Het Belfort. Jaargang 11

[p. 200]

In Vlaanderen Vlaamsch.

De lezing van de bijdrage, onder dezen titel in de laatste aflevering van ‘het Belfort’ verschenen, heeft mij eenen droeven indruk achtergelaten en ik hoop, in het belang onzer duurbare moedertaal, dat de meening van den achtbaren en geleerden schrijver, bij ons volk weinig weerklank moge vinden.

Hoewel ik de gewoonte met heb de pen te hanteeren om dergelijke onderwerpen te behandelen, ben ik zoo vrij, als abonnent, een kortbondig antwoord in te zenden, ten einde een krachtdadig protest tegen het besluit van de gemelde bijdrage aan te teekenen.

Vooreerst meent de schrijver in den kreet ‘In Vlaanderen vlaamsch’ een gevaar te ontdekken, omdat hij tevens door niet Katholieken uitgegalmd wordt. Dat is niet ernstig.

Indien wij aanschouwen wat er rondom ons gebeurt, zullen wij dadelijk opmerken dat goed en kwaad, deugd en ondeugd, in het maatschappelijk leven onder al zijne vormen, en dus niet alléén op het gebied der taal, voortdurend in aanraking komen. Het is eene hoogere wet die er zoo over beschikt heeft, en die geen mensch veranderen kan. Waarom alleenlijk voor die vermenging, de Vlaamsche taal verdenken? Men zou ons even zoo goed tegen de vaderlandsliefde op de hoede kunnen stellen, omdat er schurken onder onze landgenooten gevonden worden. Evenzoo zou men in den ban kunnen slaan den kreet ‘Niemand gedwongen soldaat’ en andere gezegden op volkomen onzijdig gebied.

De schrijver zegt dat het Nederlandsch hem als taal onverschillig is, maar dat hij den woordenschat der Katholieke vlaamsche bevolking lief heeft. Die onderscheiding kan ik maar niet vatten. Bestaan er dan twee vlaamsche talen?

[p. 201]

Eéne ten gebruike der Katholieke bevolking en de andere het eigendom der algemeenheid? Néén, niemand zal zulks beweren.

Even min is het mogelijk den geest eener taal van haren stoffelijken vorm te scheiden of af te zonderen; de taal is één en onverdeelbaar. Geest en vorm maken een onscheidbaar geheel uit, en kan men zich met afzonderlijk voorstellen, zoo min als de zon zonder hare stralen, het vuur zonder zijne warmte.

Mijn doel, even als dat van den schrijver is eerst en vooral het behoud der Kathol. waarheid. Op dit standpunt zal het mij gemakkelijk zijn te bewijzen dat zijne vrees ongegrond is en dat hij zelfs bij gebrek aan logica het evenwicht verliest. Geene taal heeft het monopolium alléén als tolk der deugd te worden aangewend. De taal is het voertuig der gedachten en kan dus tot uitdrukking van goed en van kwaad gebruikt worden en, indien dit laatste maar al te dikwijls gebeurt, zoo is dat de schuld niet der taal, maar van hem die ze bezigt.

Ik weet dat er tegenwoordig van alle middelen gebruik gemaakt wordt om het vlaamsche volk geloof en zeden te doen verliezen, en het machtigste middel daartoe is de verfransching! Ja de verfransching is het groot gevaar! Indien de achtbare schrijver eene groote stad bewoont, zal hij wel weten in welke taal de talrijke zedelooze schimpschriften, gazetten en romans opgesteld zijn die in kiosken en boekwinkels te koop liggen. Welnu is het dan geen heilige plicht de verfransching, overal waar men ze ontmoet te bevechten en de vlaamsche beweging aan te kleven die alleen in staat is dezelve te keer te gaan? Wel is waar zijn er in hare rangen strijders die op godsdienstig en staatkundig gebied niet tot de onzen behooren; wel is waar worden er cok verderfelijke bladen in het nederlandsch uitgegeven en weinig orthodoxe boeken in Noord-Nederland gedrukt; maar wat heeft dit alles te beteekenen tegenover den vloed die ons uit het zuiden bedreigt?

Verheugen wij ons dat in onzen tijd van vuige geldzucht en overdreven utilitarisme, edele gevoelens als de liefde tot moedertaal en vaderland nog bij zoo velen in eere gehouden worden en laat ons ze, al zijn het ook maar burgerlijke deugden, onvoorwaardelijk, zonder terughouding noch mistrouwen, het jonge geslacht inprenten.

[p. 202]

Verre van ons zij het gedacht het fransch als wereldtaal of als moedertaal onzer waalsche broeders den oorlog te verklaren, doch wat wij met alle krachten moeten bestrijden, dat zijn de pogingen van hen die ons volk zouden willen verfranschen, hetzelve zijne eigenaardigheid, dat is zijn eigen bestaan zouden willen ontrooven, van hen die met minachting op onze taal nederzien en haar den rang ontkennen, die haar in het maatschappelijk leven en als volkstaal toekomt: in een woord het ‘franskiljonism.’

Men vergete niet daar bij het volk, taal en zeden in zulk nauw verband staan, dat de eene met de andere verloren gaan.

Wij zullen dus, met Gods genade, den huidigen strijd blijven voortstrijden en kunnen slechts betreuren dat sommige welmeenende Katholieken niet genoegzaam het verhevene, ja het noodzakelijke van ons streven begrijpen en ons niet bijtreden noch ondersteunen,

Onze leus ‘in Vlaanderen Vlaamsch’ beteekent niet anders dan ‘Beschaving door de volkstaal’.

Berchem 18 Februari 1896.

Em. Nauwelaerts.