Het Belfort. Jaargang 11

[p. 12]

Zwalm.

De heer Ch. Piot heeft in de maatschappij l'Emulation van Brugge de kostelijke saarters uitgegeven der abdij van Eename.

In eene oorkonde, waardoor Boudewijn V, ten jare 1063 aan den abt Walbrecht 't kasteel van Eename schonk, met de goederen welke voortaan aan deze abdij zouden toebehooren, lezen wij:

‘Ad Sualmam unum curtile vestitum et octo bunarios terre, cum dimidia aqua et dimidio molendino.’

Dit oord staat nu nog bekend onder den name van Munkzwalm en wijlen Bernaerts leidt dien name af van den voornaam Swalo en niet zooals kanunnik Desmet van het water, De Zwalm, dat door het dorp vloeit.

Wij hebben hier, niet met eenen eigenen maar met eenen gemeenen oordnaam te doen.

In het Middelhoogd. komen wij het woord swal tegen, hetwelk eene gezwollene hoeveelheid beteekent en wonderwel het zwellen en opwellen van het water te kennen geeft: ook is Schwale een vloednaam in Duitschland.

In 't Middelnederd. bestaat swal met dezelfde beteekenis van hoeveelheid water.

Wordt het woord nu met m uitgebouwd zoo verkrijgen wij sualm in 't middelh. en swalm in 't middelnederd.

Wat zal het nu beteekenen?

Het zal waarschijnlijk niet ver afwijken van zijnen vorigen zin en nu beteekent het eenen afgrond, eenen waterkonkel.

[p. 13]

't Moet ons dus niet verwonderen dat dit tweede woord ook als riviernaam in Duitschland te voorschijn komt.

Lübben - Mittelniederd. Wörlerbuch - twijfelt aan de Nederduitsche bediedenis van dit woord en meent ten onrechte daarin eenen damp, eenen walm te vernemen.

Wij gelooven niet dat het woord zwalm in onze woordenboeken staat.

't Verdient alevenwel als swalm in onzen middendietschen taalschat burgerrecht te verwerven.

De oordnaam Munkzwalm staat borg voor zijn gebruik: wie weet of men het elders nog niet tegenkomt?

Langs twee wegen kunnen wij 't bestaan dier benaming op onzen Vlaamschen, Nederfrankischen grond verklaren.

't Kan als eigen Vlaamsch woord, door de woordvorming bij klankverwisseling in verband staan met de derde klasse der ablautende werkw., tot de welke het Oudhoogd. swellan en ons zwellen behooren, die de volgende klankenreeks vertoont: swellan, swal, swullum, giswollan.

Als men de Duitsche benamingen van plaatsen en waterloopen naspeurt, is men getroffen door de groote overeenkomst welke zij met de namen onzer streek vertoonen.

't Is zonderling: de Duitsche namen kunnen gemakkelijk door middel van hoogduitsche stammen uitgelegd worden terwijl onze namen met onzen taalschat niet schijnen overeen te komen en zonder de vergelijking met hunne Duitsche weergade niet zouden kunnen verklaard worden.

Vele Vlaamsche namen schijnen waarachtig uit Duitschland overgewaaid: zou het w. zwalm soms ook eene dier zonderlinge benamingen zijn?

J. Claerhout.