Het Belfort. Jaargang 11

[p. 25]

Dentergem.

Waarmede den naam van Dentergem in verband gesteld? Bij welk woord of bij welken voornaam dien zonderlingen plaatsnaam thuis gewezen?

Sommige woorden schijnen alle ontleding te wederstreven en soms, mits de verandering van eenen enkelen klinker of medeklinker, ontstaat er licht en worden wij door het spel der taalwetten op de rechte baan gezet.

Op Dentergem hadden wij reeds menige pogingen te vergeefs aangewend, toen, bij 't doorbladeren van het saarterboek der abdij van Eename, onze oogen vielen op Walterus de Dentlegem, die daar geboekt staat als onderteekenaar in eene oorkonde, waarbij een stuk land, te Vloesbergen gelegen, aan de abdij van Eename geschonken wordt.

Dentlegem! Die vorm wordt ons door de geschiedenis overgeleverd. Dien vorm kunnen wij ontstukken. In die betrouwbare gedaante kunnen wij uitlegbare bestanddeelen erkennen.

Door vergelijking met duizend Germaansche plaatsnamen, die 't zelfde voorkomen hebben, volledigen wij Dentlegem tot Dentelingaheim.

Nu blijft nog enkel Dentel- te verklaren.

Daaronder zit de bekende voornaam Dando verscholen.

E is met a door umlaut verwisseld en d is tot t verscherpt in Dentilo, den naam van den stamvader der Dentelingen.

[p. 26]

Dentilo is even als Förstemann's verder uitgebouwde Dandlin, een verkleinvorm van Dando, volgens den gewonen gang, met den gebruikelijken Germaanschen suffix ilo van Dando afgeleid.

_* * _*

De Indogermaansche suffix -lo heeft veel dienst gedaan in de woordvorming om verkleinwoorden samen te stellen, vooral in de Italische, Germaansche en Slavische talen.

Iedereen kent de latijnsche woorden eatulus, porculus, rotula, viculus, scutulum en anderen met dezen suffix gevormd, alsook stella uit *sterla, puella uit *puerla, paulus uit paur-lo-s. (Vgl. gr. παῦρος, klein).

In 't oorgermaansch verbeeldt men dit achtervoegsel onder de gedaante van ila; van daar de bekende verkleinwoorden Oudhoogd, bendil, kleine band, Oudhoogd. stengil, stengel nevens stanga, en de menigvuldige Kosenamen met uitgang ilo of ila zooals Wulfilo, Wulfila en Gundilo.

Het moet ons niet verwonderen dat dit achtervoegsel ook zijn spoor heeft nagelaten in de Dietsche woordvorming, namelijk onder de gedaante van el.

Daaraan hebben wij het ontstaan der volgende Dietsche woorden te danken: Stengel, nevens stang, sprenkel nevens sprank, beugel nevens boog, kneukel nevens knook, knokkel nevens knok, druppel nevens drop, winkel nevens wink in schuilewinkje, wafel van 't oud woord wave, korrel voor kornel van koorn, mazel van maas vlek, wegel van weg, vischel van visch.

Die verkleiningsuitgang is thans verouderd en door anderen vervangen.

_* * _*

De uitgang -ilo -ila is nog in verscheidene onzer plaatsnamen bewaard.

[p. 27]

Avo is een Germaansche voornaam; van daar met den verkleiningsuitgang, de mansnaam Avila. Zijne kinderen droegen den naam van Avilinga. Een Avila stichtte Avelsheim bij Straatsburg en een andere Frank, Avila of Avilo genoemd, was de stamvader der Avelingen, die te Avelgem bij de Schelde hunne zate hebben gevestigd en hunnen name aan het nageslacht overgeleverd.

Verleden jaar erkenden wij in Balegem de zate der Badilinga, der kinderen van Badilo; Balinghem in Fransch Vlaanderen, alhoewel nu van 't zelfde voorkomen als ons vlaamsch dorp, vertoont ons, krachtens oudere namen, de zate der Bavilinga, der afstammelingen van Bavilo.

