Het Belfort. Jaargang 11

[p. 287]

Volkskunde van Brunswijk.

Overal in alle landen van ons oude werelddeel zijn, sedert de helft dezer eeuw, de volkseigene zaken, in zeden en gebruiken, in kleeding en opschik, in gouwspraken en tongvallen, kortom, in alles wat daarmede samenhangt, in alles wat bijzonder eigen is aan het volk in den rechten zin des woords, zeer in verval. Overal wordt deze opmerking gemaakt, overal veirijzen er klachten deswegen, overal betreurt men het verlies van zoo veel goeds en degelijks en schoons, dat plaats maakt voor zoo veel kwaads en oppervlakkigs, voor zoo groote algemeene-eenvormigheid. Overal ook gevoelen ware volksmannen zich gedrongen om te behouden wat van deze volkseigene zaken nog te behouden is; of anders, waar die zaken door eenen vijandigen tijdgeest onherroepelijk ten doode zijn opgeschreven, daarvan in geschriften en in afbeeldingen te bewaren, wat men nog als oude en schoone erfstukken van ouders en grootouders vinden kan tusschen den weerdeloozen rommel van het moderne leven, oppervlakkig, alledaags kleur- en vormloos en eentonig, algemeen onbeduidend en versleten, nuchteren, koud en geesteloos, vlak en flauw als het veelal is.

Dit alles is ook in sterke mate toepasselijk op onze Nederlanden in het algemeen, Noord en Zuid, waar het volk anders van ouds her steeds zoo zeer bijzonder en eigenaardig, zoo rijk en veelvormig geweest is in zijn leven, in al zijne levens-uitingen. Maar de zucht om uit dien algemeenen ondergang nog te redden en te behouden, wat nog maar kan - de lust om door woord en beeld nog in gedachtenis te bewaren, wat verloren gaat, staat bij het Nederlandsche volk (met uitzondering van de Friezen, en, wat de taal aangaat, ook van de West-Vlamingen), in omgekeerde verhouding tot de snelheid waarmede, vooral in de laatste

[p. 288]

tientallen jaren dezer ten einde spoedende eeuw, dat verval der volkseigenheden overal toeneemt.

Ook bij de naburige, ons verwante volken en volksstammen vallen deze zelfde zaken waar te nemen. Ons volk is ten nauwsten verwant, oorspronkelijk geheel eenzelvig, met de bevolking van noordwestelijk Duitschland. Veel van 't gene bij ons den volke bijzonder eigen is en was, vinden we, soms volkomen gelijk, soms zeer gelijkvoimig, zij het dan ook min of meer gewijzigd, terug bij Oost-Friezen, Westfalingen en Neder-Rijnlanders, bij het oude ingezetene volk van Hannover, Brunswijk en Oldenburg, van Sleeswijk en Holstem, van Hamburg en Bremen. Het moet dus allen, die belang stellen in onze eigene volksbijzonderheden, wel tot eene aangename, tot eene verblijdende tijding strekken, dat er dezer dagen een alleruitmuntendst werk verschenen is, 't welk de eigenheden des volks in Brunswijk, uitvoerig en zaakrijk, en in den aangenaamsten vorm behandelt. De bevolking van Brunswijk is van Neder-Sassischen stam, en staat, in volkenkundig opzicht, in nauw verband met ons eigen volk, vooral met de Sassische bevolking van Twente en van de graafschap Zutfen, ook met het gemengd Sassische volk, 't welk in menig ander Nederlandsch gewest en gouw, tot in Vlaanderen en Artesie toe, nog in menige eigenheid bestaat.

Dat boek dan is geschreven door den geleerden en volijverigen D^r Richard Andree, den bestierder van het bekende aardrijkskundige tijdschrift Globus, een man die op het gebied der volkenkunde eenen welverdienden en welgevestigden eerenaam verkregen heeft, een man die, zelf een Brunswijker zijnde en te Brunswijk wonende, niet slechts geroepen, maar ook ten volsten bekwaam was, om de taak, door hem op zich genomen, ten besten te volbrengen. Zijn werk heet: ‘Braunschweiger Volkskunde,’ is thans bij Friedrich Vieweg en zoon, te Brunswijk, verschenen, is ook uiterlijk een schoon boek, dat met vele fraaie platen, zoo gekleurde (van de volkskleederdrachten) als ongekleurde, en met talrijke kleinere afbeeldingen opgeluisterd is.

De opschriften der hoofdstukken, waarin dit werk verdeeld is, kunnen een denkbeeld geven van den rijkdom des inhouds: 1^o Einleitung (Topographische Skízze des Gebietes, enz.), 2^o Die Ortsnamen, 3^o Die Flurnamen und Forstorte, 4^o Siedelungen und Bevolkerungsdichtigkeit, 5^o Die Dorfer und die Häuser, 6^o Der Bauer, die Hirten und das Gesinde, 7^o Die Spinnstub,e

[p. 289]

8^o Gerat in Hof und Haus, 9^o Bauernkleidung und Schmuck, 10^o Geburt, Hochzeit und Tod, 11^o Das Jahr und die Feste, 12^o Geisterwelt und Mythische Erscheinungen, 13^o Aberglauben, Wetterregeln und Volksmedizin, 14^o Die Volksdichtung, en 15^o Die Spuren der Wenden.

Dit kostelijke werk (het was te wenschen dat wij van alle onze gewesten zulk een werk hadden) - dit schoone boek wordt allen Nederlanderen in Noord en Zuid, wordt Hollanders en Vlamingen, Friezen en Brabanders dringend aanbevolen. Oneindig veel bijzonders, oneindig veel, dat aan onze eigene volkszaken onmiddellijk en vast verheeld is, zal de belangstellende, de beschaafde Nederlander, de ware Vaderlander van den goeden, ouden stempel, met blijdschap in dit werk vinden, tot betere kennis, en tot meerdere waardeering ook, van het volkseigene binnen onze eigene landpalen.

Haarlem.

Johan Winkler.