Het Belfort. Jaargang 13

[p. 488]

Boekennieuws en Kronijk.

Wonderland. Vertellingen door M.E. Belpaire en Hilda Ram. - Vierde reeks. - Gent, drukk. A. Siffer, 1898. - Prijs: 1.50 fr.

Ik heb die vertellingen gelezen en er zooveel smaak in gevonden, dat ik het niet zwijgen kan en anderen hetzelfde genoegen jonne. Ik moet er echter seffens bijvoegen, dat ik onder dit twintigtal veel oude kennissen aantrof, van Grimm, van Andersen, b.v. en nog al van anderen; maar juffrouwen Belpaire en Hilda Ram hebben die in een Vlaamsch kleedje gestoken, opdat zij nu zouden overal mogen aankloppen, en bij elken Vlaamschen heerd zouden welkom heeten

Ik noem daar Andersen en Grimm: dat zijn toch wel vertellers zonder weerga! Hoe fijn gedacht, hoe boeiend gezeid, hoe natuurlak! Daar moeten wij bij ter scholc gaan . we zullen er leeren alle pedantisme afleggen.

Ik kom in dit Wonderland eenige jonge Vlaamsche vrienden tegen, die ik niet mag voorbijstappen zonder te groeten. Wezen wij beleefd voor hen die ons zoo gemoedelijk vertellen, b.v. Pieter Danco, met zijn Begraving van kleinen Tati, een Congoleesch tafereeltje, zoo eenvoudig als lief; Em. De Grave, die twee zinnebeeldige verhaalijes leverde: Muizenissen en Brief aan Liezeken; zij stonden mij al zoo zeer aan als de beste uit Brem en Varen, zijn eersteling in het Davidsfonds; A. Cuppens, bestierder der Zusterkens der Armen te Luik, verhaalde in proza ‘hoe Sinte Odrade ter bedevaart reed’. Hij gaf mij dit vroeger al in dicht te lezen, echte poézij, doch welk der twee opsteilen bovenligt, kan ik nu niet zeggen. De zoogezeide Neerlandisten in hun stijf gareel zullen op zijnen stijl nog al vitten. Och, laat ze maar ziegezagen. Heer Cuppens is een zoon uit Limburg; zijn stijl, evenals die van onzen vriend J. Lenaerts, in zijne Auwelen, heeft voor mij de kleur van die reine en eenvoudige, glinmende purperroode heidebloemekens, en tevens wasemt er u als de verkwikkende geur der Limburgsche boschjes uit toe: hun stijl is zoo ‘volksch’ zoo echt Dietsch! - Zal ik nu nog een woord reppen van de ongeteekende stukjes, welke in den bundel voorkomen? Ik tel er 4: Kokeneten of de legende der H Zita, de Spaarpot, in de Kempen en de drie Engelen. Zij steken bij de andere niet af, o neen! wij wenschen dat zij, evenals zij oudere broerkens en zusterkens hebben in drij voorgaande reeksen, dat zij ook, zeg ik, nog jongere broerkens en zusterkens zouden krijgen in drij en nog meer volgende reeksen. Dit vraagt werk, o ja, doch juffrouwen Belpaire en Hilda Ram hebben van het werk geenen schrik; zij laten de pen niet verroesten, en zij hebben gelijk; - en vooral juich ik hun toe, waar zij het jonge volkje

[p. 489]

bij de hand nemen, om herhaaldelijk er mede een wandelingsken te doen in het ‘Wonderland’, en in de jonge herten de reine gevoelens der deugd in te planten. Ons, ouderen van jaren, zal het nooit verdrieten, hen op die gezellige uittochtjes te volgen.

Mechelen, 2 Juni '98.

Kanunnik Muyldermans.

‘De Roode Haan.’ Novelle door Pieter Danco. Gent, A. Siffer. Prijs fr. 1.00.

Uit het Congo-land, gelijk ‘Ook een ideaal?’ Neen! en 't is jammer. De schrijver had veel vooruit door zijne bekendheid met de Congoleesche toestanden, en de lezer belooft vooraf belangstelling in verhalen die van den Congo naar hier worden gebracht. Nu, de novelle ‘De Roode Haan’ plaatst het gebeurde in Vlaanderen. Een afgunstige boer brengt het eerlijk huis dat hij benijdt, ten gronde. Misschien zal elke lezer met de hevigheid van den nijd en met de ontknooping van het verhaal geen vrede hebben als hij zich op psychologisch oogpunt plaatst; maar om de levendigheid der schildering in zeer dramatische tafereelen, om goed geschetste karakters, even als om den boeienden stijl en de sierlijke taal, zal ieder den schrijver verdienden lof geven. Wij staan hier voor een jongen schrijver van wiens pen onze letterkunde meesterstukken mag verwachten.

