Het Belfort. Jaargang 11

[p. 350]

In Vlaanderen Vlaamsch!

Na de tweede bijdrage van den Heer de Lepeleer gelezen en herlezen te hebben, moet ik bekennen dat hij er niet in geslaagd is den indruk dien ik van zijne eerste behield, te wijzigen. Dien indruk noemde ik droef, doch indien de schrijver meent dat mijne droefheid zooverre ging dat ze mij tranen afperste en zijn rouwbeklag verdiende, kan ik hem daarover heel en al gerust stellen.

De persoon van den schrijver doet hier niets ter zake, alhoewel ik het diep betreuren zou, moest eene booze kwaal (franskiljonism of eene andere) hem aantasten; maar ik heb mij slechts hier met de bijdrage bezig te houden, en de indruk, dien ze op mij maakte, zou volkomen dezelfde geweest zijn ware ze door iemand anders geschreven.

De Heer d.L. spreekt in zijne eerste bijdrage over de ‘droeve’ verwerring van hen welke de taal, die een middel is, tot een doel maken. Vermits er dan toch van beide kanten droefheid in 't spel is, zullen we die twee droefheden elkander maar laten vernietigen en er niet verder van gewagen. Doch ter zake; en laat ons zooveel mogelijk in de werkelijkheid blijven en hooge, platonische beschouwingen, die ook niet in ons bestek liggen, vermijden.

De inzichten van mijnen achtbaren tegenspreker wil ik hoegenaamd niet verdenken, doch het besluit (conclusie) zijner eerste bijdrage is en blijft, niettegenstaande zijne uitleggingen, dat het franskiljonism in zekere gevallen, niet af te keuren, maar lofwaardig is: namelijk wanneer het den katholieken stempel draagt. Wat beteekent anders het volgende uittreksel?

‘Al lust het iemand in Vlaanderen zelfs door de fransche taal de katholieke waarheid te bevoordeelen, hij is mijn vriend......’ Is dat niet de verfransching rechtvaardigen wanneer ze voor zoogezegd doel heeft de katholieke waarheid

[p. 351]

te dienen? Is dat niet de fransche opvoeding, het verfranscht onderwijs, den noodlottigen franschen geest die in sommige katholieke kostscholen heerscht billijken?

De Heer d.L. is het met mij eens dat de taal onscheidbaar is, dat geest en vorm in werkelijkheid maar één uitmaken; maar wat beteekende dan zijne eerste verklaring: ‘dat de Vlaamsche taal in haar eigen en in hare algemeenheid beschouwd, zooveel dus als die woordenschat die aangewend wordt in de Nederlandsche gewesten, voor hem weinig meer waarde heeft dan eene andere taal; en dat het Vlaamsch, als woordenschat aangewend in het eigenlijk Vlaamsch gewest door de kristene, katholieke Vlamingen, hem heilig en duurbaar is?’

En was het niet met recht dat ik schertsend vroeg of de Heer d.L. misschien twee vlaamsche talen onderscheidt? Daar wij het eens zijn over de onscheidbaarheid eener taal in vorm en geest, zal ik er wel in gelukken, hoop ik, mijnen tegenspreker daarvan te overtuigen dat de verfransching in haar eigen en op zich zelve bij ons een zeer groot kwaad zou zijn en de ergste gevolgen zou na zich slepen zoowel voor ons eigen bestaan als voor ons geloof. Gaat de taal verloren dan gaat ook, uit hoofde der onscheidbaarheid, met haar, haar geest, de geest des volks verloren, want is de taal niet gansch het volk, het volk met zijne deugden en gebreken, gebruiken en zeden, in een woord, zijne eigenaardigheid? Voorbeelden hiervan zijn er genoeg in de geschiedenis te vinden.

De Heer d.L. vraagt mij of de katholieke waarheid ook deel maakt van de eigenaardigheid van ons volk. Alhoewel ik dit reeds uitdrukkelijk gezegd heb zal ik nogmaals herhalen. ‘Ja’ zeker! eerst en vooral en die zou met al het overige schipbreuk lijden. Men geve deze woorden geene overdreven beteekenis; het ware eene domheid te beweren dat er dan geene katholieken meer in België zouden zijn; maar wat onbetwistbaar is, het zou hier toegaan zooals elders, waar het volksleven en de zeden niet meer van den geest der kristene leering doordrongen zijn maar veeleer de treurige tijden van het heidensche Rome herinneren.

In ons vlaamsche vaderland, waar het volk in zijne algemeenheid, zijne duurbare overleveringen getrouw gebleven is, zal het nooit zoover komen op voorwaarde dat wij taal,

[p. 352]

zeden en gebruiken, heel de kostbare nalatenschap onzer roemrijke voorvaderen ongeschonden bewaren.

