Het Belfort. Jaargang 10

[p. 263]

Driejaarlijksche tentoonstelling van kunstwerken, te Gent.

De op dit oogenblik gesloten driejaarlijksche kunsttentoonstelling heeft er weinigen voldaan, althans zij kan de vergelijking niet uitstaan met die van vroeger tijdstippen. Ongetwijfeld - 't ware onrechtvaardig het niet te erkennen - zijn er in elk genre eenige goede doeken: treffende landschappen, boeiende binnenzichten, heerlijke portretten; trof men er zulke niet aan onder de meer dan duizend tentoongestelde kunstwerken, de uitstalling zou geen gering armoedje geweest zijn! Maar het getal gewrochten van waarde, in zulke aanzienlijke hoeveelheid, is zóó gering, dat de toeschouwer, man van smaak en gezond oordeel, met eene tamelijk groote dozis ontevredenheid de tentoonstelling verlaat en zich weemoedig afvraagt: ‘Waar sukkelt de Kunst toch heen?’

De misgeboorten der ‘nieuwe school’, aan vele van welke eene eereplaats is gegeven, doen ernstig nadenken. Men breekt er volledig af met de oude leer- en zienwijze, willende daardoor, ongetwijfeld, op onze oude Meesters eenen blaam werpen, hen in minachting brengen.

Deze mannen, al dragen zij ook de meestgevierde namen in onze Vlaamsche schilderschool, beschouwt de nieuwe richting als sukkels, die misschien, in hunnen tijd, iets konden geweest, maar die thans buiten tel zijn... Hunne voorstellingen waren valsch, kinderachtig; zij vermoedden, in de verste verte, de waarheid niet, welke men in de hedendaagsche kunstwerken aantreft... Zij teekenden volgens den regel, zij

[p. 264]

schilderden de natuur, zooals ze waarlijk is, hunne tafereelen mochten van bij gezien worden gelijk op afstand. Zij leverden kinderwerk.

Ja, de roem onzer oude Vlaamsche en Hollandsche meesteis moet afgebroken, het nieuwe licht, uit Frankrijk tot ons overstralend, stelt al de Ouden in de donkerste schaduw... Planten en boomen zijn niet groen meer, maar krijtwit, of blauw.. Er is ook blauw water, zelfs als de hemel met grijze wolken is betrokken. Men ziet nu ook landschappen als van chocolade!

Honneur à la France artistique! Oude Vlaamsche sukkels, die Rubens, Van Dyck, Jordaens, Paul Potter heeten, - achteruit voor ‘l'école moderne de Paris’. Gij, liefhebbers, die soms een tafereel aankoopt, moffelt de Ouden maar in een hoekje van uw spreeksalet, waar gij den landpacht of de huishuur ontvangt, en opent wijd de deuren van uw salon voor de krijt-blauwsel-chocoladetafereelen der nieuwe meesters.

Dat er in de kunstenaarsbend uitzinnigen gevonden worden, die beweren zóó de natuur te zien, kunnen wij wel aannemen, hoewel het toch zonderling te heeten is, dat vroeger nooit, maar nooit één kunstenaar, zelfs in ‘France la grande’ iets van den aard als het hier beduide, heeft bespeurd; wij nemen ook de mogelijkheid aan, dat de nieuwlichters bewonderaars vinden:

‘Uu sot trouve toujours un plus sot qui l'admire,’

maar dat Commissien van plaatsing aan zulke vreemde uitzinnigheden eene eereplaats vergunnen, terwijl goede doeken van eigen kunstenaren brutaal geweigerd worden - dát gaat ons begrip te boven.

Wij kennen wel het antwoord, dat op eene bemerking, als deze, gegeven wordt. ‘De Commissie meent, dat aan elke uiting van kunst eene plaats moet worden gegeven.’ Blijft te zien, of die kunst wel de echte is? In elk geval, het is vastgesteld dat de ‘nieuwe school’ bij het publiek, ja bij de ernstigste kunstenaars, geen den minsten bijval vindt, en dat schilders van goeden naam, gelijk de gebroeders de Cock, de Lamorinière, Lybaert, David Col, Langerock en tal van anderen, liever dan gevaar te loopen, hunne gewrochten slecht of nevens bespottelijke, afschuwelijke dingen geplaatst te zien, niets inzenden, zich bevredigende met het plaatsen van hun

[p. 265]

doek vóór het venster van een klein-burgerlijk magazijntje.

