hij ter aarde besteld Meer dan ééns betuigde hij ons zijn verlangen, voor den langen slaap te Gent te mogen neergelegd worden.

F.D.P.