Berlegem is de woonplaats der afstammelingen van Berilo, den kleinen Bero. Forstemann kent geenen Berilo, maar wel eene vrouw met den name van Berila. Het lijdt geenen twijfel dat oude Franken ook Berilo geheeten wierden.

Wij meenden vroeger - Loquela, 1884-85. bl. 85 - dat Desselgem, vroeger Thrasaldingehem, de zate was der kinderen van Thrasilo, maar de stichter, zooals deze oude gedaante vertoont en goed doet, zal wel een Thraswald geweest zijn.

Desteldonk was Thesledung in 967. Wij zijn hier beter bedeeld dan de Duitschers, welke geenen enkelen plaatsnaam bezitten, afgeleid van den verkleinnaam Thasilo of Thessilo. Tasilo is de kleine Taso en Taso was de naam van een aanvoerder van de Langobarden in de zesde eeuw; aangezien de naam Thasilo hier in gebruik was bij de oude Franken, onze voorouders, moeten er ook Franken den name van Thaso gedragen hebben.

Wij gelooven dat Vlaanderen een rijkeren schat bezit van oorbeeldige Germaansche plaatsnamen dan Duitschland. De Germaansche voornaam Atto verschaft ons den verkleinvorm Attila, waarvan Ettilo eene wisselgedaante is en ook den

[p. 28]

Gotischen en niet Hunschen name van den beruchten Attila. Afstammelingen van Ettilo woonden te Hetlinghem, in oorbeeldigen vorm Ettilingaheim, nu Ettelgem in Vlaanderen.

Vele Friesen werden Atte genoemd, tot op den dag van heden; Friesen woonden ook op onze kusten; de spraak, de bouwtrant der hofsteden en de netheid onzer kustbewoners bewijzen het zonder plaats aan eenigen twijfel over te laten; die Friesen zullen ook Atte, Attilo, Ettele geheeten hebben en een Ettelgem te hunner nagedachtenis in ons Frieschaardig bloote hebben nagelaten.

Een Hundilo staat bij Forstemann niet te boeke; dat er een naam Hundilo nevens Hundo bestaan heeft, laat ons Hundelgem vermoeden.

Dat er ook Franken in 't Walenland gewoond hebben weten wij niet alleen door de schedels en de wapens in de Frankische begraafplaatsen ontdekt, maar ook door de Germaansche plaatsnamen. Wadelincourt is een dier plaatsnamen. Vroeger staat hij als Wandaleni Curtis geschreven. Van den eigenaam Wando worden Wandilo en Wandala afgeleid.

Nevens Wibo hebben wij Wibilo; afstammelingen van Wibilo woonden te Wibilinga, thans Wiblingen, tusschen Heidelberg en Mannheim en waarschijnlijk ook te Wevelgem. Een Wibilo was ook de stichter van Wivelstede, thans Wiefelstedt, niet ver van Oldenburg.

Voor wat Wondelgem betreft, moeten wij op enkele gissingen voortgaan. Het dorp staat in eene oorkonde van 't jaar 967 als Villa Gondelghem vermeld. De uitleg schijnt gemakkelijk: 't Ware de zate der afstammelingen van Gundilo, maar hoe is dit Gondelgem, Wondelgem geworden? Dat Wondelgem in een latijnsche oorkonde als Gondelgem te voorschijn komt, is even klaar als gant en guimpe, Romaansche gedaanten zijn van wante en wimpel.

Eenen man, met name Wundilo, kunnen wij

[p. 29]

nergens aantreffen. Eenen Wundo heeft Förstemann ook nergens kunnen opsporen. Zou hij bestaan hebben? Zou men uit namen als Wundbert en Wundram het bestaan van Wundo en Wundilo niet mogen gissen? Miek men eens eene Dietsche verzameling als deze van Förstemann, welke krachtige en schilderachtige Germaansche namen zouden er in 't belang- der taalwetenschap aan 't licht niet komen?

J. Claerhout.