Het Belfort. Jaargang 11

[p. 292]

De Achttiende October 1896 in de Koninklijke Vlaamsche Academie.

De Prins komt! Zie, dien man reik ik als burger en Vlaming de broederhand niet, wien bij deze tijding het hart niet een paar slagen sneller klopt dan te voren.

O, ik weet het, dat menigeen bij dergelijke woorden de schouders ophaalt, en beweert dat zulke gevoelens weinig stroken met den geest welke het einde dezer eeuw kenmerkt. De liefde voor het Stamhuis, ja, zelfs voor het Vaderland, is in de zuidelijke Nederlanden niet bijster groot in vergelijking met wat we in andere landen kunnen waarnemen. Het moge verklaarbaar zijn, het vereert onzen landaard niet. Want waarom zouden wij ons niet scharen rond den troon van Hem, wiens vader door onze vaderen tot dien hoogen maar zeker gevaarlijken post werd geroepen? Al kan ons Vorstenhuis er niet op bogen, reeds gedurende eeuwen tot het geluk dezer streken medegewerkt te hebben - heeft Leopold I naar het oordeel van tijdgenoot en nakomeling ons land niet met wijs beleid geregeerd? Heeft Leopold II, getrouw aan de grootsche denkbeelden zijner jongelingsjaren, niet sedert lang alles veil om aan Belgié een nieuwen handelsweg te banen? En waarom zouden wij dan geene liefde gevoelen voor den jongen man, die eenmaal onze geëerbiedigde Koning zal

[p. 293]

worden? Weten wij wel, hoe zwaar die kroon Hem zal drukken? Moeten wij Hem niet dankbaar zijn voor den last welke Hij op zich wil nemen? Wie neen zegt, bewijze dat koningen thans reeds onmisbaar zijn.

De Prins kwam! Wij wachtten hem allen af in de voorkamer van het fraaie huis waarin de Academie sedert enkele jaren gehuisvest is. Wij wachtten, allen min of meer nieuwsgierig, verlangend naar de dingen die komen zouden. Daar weerklonken buiten plotseling luide jubelkreten: de Prins was aangekomen; een oogenblik later: de Prins trad binnen. Daar was Hij! Lache er om wie wil, ik was bij zijn aanblik getroffen, ontroerd. Hoe zou ik het niet geweest zijn, nu ik Hem daar voor de eerste maal in mijn leven zag, dien slanken en toch flinken, knappen jongen man, koninklijk van gestalte, met iets zachts in de oogen, in geheel zijn voorkomen een echt koningskind.

Hoe zou ik niet ontroerd geweest zijn, nu ik Hem zag, de hoop en den troost van ons Vorstenhuis, dat zooveel huiselijken tegenspoed ondervonden heeft; de hoop des Vaderlands en bovenal de hoop der Vlamingen.

Hoe zou ik niet ontroerd geweest zijn, toen weldra als antwoord op den welkomsgroet van den voorzitter der Academie, ‘onze Koninklijke Taal’ van 's Prinsen lippen weerklonk, wat sedert 1830 zoo zelden gebeurd is. Hoe zou ik niet ontroerd geweest zijn, toen ik hoorde en zag dat onze taal niet langer Asschepoester zal zijn, niet langer beschouwd zal worden als het ‘vil patois’, waarop Franschgezinde Walen en verbasterde Vlamingen zoolang gesmaald hebben!

[p. 294]

Maar deze eerste Vlaamsche woorden van den Kroonprins waren slechts een voorbode van wat komen zou.

Want daarna heeft Zijne Hoogheid onze plechtige vergadering bijgewoond. Hij heeft door Zijne tegenwoordigheid het bewijs geleverd dat niet alleen de Regeering, door twee Ministers, de heeren Schollaert en Begerem, vertegenwoordigd, maar ook ons Vorstenhuis inderdaad in den vooruitgang onzer bij uitstek nationale Taal- en Letterkunde levendig belang stelt. Het is eene erkenning van het recht van bestaan niet alleen van de Koninklijke Vlaamsche Academie, maar van de geheele Vlaamsche Beweging; het is eene logenstraffing in het aangezicht dergenen die zeggen durven, dat de Vlaamsche Beweging onze nationaliteit in gevaar brengt. Eene bewering, thans minder waar dan ooit, thans de Vlamingen zeker weten dat hun streven door den Koning en zijn Opvolger met goedkeuring wordt gadegeslagen! Hoe goed, hoe treffend heeft de dichter de gevoelens van het geheele Volk uitgesproken, toen hij zijne voorspelling door de feestzaal liet dreunen:

Ons Kroonprins! Belgié's hoop in lentebloei van dagen!
Laat ook ons Vlaamsche hulde U danken voor uw daad.

