Het Belfort. Jaargang 11

[p. 251]

Guy de Maupassant.

Guy de Maupassant overleed in 1893. Hij was nauwelijks twee en veertig jaar oud. Hij schreef twintig boekdeelen waarvan geen enkel ‘eerbaar’ mag geheeten worden. Maupassant heeft schaamteloos den leelijken kant der menschelijke natuur blootgelegd. Eilaas, en zulks bewijst hoe het zedenbederf toeneemt bij onze zuiderlijke buren, die verpestende literatuur verwierf rijkdom en roem voor den auteur. Maupassant's volledige werken werden bekroond door de grijze Academiekers die zetelen onder de koepel Mazarin. De wijsgeer Jules Simon en de katholieke hertog de Broglie sloegen de handen ineen om een onbeschaamden volksverderver, een goddeloozen spotter te huldigen en te begiftigen met den prijs ‘Vitet’. O tempora, o mores!

Maupassant rijdt in Flaubert's modderig spoor, maar hij spat meer slijk rond zich dan zijn voorganger. Op den naam van ‘denker en vinder’ maakt hij geene aanspraak, maar wel op dezen van schranderen oomerker en fijnen teekenaar. Gewoonlijk snijdt hij een stuk uit het alledaagsch leven. ‘l'Héritage’ laat ons een kijkje doen in de wereld der bureelschrijvers. ‘Fort comme la Mort’ stelt ons op de hoogte van het kunstenaarsleven; ‘Bel-Ami’, licht ons in, aangaande de geringe burgerij en het janhagel.

[p. 252]

Alle bijzonderheden, hoe afzichtelijk ook, worden ongesluierd gelichteekend en de afdruksels met duizenden rondgestrooid onder de gebrandmerkte menschensoorten, ‘espèces stigmatisées’ zegt een schrijver van Maupassant's klanten.

‘L'ennui naquit un jour de l'uniformité’.

De eentonigheid van Maupassant's werken, het onverpoosd terugkeeren van dezelfde wulpsche schilderingen, verwekte eindelijk verveling bij zijne goedwilligste lezers. De auteur zelf werd dat herkauwen van dezelfde spijs moede als een peerd het ronddraven in een molenkot. 't Was dan ook met innig genoegen dat hij het verzoek inwilligde van den bestuurder der ‘Revue des Deux Mondes’ om romans te leveren van wat hoogere vlucht en eenigszins zedelijke richting. Ongelukkiglijk, het was te laat: de inbeelding, gewoon aan schandelijke vizioenen, aan ruwe en aanstootelijke tooneelen, vond haren weg niet in deze nieuwe wereld, waaruit alle eerbaarheid nog niet gebannen was. Men vergde nu wat anders dan mooi ingelijste groepen van wellustigen, men vroeg oorspronkelijke typen, een belangvolle handeling, een roerende en verrassende ontknooping, wat wetenschap, een zierken zielkunde, een' zweem naar princiepen, in éen woord, een zekere vindingskracht. Eilaas, onze auteur erkende algauw zijne machteloosheid om die nieuwe waar te leveren. Hij heeft schoon de handen om het hoofd te slaan, zijne hersenen te schudden, niets ontvlamt, niets ontluikt; de geest is als verlamd en aan electriseering valt niet te denken. Welke pijnende ontgoocheling! Welke straf voor den ijdelen man die zijne fortuin zou geruild hebben voor wat letterroem, bij de dilettanti's van de ‘Revue des Deux Mondes’! Cornut zegt het wel: ‘Pour l'artiste, cet épuisement de la faculté créatrice, du cerveau et de l'oeil lui-même est pire que les rides, les cheveux blancs et l'abandon pour le mondain qui se sent vieillir’.

[p. 253]

Die grievende teleurstelling schokte geweldig Maupassant's gemoed. 't Scheen alsof de vlam van zijnen geest aan 't waggelen en verflauwen ging. De ongelukkige valt in allerlei buitensporigheden: een ruimen tijd sluit hij zich op en leeft als een kluizenaar; op eens verschijnt hij in 't openbaar, en in devriendenkringen wekt hij ieders aandacht door zijne vreemde gebaren, zijn stuiptrekkenden lach, zijn zon derlinge taal en bovenal om de ongewone feestpartijen en brasserijen welke hij bekostigt; hij is verslingerd op gevaarvolle ‘sport's’; maanden lang vaart hij, met zijn jacht, in de Middellandsche Zee, rond Italië Corsica en Algiers, en middelerwijl vreet de zwaarmoedig- en hopeloosheid als een gier, zijn herte op. Hij heeft de heete koorts. Op zekeren dag werd hij moeilijk bedwongen, op 't oogenblik dat hij een einde ging stellen aan zijn leven. Met den dwangrok om 't lijf, wordt hij naar een krankzinnigenhuis vervoerd. Het licht der rede was uitgewaaid, de gedachten verstrooid ‘cogitationes mece dissipatoe sunt’ het hart omgewrongen en verwurgd ‘torquentes cor meum’

Schoot nog ooit een sprankje uit de asschen van het uitgedoofd vuur? En bij het kortstondig flikkeren van dit sprankje, ontwaarde de rampzalige Maupassant het ontzaglijk kwaad door hem verricht, en dat als een hooge berg de kruin opstak naar den Hemel? Werden zijne oogen nog ooit bevochtigd met tranen van leedwezen? Zijne lippen bewogen zij nog eens om genade af te smeeken?

Of wel, o ijselijke gedachte! was het vonnis reeds geveld, en de zinnelooze Maupassant werd hij, binnen zijn leven, gedoemd tot eene hopelooze eeuwigheid?

Lovendegem.

E. Pauwels.