C.

Mozaiek, door F.W. Drijver. (P. Noordhoff. Groningen.) - Een zeer belangrijk en tevens nuttig boek, dat nu reeds zijn tweeden vermeerderden druk beleeft. Het verscheen vroeger onder den titel: ‘Mozaiek-tegels’ en bekwam aanstonds de gunst van het publiek. Het is een kleine encyclopedie van dagelijksche folklore of van zaken waarop in het dagelijksch gesprek gezinspeeld wordt en waarvan over het algemeen de grondbeteekenis, de oorsprong voor den spreker een geheim is. Zoo gebruiken wij woorden, abracadabra, hybride, toast, utopie, en honderd andere waarvan wij doorgaans slechts de tegenwoordige beteekenis kennen, ons geleerd door de routine; zoo zinspelen wij op allerlei feiten uit het verleden, op gewoonten, op zaken van bijgeloof, doch verkeeren over het algemeen in een volkomen onwetendheid van hunne genesis. In een twee-honderdtal bladzijden heeft de heer F.W. Drijver korte en heldere uitleggingen van die meest gebruikte uitdrukkingen gegeven

Die kleine encyclopedie behoort tot die werken die een ontwikkeld man gedurig onder de hand moet hebben, zij spaart de moeite der lastige opzoekingen en zij is tevens een boek van aantrekkelijke lezing, door de pittigheid waarmede tal van de artikelen die het werk uitmaken, opgesteld zijn

Een alphabetische inhoudstafel verwijst den lezer aanstonds naar het doel zijner opzoekingen.

Dictionnaire français-néerlandais des termes de droit, par Paul bellefroid chargé de cours à l'Université de Liége. Prijs fr. 5,00.

Het werk dat wij aanbieden, zegt de schrijver bescheiden weg in zijn woord-vooraf, is noch volledig noch volmaakt, en hij voegt er bij . ‘Wij hebben met gezocht om een werk van wetenschap op te stellen dat den beredeneerden uitleg geeft der woorden noch de aanduiding der bronnen. Ons eenig doel was van ten dienste der rechtsgeleerden een practisch handboek te stellen, waarin zij dadelijk de vertaling en de beteekenis der meest gebruikte woorden en termen zouden kunnen vinden.

[p. 490]

Alhoewel wij betreuren dat de schrijver zich bepaald heeft bij eene bloote woordenlijst met vertaling er hij, en dat hij het, voor het oogenbhk, niet noodig geoordeeld heeft een door en door grondig wetenschappelijk werk te vervaardigen, begrijpen wij toch dat hij eerst in de dringenste noodwendigheid heeft willen voorzien. Zijn arbeid zal groote diensten bewijzen aan advocaten en magistraten, hij vult eene ware leemte aan, en daarom zal de Vlaamsche Beweging den heer Bellefroid dank verschuldigd zijn.

De belanghebbenden zullen ongetwijfeld zich dit nuttig werk willen aanschaffen en wij koesteren de hoop dat welhaast eene nieuwe uitgave den schrijver zal toelaten onze rechtsletterkunde te verrijken met een echt grondig en wetenschappelijk woordenboek van rechtswoorden en van rechtstermen.

Het boek met zijn 278 bladz. in 8^o klemen tekst, is sierlijk gedrukt en doet eere aan den heer Ceyssens te Hasselt.

Nederlandsche schooluitgaven: 1. Verhandeling over het Patriotismus door J. Lublink, den jonge, Lofrede op J. Lublink door C.W. Westerbaen, met aanteekeningen heruitgegeven door Kan. J. Muyldermans. Rousselaere, 1898, 12^o, 80 bl.

Dit sierlijk boekje is bestemd om als leesboek te dienen in het Middelbaar onderwijs; men zou het zelf kunnen gebruiken als uitlegboek. Kan. Muyldermans heeft daar een goed gedacht gehad de aandacht wederom te roepen op eene verhandeling die in 1784 verschenen was en tegenwoordig aan de meesten onbekend was geworden; hij heeft deze uitgaat met goede aanteekeningen verrijkt, alle in vaderlandslievenden zin opgesteld. Wij zijn overtuigd dat dit boekje in het onderwijs veel goed zal stichten en wij drukken den wensch uit dat het niet enkel in de Colleges verspreid worde, maar ook in de meisjesscholen van allen graad. Het zal een goed middel zijn om in die gestichten aan de leerlingen en leeraaressen te herinneren dat wij in België en met in Frankrijk leven.

