Het Belfort. Jaargang 10

[p. 30]

Bekendmakingen.

Idioticon. - Prof. D^r Gallée heeft de uitgaaf bewerkt van het Woordenboek van het Geldersch Taalergen.

Taalzuiverheid. - Velen meenen dat de Noord-Nederlanders de zuiverheid onzer Dietsche moederspraak ter hart niet nemen. In een overzicht der werken van Quack over de Socialisten schrijft D^r Betz: ‘Soortgelijk hannekemaatershollandsch is tegenwoordig aan de orde van den dag. Sommigen, dagbladschrijvers b.v. trachten het te vergoelijken met de haast, die zij altoos hebben. Nu werden wij onlangs bijna dagelijks onthaald op beschouwingen over meerdere pleitdagen. Een ordentelijk Duitscher zou hier niet mehrere - ons verscheidene - gezegd hebben, maar mehr; en zoo behoorden wij meer pleitdagen te verlangen. Dit meer is precies half zoo lang als meerdere; wie haast heeft, moest dankbaar van de gelegenheid gebruik maken om vier letters te sparen en tevens zijne moedertaal te eeren. Intusschen, haast of geen haast, een dagbladschrijver mocht wel eens bedenken, dat voor velen de courant het eenige geestesvoedsel is. Redeneerwijs, zinbouw, woordenkeus en spelling nemen deze rampzaligen uit hun nieuwsblad over; fouten daar ter plaatse stichten dus veel meer kwaad dan ergens elders.

Al het akelige hollandsch, dat wij dag in, dag uit te slikken krijgen, is een gevolg van loomheid in het denken, van het zich niet, of ten minste niet ten volle tot bewustzijn brengen der begrippen, die men uiten wil. Woorden zijn niet hetzelfde als geluiden, klanken of kreten, zij zijn de stoffelijke keerzijde van gedachten. Wie zijne gedachten tenauwernood half afgewerkt, ze te zwak laat om het tochtje van de hersenen naar de punt der pen in welstand te volbrengen, schrijft slecht. Zich daartegen te verzetten, is geen vitterij, maar ontspringt uit de lofwaardige neiging om den spijker op den kop te slaan, de puntjes op de i's te zetten en aan vaagheid te ontsnappen.’ Vaagheid is ook alhier aan 't orde van den dag niet.

Dietsche Gouwspraken. - Die Niederlandischen Volksmundarten van Jellinghaus worden in de laatste afl. van 't Nederl. Museum zoo goed als verpletterd door Willem de Vreese. Hij staaft met gegronde bewijzen het volgend slot van zijne lezenswaardige keuring: ‘Het is dus duidelijk dat de waarde van het hier aangekondigde boek zeer gering is. Het oordeel erover kan samengevat worden in weinig woorden: het is zoogoed als onbruikbaar.

Maar laat er mij onmiddelijk bijvoegen, dat zulks zeer jammer is Want van een ander standpunt is het verschijnen van dit werk een gelukkig iets; het bewijst dat men in Duitschland meer belangstelling voor onze taal begint te koesteren dan tot nog toe het geval was. En het wil mij voorkomen dat een mislukt werk die belangstelling zal doen verflauwen.

Het afdoende bewijs voor alles wat voorafgaat kan slechts geleverd worden door aan te toonen, dat de arbeid der Nederlandsche dialectologen lang zooveel lof niet verdient als er wordt aan toegezwaard.

[p. 31]

Niemand zal dit hier van mij vergen. Toch zij het mij vergund daarover een kort woord te zeggen. Men ga voor een spiegel staan, zie scherp toe, spitse de ooren, spreke zijn dialect, en vergewisse zich dan hoe die dialectologen de klanken van eene dialect hebben voorgesteld. Negen maal op tien zult ge bevinden, dat zij het mis hebben. Een Gentenaar zegge dit zinnetje, in het Gentsch natuurlijk, altijd voor den spiegel: Wat is mijn gebuur al heel den dag bezig met in zijnen hof te booren, en zegge mij dan, of die o van booren wezenlijk klinkt als die u van gebuur? of wel dit zinnetje ik heb den jongen een steen naar het huis zien smijten, en zegge mij, of de eigenaardige klank die de ee van steen vervangt, overeenkomt met de ie van zien. Hij zie goed toe, en zegge mij, of hij zijn mond in den zelfden toestand ziet en voelt, om gebuur en booren, steen en zien te zeggen. Of wel hij neme Leopold's Van de Schelde tot de Weichsel, 1, 31, en leze: De loiste doige van Novenbere gijngen (h)oistig verbij. De kêwe deed zich allijnskes meer en meer gevoele enz. Is dat Gentsch? Neen, want de Gentenaar kent zich niet, en ik twijfel zeer, of hij zou zeggen dat dagen haastig voorbij gaan, dan wel dat ze rap, gauwe ommegaan. Wat is het dan? Algemeen Nederlandsch? Ook niet. Wat dan? Fransch: le frord se fait sentir de plus en plus... Hij leze voort; hij zal ondervinden dat er geen regel in geheel dat stukje staat, waarvan niet een of ander aan bedenking onderhevig is, en oordeele dan zelf.’

Oudfriesch. - In de Beitrage zur Geschichte der Deutschen Sprache und Literatur, 19^e deel, 3^e afl. staat er eene studie van D^r Van Helten over den woordenschat en de spraakkunst van het Oud-Westfriesch.

De Vries' Verspreide Taalkundige Opstellen. - De Gids van Februari bracht ons eene schoone bijdrage van Prof. Cosijn over de Verspreide Taalkundige opstellen van De Vries

Naamredenkunde. - In Sievers' Beitrage 19^e deel, 3^e afl. bespreekt D^r C.-C. Uhlenbeck de afl. van Bask. alof, Russ. bostrok uit Nederl borstrok, van Oudh. flehtan, vlechten, Oudhoogd. gerta, Ned. gaarde, Ned. kavalje, Russ konopatiti, kalefaten, Oudpruissensch rikis, Got. waggs, wang, weitwops, geturge en wisàn, zich vergenoegen.

Taalkundige Dag - Dit jaar komen de Duitsche taalgeleerden in September bijeen te Keulen.

Uitspraak. - Het is volstrekt noodig voor 't Nederlandsch bij ons de Orthoepie waar te nemen Men ga om les bij de Duitschers en raadplege het werk van W. Vietor, waarvan de derde uitgaaf onlangs leden bij Reisland te Leipzig verscheen: Die Aussprache des Schriftdeutschen.