Het woord, dat, van uw lippen weggedragen,

Straks tot het luistrend Vlaandren gaat,

Geseind naar elke gouw, zal geestdrift ongemeten
Verwekken onder 't volk, bij duizend zegekreten:
Heil! heil! Ons Vorstenhuis stemt met den Vlaming meê!

In Artevelde's oude steê,

Waar Willems, Ledeganck, van Duyse, Snellaert streden
Heeft Jonkvorst Albrecht ons zijn Vlaamsch geloof beleden.

De toespeling werd door de aanwezigen goed begrepen, want uit aller borst steeg de kreet Leve de Prins! telkens weer herhaald. Maar wie zal de geestdrift beschrijven der vergadering, toen de voorspelling bewaarheid werd; toen Zijne Hoogheid weer recht stond en (nadat Hij Pastoor Claeys,

[p. 295]

den dichter die Hem in zulke heerlijke verzen verwelkomd had, en de heeren Gailliard en Thijm, alsook de bekroonden minzaam geluk gewenscht had) het woord tot de Academie, tot de aanwezigen, ja tot het geheele Vlaamsche Volk richtte, toen Hij ten slotte verklaarde dat de Vlamingen van heden hunner voorouders waardig zijn, en de woorden van Vlaanderen's geliefkoosden dichter tot de zijne maakte:

Zij wilden wat was recht, en wonnen wat zij wilden.

Wie zal dat heuglijk oogenblik beschrijven? Wie zal uitspreken wat in de gemoederen der aanwezigen omging? Het waren gevoelens van geluk en dankbaarheid beide die zich in stormachtige jubelkreten lucht gaven, want ieder gevoelde dat met dit oogenblik een nieuw tijdperk voor de Vlaamsche Beweging aanbrak. In tegenwoordigheid van een aantal hoogambtenaren en hoofdofficieren, die op elken anderen dag allesbehalve Vlaamschgezind zijn, klonk opnieuw uit 's Prinsen mond de erkenning, dat de Vlamingen slechts eischen wat hun toekomt, daar onze instellingen ‘de vrijheid der talen, zonder voorrecht en zonder verdrukking’ uitgeroepen hebben. Welk eene les, welk eene les voor al diegenen, die tot nu toe deze vrijheid weggemoffeld en de bepaling der Grondwet tot eene doode letter hebben gemaakt!

Wat ging er niet al door hoofd en hart der aanwezigen gedurende deze onvergetelijke oogenblikken! Terwijl ze door hunne kreten aan hun gevoelens lucht gaven, zagen ze in visioen eene toekomst opdagen, waarin er van eene Vlaamsche Beweging geene spraak meer zou zijn, omdat het Vlaamsche Volk zijne rechten heroverd had - ten zij om hulde te brengen aan de velen, die tot den bekomen uitslag hadden medegewerkt. En dan keerden hunne gedachten weer naar den jongen Vorst, die voor hen stond, met de overtuiging dat ze de overwinning aan Hem te danken hadden.

[p. 296]

En zie, terwijl ik moeite had om mijn aandoening te overmeesteren, vlogen mijne gedachten naar een ander oogenblik, toen, eenige jaren geleden, Hare Majesteit Koningin Wilhelmina te Leiden een bezoek bracht. Ik herinnerde mij die liefde der Hollanders voor het Oranjehuis, waarvan ik toen zulke treffende bewijzen heb aanschouwd, en onwillekeurig kwam mij de schoone droom der Vlamingen te binnen: Indien die twee een paar konden worden!

Hoe jammer, hoe jammer dat het een droom zal blijven!

De 18^de October 1896 zal in de geschiedboeken de Vlaamsche Beweging met gouden letteren aangeteekend blijven, maar niet minder in die der Koninklijke Vlaamsche Academie, want haar komt de eer toe de heuglijke gebeurtenis te hebben uitgelokt. Het nageslacht zal het indachtig blijven, dat, zonder de uitnoodiging door deze instelling tot onzen Prins gericht, het Vlaamsche Volk misschien nog lang had mogen wachten, vóór zou gebeurd zijn wat we thans reeds bijgewoond hebben; vóór we zouden geweten hebben dat de Prins ook onze Prins is.

De Prins is vertrokken, in het hart van al degenen die de tiende plechtige vergadering der Koninklijke Vlaamsche Academie hebben bijgewoond een lichtstraal nalatende, welke hun Vlaamsch leven tot in lengte van dagen zal verhelderen.

Leve, leve, leve Prins Albrecht!

Willem de Vreese.