Het Belfort. Jaargang 13

[p. 84]

Eene Nederlandsche hoogeschool in Vlaamsch-België

(Vervolg van blz. 35.)

Veronderstellen wij eens dat het Z.M. Leopold II behage morgen den Hoogleeraar Mac Leod tot Minister van Openbaar Onderwijs te kiezen; dat Z.M. hem, nopens de vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool, volkomene vrijheid toekenne, en dat de Wetgevende Kamers zich de zaak geenerlei wijze aantrekken: wat zal er gebeuren?

Tusschen de 436 leerlingen der vier faculteiten, bevinden er zich, volgens de schatting van Prof. Mac Leod, 371 Vlamingen en 65 Walen of Vreemdelingen.

Die 65 Walen of Vreemdelingen zijn onwederroepelijk voor Gent verloren.

Maar de 371 Vlamingen, zullen die allen te Gent blijven?

Al zijn zij in Oost- of West-Vlaanderen, Antwerpen, Limburg of Vlaamsch-Brabant geboren, 't zijn daarom toch niet allen volbloede Vlamingen.

Ge weet het immers zoo wel als ik: de hoogstudenten, die aan de burgerij toebehooren, waren doorgaans in hunne kinderjaren wel Vlaamsch van spraak en Vlaamsch van ziel; maar de latere opvoeding en de omgang met de hoogere wereld hebben dat Vlaamsche vuur zeer dikwijls uitgedoofd.

Ook weet ik niet of de overgroote meerderheid tusschen hen er fel zou naar streven, het Hooger Onderwijs in hunne moedertaal te ontvangen.

[p. 85]

Zij, die in de hoogere standen werden opgebracht, zijn soms, in hunne taal, in hunnen omgang, in hunne zeden, in hun onderwijs, zoodanig verfranscht, dat het te verwonderen is dat zij de gesprokene taal hunner streek nog machtig geraken.

Als ge denkt dat al die aristocratische jongelingen, welke in 't Vlaamsche land ter wereld kwamen, voor de taal van Breidel en de Coninck, zelfs ten Hoogeschole op de bres zullen springen: dan geloof ik dat ge vrijwillig eenen blinddoek vóór uwe oogen hebt gespannen.

Moet ik er nog bijvoegen, zoovele zonen van allerhande officiëele ambtenaren, die in Vlaanderen gevestigd zijn, maar wier keel en wier lippen Vlaanderens taal niet kunnen spreken; of die toch zeker Vlaanderens heerlijkheid van voorheen niet genoeg waardeeren, om ten Hoogeschole eene taal te begeeren, waar voor hen geen eigen schoon, geen verleden en geene toekomst in te vinden zijn!

Hoevelen onder hen zult ge nog op de banken der Gentsche Hoogeschool terugzien?

Of zouden soms de ouders er meer op verlekkerd zijn, dan de studenten zelven, 't Fransch uit de Gentsche Alma Mater te verbannen?

Zal het hun voldoende zijn, in geleerde verhandelingen te lezen dat er reeds van nu af enkele leeraars bereid zijn in 't Vlaamsch te doceeren? dat het wetenschappelijk Nederlandsch bestaat of toch weldra tot volmaaktheid zal gedijen? en dat er in 't Nederlandsch haast zoo vele en zoo deugdelijke handboeken uitgegeven zijn als in 't Fransch?

Zullen zij zich misschien niet afvragen of die mengelmoes van Fransche en Vlaamsche leergangen in ééne en dezelfde faculteit: van eene Vlaamsche schei- en plantenkunde, b.v., en eene Fransche pharmacognosie: van eene Vlaamsche ontleedkunde en eene Fransche pathologie; van eene Vlaamsche pharmacognosie en eene Fransche geneesmiddelleer,

[p. 86]

enz., enz., geene verwarring in de studiën zal meebrengen? Of de nieuwe professoren en docenten hunne voorgangers zullen weerd zijn? En of de Vlaamsche gediplomeerden zoo hoog in aanzien zullen staan als de Fransche?

Zelfs aangenomen dat de Heer Prayon van Zuylen gelijk heeft den aangroei der bevolking in de Vlaamsche Athenaea aan de vervlaamsching alleen toe te schrijven: mag daarom soortgelijke proef ten Hoogeschole op een zeker welgelukken rekenen?