Ik hoop den heer d.L. nu overtuigd te hebben dat de verfransching, onder welk verleidend opschrift of voorwendsel en met welke loffelijke inzichten zij ons moge opgedischt worden, in werkelijkheid een dreigend gevaar, een groot onheil is, en nu zal hij ook wel begrijpen waarom ik hem een gebiek aan logica verweet; voor alle verzekering zal ik echter zoo vrij zijn hem nog wat nader toe te lichten, hetgeen niet moeilijk zal zijn.

Ons hoogste doel is het bewaren der kathol. waarheid en daar het bewezen is dat de verfransching daartoe geen middel is, ja zelfs een heel ander uitwerksel zou hebben, is het dan logisch, in sommige gevallen, de verfransching te wettigen en zijne goedkeuring te geven aan hen die meenen door de fransche taal de kathol. waarheid te kunnen bevoordeelen? Waar de heer d.L. bij mij een gebrek aan logica ontdekt, is mij niet verstaanbaar en ik moet denken dat mijne bijdrage zeer oppervlakkig gelezen werd; ik denk er zoo weinig aan het fransch, voor de onzedelijkheid van vele fransche schrijvers aansprekelijk te maken, als ik den dolk zou verantwoordelijk maken die door eene moorddadige hand vooruit gestooten, zijn slachtoffer doorboort.

Uit heel mijne bijdrage blijkt overigens dat ik de taal als een werktuig, een middel betracht en niet anders.

Zonder de vlaamschgezindheid van mijnen achtbaren tegenspreker, noch zijn talent als taaloefenaar in twijfel te trekken, dunkt het mij dat hij de verfransching niet voor zulk groot gevaar betracht als ze werkelijk is. Hij zegt wel is waar dat het bestrijden der franskiljons niet in zijn bestek lag (deze verklaring was wel overbodig, dat sprong mij dadelijk in het oog) maar wal in zijn bestek lag, is de verontschuldiging van het franskiljonism bij sommige katholieken en dat is en blijft de knoop van het geschil.

De Heer d.L. wil zijne geruststelling hebben aangaande den geest der taal die men hem aanprijst; maar die geest is de weerspiegeling van dien des volks en het is aan de volksopleiders, de hoogere klassen, al degenen die met maatschappelijken invloed bekleed zijn, door voorbeeld en leer te zorgen dat de geest die het volk en dan ook de taal bezielt, goed, zedelijk en godsdienstig zij.

[p. 353]

Ontmoeten wij vijanden van ons geloof, (er zijn er overal, in Vlaanderen zoowel als elders), welnu onze plicht is die te bestrijden, met open vizier en in hun eigen kamp, dat is op het gebied der godsdienstige en staatkundige grondstelsels.

Om te eindigen, nu nog een woord over de strijdleus. De Heer d.L. titelt zijne tweede bijdrage:

Vlaanderen voor Christus!

Natuurlijk! dat is ook mijn kreet, maar ik wil een Vlaamsch Vlaanderen voor Christus, want een verfranscht Vlaanderen zou, volgens mijne meening, niet vóór Christus zijn!

Aangenaam ware het mij ook geweest den heer d. L's gevoelen te kennen betrekkelijk andere strijdroepen, leuzen of gezegden van onzijdigen aard, zooals ‘Niemand gedwongen soldaat’ waarvan ik reeds melding maakte. Verre van mij het gedacht iemand in verlegenheid te willen brengen, maar ik zou toch graag vernemen of de heer d.L. de volgende spreuken voor ‘onduidelijk’ ‘onvast’ en gevaarlijk houdt omdat ze ‘niet alleen door Gods, maar ook door Satans kinderen’ (dit zijn zijne uitdrukkingen) uitgegalmd worden:

Eendracht maakt macht!
Leve de Koning!
Voor vorst en Vaderland!

en in het algemeen alle vaderlandsche leuzen, soms zeer verheven en schoon van beteekenis.

In Vlaanderen Vlaamsch blijve dus op onze vlag prijken die ons tot menige overwinning geleid heeft, maar de strijd is niet ten einde en moet met moed en volharding, met een onwrikbaar vertrouwen in de juistheid en de heiligheid onzer zaak, voorgezet worden.

Welnu de bedenkingen en de terughouding van den heer d.L. zijn van aard den geestdrift van sommige, ja vele strijders te verkoelen, hun vertrouwen te doen wankelen en kiemen van moedeloosheid en onverschilligheid uit te strooien.

Een leger dat geen of maar een lauw vertrouwen heeft in de juistheid zijner strijdleus, behaalt geene overwinningen!

Berchem, 25 April 1896.

Em. Nauwelaerts.