Koninklijke Vlaamsche Academie. - Vergadering van 15 Juni. - Stemming over de wedstrijden:

Op de tweede prijsvraag: ‘Eene taalkundige studie over het Middel-Nederlandsch proza (Oost- en West-Vlaanderen),’ zooals het voorkomt in ambtelijke bescheiden en andere opstellen, die geene letterkundige strekking vertoonen, zooals. ‘charters, diploma's, renteboeken, rekeningen, akten van allen aard, brieven, verslagen, opschriften, enz., (- 1200 tot 1500),’ in één antwoord ingezonden. Prijs niet toegekend.

Op de derde prijsvraag: ‘Verzameling en beschrijving van de oude en hedendaagsche Kinderspelen in Vlaamsch België’ werden drie antwoorden ingezonden. De prijs wordt niet toegekend, maar de Academie beslist dat aan twee der ingezonden handschriften een eervolle vermelding zal verleend worden.

Op de zevende prijsvraag: ‘Waarom eischen de opvoedkunde, het vaderlandsch en het maatschappelijk belang, dat het kind onderwezen worde door middel zijner moedertaal?’ werden vier verhandelingen ingezonden. De prijs wordt, met gelijke verdienste, toegewezen aan de handschriften ingezonden door de heeren Van Heuverswyn, leeraar in St-Gregoriusgesticht te Ledeberg en hoofdonderwijzer te Zijngem, en Temmerman, bestuurder der Normaalschool te Lier.

[p. 491]

Voor den buitengewonen wedstrijd: ‘Idioticon van het Antwerpsch dialect’ is een handschrift ingekomen. Men besluit dat wegens de ongemeene verdienste van dat werk de beide uitgeloofde prijzen daaraan zullen toegekend worden. Inzenders zijn de heeren Jozef Cornehssen onderwijzer te Brecht en Jakob Vervliet idem. te Antwerpen.

Vervolgens wordt overgegaan tot de verkiezing van een briefwisselend lid. De heer Lodewijk De Koninck, te Mechelen, dichter van ‘Het Menschdom verlost’ wordt benoemd.

Tot buitenlandsch eerelid wordt verkozen Dr. Martin, te Straatsburg.

Ten slotte leest de heer Simons een opstel over Vondel als wijsgeer.

Plechtige openbare zitting van 16 Juni. - De vergadering wordt bijgewoond door de heeren R. de Kerckhove d'Exaerde, gouverneur, E. Braun, burgemeester, J. Lammens, senator, Eug. De Guchtenaere, volksvertegenwoordiger, en andere overheidspersonen

De heer P. Alberdingk Thijm, bestuurder, sprak eene wel doordachte rede uit over de klaarheid, de duidelijkheid in de kunst.

De heer Em. Hiel droeg eenige gedichten voor uit eenen bundel, welken hij, binnen kort, zal laten verschijnen, en waarin hij de helden van den Boerenkrijg bezingt.

Na deze voordrachten, werd de uitslag der stemmingen voor de benoeming van een briefwisselend lid en een buitenlandsch lid medegedeeld, alsmede de uitslag der wedstrijden. De laureaten geestdriftig toegejuicht kwamen hunne prijzen ontvangen uit de handen van het bureel der Academie

Prijskamp. - De afdeeling der huishoudkundige en maatschappelijke wetenschappen van La société scientifique de Bruxelles, schrijft een wedstrijd uit over de Geschiedenis van Belgie betrekkelijk den landbouw en de landbouwnijverheden.

Davidsfonds. - Zondag 8 Mei hield de wakkere afdeeling van Borgerhout een welgelukt concert waar verscheidene gewrochten van Peter Benoit in opgevoerd werden.

De Gentsche afdeeling heeft weder hare Vlaamsche prijskampen uitgeschreven onder de leerlingen van het vrije onderwijs. Die prijskampen brengen de beste vruchten voort en doen onze taal in eerbied winnen bij leeraars en leerlingen.