Zult gij, Vlaamsche vader, in alles gerustgesteld zijn? Zult gij er soms niet toe komen, uwen zoon maar stillekens naar Brussel of Leuven te sturen, in afwachting dat de tijd over de innige weerde der Vlaamsche Hoogeschool zal uitspraak gedaan hebben?

Er dient daarenboven niet uit het oog verloren dat men er in Belgie een handje van heeft om de geesten op te winden, bijzonder als de tegenstrevers gewaar worden dat de voorgestelde hervormingen in de wenschen der bevolking nog geenen wortel hebben geschoten.

Wanneer alles zoo goed als beslist zou wezen, zou het mij niet verwonderen alles weer op éénen dag, onder de leiding van een bekwaam opperhoofd, te zien omverwerpen en voor lange jaren in den vergeethoek te zien verdringen.

Wie zal mij verzekeren dat geen enkel der huidige hoogleeraars hier eenen rol zou in spelen?

Mijn achtbare tegenstrever is vol geloof en vol hoop, terwijl ik denk dat men, voor 't oogenblik ten minste, op een armzalig fiasco zou uitloopen.

Hetgeen mij in die meening nog versterkt, 't is dat wij tot hiertoe de zaak nog maar eenzijdig beschouwd hebben.

‘Brussel en Leuven, zegt de geleerde verslaggever, worden door honderden Waalsche studenten

[p. 87]

bezocht, en dat zijn daarenboven vrije Hoogescholen, die in deze zaak naar haar goedvinden zullen handelen.’ (bl. 11.)

Ja, Brussel en Leuven zullen doen wat zij willen. Maar daar juist ligt de knoop.

Of is Prof. Mac Leod van gevoelen dat de vervlaamsching van 't Hooger Onderwijs zonder de katholieken kan geschieden?

Ik denk het tegenovergestelde. Naar mijn inzien, zal men in België er zoo gemakkelijk niet toe geraken, de Hoogeschool, te Gent of elders, zonder de medewerking van al de Vlamingen, door het Vlaamsch te zien innemen.

Welke minister zal het durven bestaan die radicale verandering voor te stellen en door te drijven, als hij niet de stem van gansch het Vlaamsche volk heeft hooren klinken?

Tusschen de uitstekende taal- en letterkundigen wier namen onder 't verslag over eene ‘Nederlandsche Hoogeschool in Vlaamsch België’ prijken, is er zeker meer dan één wiens katholieke gevoelens boven alle verdenking verheven zijn; maar toch is hunne bijtreding slechts persoonlijk en zijn zij niet bij machte de zaak, in naam van eene gansche partij, volgens hun goeddunken te beslissen.

Maar wat lust zal de groote massa der katholieke Vlamingen gevoelen om zich tot den strijd uit te rusten, als er geen practisch voorstel van Vlaamsch-katholiek Hooger Onderwijs voorhanden is? Als er, met de volledige overwinning zelve, voor hen geene lauweren te verhopen zijn?

Welnu, sedert de studie van den Heer Ackers, in ‘Het Belfort’ van Februari en Maart 1889 verschenen, die weinige ondersteuning heeft genoten, weet ik niet of er nog ernstige pogingen zijn aangewend om dit belangrijk vraagpunt op practisch terrein op te lossen.

Moeten wij daar nu uit besluiten dat eene Vlaam-

[p. 88]

sche Hoogeschool nooit zal bestaan? en dat de kreet: ‘In Vlaanderen Vlaamsch, tot in de Hoogeschool!’ als een oproerige kreet moet versmacht worden?

Neen, dat ook niet. Ik beken volgeerne dat, zonder eene Vlaamsche Hoogeschool, de Vlaamsche Beweging altijd een kostbaar kleinood aan hare gloriekroon zal missen; en dat het niet mag verboden zijn te verhopen dat eens de tijd zal komen, wanneer die rijke perel aan zoovele andere edelgesteenten zal vastgesnoerd worden.

Maar, de zoete hoop koesteren dat, na verloop van jaren, Vlaanderen in zijne volle heerlijkheid zal heropgebeurd worden; of die heerlijkheid, van nu af, kost wat kost, al ware 't maar met klatergoud, te willen aaneensmeden: zijn twee gansch verschillige zaken.

