Het Belfort. Jaargang 12

[p. 269]

Middeleeuwsche heiligdommen.

I.

Voor de Beeldstormerij bezat de kerk van O.-L.-Vrouw, te Kortrijk, eene menigte heiligdommen of reliquieën: van den Zaligmaker, van de Moeder Gods, van de eerste martelaars en heiligen.

Drie inventarissen, geschreven vóor 1450 - éen in de XIV^e eeuw, éen in 1407 en éen in 1441 - noemen al die schatten.

Wij stellen ons voor deze oorkonden beknoptelijk te ontleden. Tevens zullen wij eenige wetenswaardigheden aanstippen, welke de kerkrekeningen behelzen.

Het oudste stuk leert ons, waarin men de heiligdommen bewaarde:

1^o	In gouden kruisen^(1);
2^o	In eene gouden plaat^(2);
3^o	In torenvormige juweelen^(3);
4^o	In zijden beursjes^(4);
5^o	In zilveren doosjes^(5);
6^o	In beelden^(6);
7^o	In vaatjes van parelmoer^(7);

(1) In parva aurea cruce.

(2) In tabula aurea.

(3) In magna turri. In turri.

(4) In bursis.

(5) In argenteis claustris.

(6) In imagine B.M.V.

(7) In vase moer van perlen.

[p. 270]

Er waren twee kruisen, een klein en een groot, beide verrijkt met edele steenen. In het tweede stelde men ook het H. Sacrament des Altaars uit⁽¹⁾.

Zeger de Rue vermaakte dit juweel omtrent het midden der XVI^e eeuw⁽²⁾.

Verscheidene juweelen waren torenachtig⁽³⁾.

In het middelkoor hingen twee-en-veertig heiligdommen, sommige in beursjes, andere in juweelen. Deze laatste vertoonden velerhande vormen. Elf hunner hebben in de oorkonde den weinig dichterlijken naam van... mulestooters⁽⁴⁾.

Gedurende den Advent en den veertigdaagschen Vasten borg men deze schatten in een kasje⁽⁵⁾.

Het zilveren beeld van O.-L.-Vrouw, waarin eenige heiligdommen bewaard werden, was ruim éénen voet hoog. Op de groote feestdagen stelde men dit beeld op het hoofdaltaar⁽⁶⁾.

(1) Item parva crux ex puro auro cum pluribus gemmis seu lapidibus pretiosis rubeis, albis et viridibus.
Item una crux deaurata in cujus medio deferri solet Sacramentum in die Sacramenti, sed deficiunt 4^or gemmae albae in suo ordine, et inter reliquiam jacent tres de praedictis gemmis, quarum una est fissa in medio, et in medio dictae reliquiae est capsula ad modum semi lunae, cum uno lapide, scilicet rubis, in quo Sacramentum Eucharistiae infigitur.
Inventaris van 1841.

(2) Item solutum Sigero de Rue, aurifabro, pro refectione signa cubi crucis aureae in qua ponitur vene Sacramentum, XXV lib. paris.
Kerkrekening over 1534.

(3) Item reliquia, sive turris magna, quam dedit D. Egidius de Beka, canonicus. Item una reliquia deaurata cum turricula...
Inventaris van 1441.

(4) Item ad radium in choro pendent 42 reliquiae, scilicet undecim de quibus novem sunt argenteae ad modum turrium, item manus argentea, item unum cor argenteum cum catena argentea. Item undecim mulestooters de argentati, ejusdem formae. Item unum aliud rotundum ad modum rosae argenteum. Item reliquiae ligatae in quodam stoffo, cum nuce muscata argentea et residuum est in 16 bursis et una cum his quaedam crux de virga Aaron, cum uno panno ad radium pendente, ad modum cortinae.
Inventaris van 1441.

(5) Item una cistula, in qua firmantur tempore adventus et Quadragesimae.
Ibidem.

(6) Primo est in ecclesia, quae poni solet in magnis triplicibus supra magnum altare, una reliquia argentea deauratea imaginis B.M.V. plus quam pedalis longitudinis.
Ibidem.

[p. 271]

II.

Meer dan eens kwamen 's lands vorsten de heiligdommen der kerk vereeren.

In 1410 vertoefde Jan-zonder-Vrees in het kasteel der stad. Den 20 December vinden wij hem in de grafelijke kapel⁽¹⁾.

Het volgende jaar kwam de jonge prins, die later onder den naam van Philip-den-Goede op den troon zou klimmen⁽²⁾.

In 1432 ontmoeten wij andermaal den hertog van Burgondië⁽³⁾.

(1) De oblatione facta per Dnum Ducem ad reliquias 20 die Decembris, quando audiebat missam in capella, xl sc.
Rekening over 1410.

(2) Item de oblatione facta a Domino comite de Charolois, 24 Martii, ad reliquias post missam decantatam, xlii sc.
Rekening over 1411.

(3) Oblatio facta per D. Ducem Burgondie ad reliquias, quando pax fuit celebrata, in capella S. Catherine, de Gandensibus...
Rekening over 1432.

III.

Eer de Geuzen den tempel ontheiligden, hadden de kapittelheeren eenige heiligdommen in veiligheid gebracht: de H. Haarlok des Zaligmakers, het stuk van het H. Kruis, het deel der doornen kroon en het deel van den rietstok, alsmede de stukjes van het purperen kleed en den gordel van Christus⁽⁴⁾.

De overige schatten werden door de woestaards op den grond geworpen en vertrapt. De Vlaamsche inventaris der XVI^e eeuw zegt immers dat zij ‘acht ofte negen sticken zylver’ stolen, ‘daer vele schoone reliquien in waeren.’

Kortrijk, 1896.

Theodoor Sevens.

(4) Acte van 11 Augustus 1612 in het Documenta Capituli.