Een nieuw werk is weder verschenen: Mengelingen, 3^e reeks. Het boek bevat:

De Zeer Eerw. heer Bets, pastoor-deken van Zout-Leeuw, lid des Hoofdbestuurs van het Davids-Fonds. - De Boerenkrijg, door Theodoor Sevens. - Slachtoffers van den Boerenkrijg in het Kortrijksche, door Theodoor Sevens - Pater Damiaan, Apostel der melaatschen te Molokai, J.v.E. - Wat de Boerenkrijg ons leert, door Fr. - De ‘Brigands’ te Wetteren, door F.D.P. en J.B. - Ter verheerlijking onzer Boeren van 1798, E. Laurent. - De stadsmuzikanten van Bremen, naar Grimm. - In den Kruidenierswinkel, door D. - De zijden koord. (Chineesche vertelling). - Lena May of donker en licht, door Fanny Fern. - De Kerstavond. - P. Willems. - Feestelijke herdenking van den Boerenkrijg 1798-1898. - Gedichten, door den eerw. heer H. Claeys.

Standbeeld van Willems. - Het comiteit zal eerstdaags uitspraak doen in den wedstrijd uitgeschreven voor het monument. Dezer

[p. 492]

dagen heeft het eene tombola ingericht waaraan vele Vlamingen reeds prijzen ingezonden hebben; de eerste prijs zal bestaan in vijf obligatien der stad Gent.

In giften en inschrijvingen zijn reeds ruim 2000 frank verzameid, vele inschrijvingslijsten zijn nog niet binnengekomen, andere gaan in omloop gebracht worden Staat, Provincie en Stad zullen welhaast ook het duizendcijfer hunner tusschenkomst doen kennen.

Oproep wordt gedaan aan alle Vlamingen om zonder vertoeven hunne jonst te willen zenden.

Straatnamen. - De tegenwoordige stadsregeeringen zijn veelal ongelukkig in de keus der benamingen voor nieuwe straten. Vooral de stad Gent levert daarvan maar te vele bewijzen. Wij hebben hier Leeuw-, Vos-, Hert- en Olifantstraten, welke niets van onze historie in 't geheugen brengen en met eens, wat vroegertijds veel gebeurde, terugwijzen naar den titel van een huis.

Eene bieede straat is nu geopend tusschen de Catalognestraat en de Korte Mere, ter vervanging van de enge Krom- en Onzer-Vrouwe Plankenstegen. Gist gij, Lezer, welke naam aan dien weg gegeven is? Middenstraat, Rue Centrale!

Wat is dat, wat zegt dat nu? Hoeveel middenstraten zijn er in eene stad als Gent niet?

Waarom den naam van Kromstege met behouden, die historisch is en in honderden acten van schepenen voorkomt? - Maar de stege is nu straat geworden? - Wat zou het er aan doen? De nakomelingen zouden door het woord weten, dat er verandering aan den weg is geschied.

Wat het Onzer-Vrouwen-Plankenstraatje betreft, dit was gansch onbedmdend en onbewoond, weshalve het maar uiterst zelden in oude schatten vermeld wordt en daarom vergeten mag blijven. Inderdaad de stiaat, welke het vervangt, niet geheel gelijkloopend met de nieuwe Kromsteeg, zou eene andere benaming mogen erlangen, en wij stellen, met een Gentsch blad, voor, haar te betitelen Jan-Frans Willemsstraat. De naam van dezen geleerde aan eenen weg gegeven, die naar de Hoogeschool leidt, past alleszins. In elk geval hopen wij dat een lid des stadsbestuuis zal voorstellen, het dwaze Rue Centrale uit de baan te kegelen.

D.

† Edmond Cadol gewezen opsteller van Le Temps en schrijver van talrijke tooneelstukken - Sir Edward Burne-Jones, groote Engelsche schilder, die het meest de Praeraphaelistische school deed kennen. - Osbert Salvin, vogel- en inscktenkundige van verdienste, schrijver van ‘Biologia Centrali-Americana’. - August Brachet, beroemde Fransche taalkundige; hij gaf uit: ‘Grammaire historique’ en ‘Dictionnaire étymologique de la langue française’. - C.A. Serrure, geleerde muntkenner en schrijver van verschillende gewaerdeerde studien over zijn vak. Hij was de zoon van den Gentschen hoogleeraar Serrure, den uitgever van het ‘Vaderlandsch Museum’. - Henry Perigal, Engelsche meteoroloog, die veel schreef over wiskunde en sterrenkunde - Godfried Adriaenssen, almoezenier der Staats-Weldadigheidsschool te Namen Vroeger was hij pastoor van Curegem; hij stichtte te Brussel het blad De Brusselaar, zetelde in het algemeen bestuur van het Davids-Fonds, en ijverde onverdroten en fel beslagen met woord en pen voor de Vlaamsche Beweging.