Het is toch onze schuld niet dat Vlaanderen, in 't verleden, miskend, verdrukt, tot bloedens toe geslagen wierd? ja soms zoo goed als dood is blijven liggen? en dat er jaren, vele jaren, noodig zijn, om die eeuwenoude wonden' volkomen te genezen?

Wanneer zal de tijd der Vlaamsche Hoogeschool aanbreken?

Daar kan ik niet op antwoorden. Maar, sedert 't invoeren van het algemeen stemrecht, is er uit het hert van 't volk zoo krachtig eene bron ontsproten, dat niemand weet wat er uit die fontein, ten bate van den Dietschen stam, zal opwellen.

Intusschentijd, al hebben wij geene Vlaamsche Hoogeschool, toch kan ons Vlaamsch gemoed zich van tijd tot tijd in ware zegepralen verheugen.

‘De Vlaamsche Beweging, zegde D^r Claeys, in zijne feestrede te Eecloo, gaat hare zegedagen in... Den juichtoon der victorie hoort men opgalmen in onzen strijdkreet

Zij zullen hem niet temmen,
Den fieren Vlaamschen Leeuw!

[p. 89]

Van weerskanten van de Schelde, gisteren ten Oosten van Antwerpen uit Lier, vandag ten Noorden van Gent uit Eecloo, schalt de feestbazuin die het Vlaamsche volk ten hoogtijde roept:

De blijde maar gaat over 't land

dat beid, steden een roemrijken zoon begroeten

Op de eerzuil der onsterflijkheid.’

En wat verder:

‘Ja, zulke betoogingen zijn zegedagen in het leven der Vlaamsche Beweging! Zij zijn een kreet die galmt over het land en roept dat Vlaanderen zijn eigen leven wil voortleven; de ontwikkeling van zijn volk, in machtig geloof aan eigen zelfstandigheid, verwacht van eigen taal en behoud van eigen zeden; langs de baan van recht en wet wil opklimmen tot de verwezenlijking zijner wenschen en idealen! Zulke betoogingen doen blijken dat onze Dietsche stam, hoe scherp en hoe hardnekkig de bijl der verdrukking naar zijne wortelen hebbe gebeten, nog met milde levenssappen zijne krachtige takken voedt en nog frisch en jeugdig zijne prachtige kruin in het vrije luchtruim openspant en afrondt.’

Laat er mij bijvoegen: toekomende jaar, zoo het Gode belieft, zal, in de zandige vlakken der Kempen, diezelfde feestbazuin ons weer ten hoogtijde roepen, om een gloriekrans te vlechten op het graf van die heldhaftige boeren, welke, als martelaars der vrijheid, door de Fransche Omwenteling wierden neergehakt.

In het begin der 20^e eeuw, zal, op Groeningenkouter, de herinnering gevierd worden van den roemrijksten dag uit Vlaanderens verleden, wanneer de schranderheid van de Coninck, de dapperheid van Breidel, ja de leeuwenmoed van al de Vlaamsche strijders, Vlaanderen van den dreigenden ondergang hebben gered en zijnen naam en faam tot aan de

[p. 90]

uiterste grens der bekende wereld hebben verkondigd.

En, zonder nog zoo ver in de toekomst vooruit te zien, eer er weinige maanden zullen verloopen zijn, hopen wij wel dat de belofte door Minister Begerem, bij de onthulling van Davids standbeeld te Lier gedaan, eene wezenlijkheid zal worden en dat het Vlaamsche volk zijne wetten in zijne eigen taal zal gestemd krijgen.

Dien dag zal het nogmaals vreugde in ons vaderland zijn, en zal de feestbazuin nog eens schallen en de Vlamingen ten hcogtijde roepen.

Zoo ons volk, door al die vaderlandsche herinneringen wakker geschud, op de baan van eigen zelfstandigheid, van eigen zeden, van eigen taal, van eigen schoon wil blijven voortwandelen: dan is het wel mogelijk dat de 20^e eeuw dit beloofde land zal intreden, waar Hoogleeraar Mac Leod ons zoo hongerig en dorstig weet naar te maken: een Nederlandsch Hooger Onderwijs in Vlaamsch-Belgie!

Maar dan niet enkel voor hen die Vlaanderens grootheid in zijne taal en zijne zeden alleen zoeken terug te vinden, maar ook voor diegenen die én Vlaanderens taal én Vlaanderens zeden én ook Vlaanderens geloof in hun herte dragen.

J. Van Campen.

12^en November, 1897.