Bedroevend is het ook, te weten, dat er onzeggelijk veel moeite, en ja kosten, worden gedaan om de vreemde krijt-, blauw- en chocoladevogels naar hier te lokken. Men gaat hen opzoeken in hun nest, belooft hun eene beste plaats, misschien wel een aankoop voor loterij of museum, wie weet, een lintje... De dood in het hart zien onze verstootene kunstenaars dit aan: de eigene Vlaamsche kunst moet immers verfranscht?

Waarom (merkte een deftig werkman zekeren dag in de Tentoonstelling op) waarom hebben wij de namen niet te lezen van de Heeren der Commissie, die afschuwelijkheden als dees (hij wees op n^r 474) hier aanvaard hebben? - Wij achten de opmerking geenszins ongepast: de fijnaards, de voorstanders der groote nieuwlichters dienen van het publiek gekend te wezen. Men moest hunne namen op een bord stellen nevens de n^rs 22, 424, 451, 506, 508 enz. enz, die dagelijks een homerisch spotgelach in de Tentoonstelling verwekt hebben.

Voor de eerste maal, althans te Gent, is nu ook bij de teeken-, schilder- en beeldwerken eene uitstalling gevoegd van potten en pannen, stoelen en deurkloppers, straataffichen, en boekomslagen en wat al meer 't Meeste daarvan is niet tot de kunst te rekenen; potjeswinkels als dees vindt men overal; de stoelen en zitbanken hebben niets, dat aan kunst gelijkt; de affiches en boektitels - laatste ‘kunst’ mode, naaapsel van Japoneesche dingen, zijn belachelijk 't Is te hopen dat dergelijke uitstallingen niet zullen herhaald worden, anders zal de kunstfaam onzer stad te loor gaan

Intusschen hebben onze schilders, teekenaars en beeldhouwers dit jaar weinig, bitter weinig koopers te Gent gevonden. Waar zijn, tegenwoordig, de Mecenas? wie versiert nog zijn huis met kunstwerken? Droevig is het om vast te stellen dat, hoe meer de kunst beoefenaars vindt, hoe kleiner het getal harer beschermers wordt. Meer dan ooit is 't waar, dat de kunst om brood loopt. Maar misschien. waarom het niet zeggen? zijn eenige kunstenaren zelven de schuld daarvan Voor één tafereel 10, 15, 25,000 fr. vragen - wie zal dat ooit voor een modern stuk geven, wanneer het niet een meestergewrocht boven alle meestergewrochten is? 't Zijn niet altijd de rijkste lieden, die zich als kunstbeschermers aanstellen.

Niet onaardig is 't, de lijst der prijzen, door de ten-

[p. 266]

toonstellers aangegeven, na te gaan. Een tafereeltje, dat men denken zou te kunnen koopen voor 5, 600 fr., staat aangeteekend: 5000, 6000 fr. of meer. Welke pretentie! Nu is 't ook waar dat de vervaardigers van zulke peperdure werken, na een paar malen gepoogd te hebben hun stuk aan den man te brengen, zich daarna meermaals bevredigen met het 10^e deel van den eerstgestelden prijs. Voorbeelden daarvan zouden we kunnen aanhalen.

Zelfs de ‘modernen’ vragen hooge sommen. Daar hebt ge, b. v, n^r 451, dat weinig menschen zouden begeren in hun huis te hebben, al kreeg men 't gratis; nu, de ‘schilder’ daarvan vraagt niet min dan 900 fr.! - Of hij krankzinnig is? Ik heb het aan het tafeltje in de tentoonstelling gevraagd, en men wist me niet heel duidelijk te antwoorden.

Een overzicht van de voornaamste stukken der Gentsche tentoonstelling te geven, daartoe ontbreken ons en tijd en lust; mogelijk zal een ander het beproeven; laat ons enkel zeggen, dat vele schilders schijnen onbekwaam geworden om gezond te denken; dat men ons zinnebeeldige onderwerpen te zien geeft, waar niemand wijs uit wordt, en naaktliggende dames in het gras, of moedernaakt wandelende in het hout, en meer zulker... aardigheden; voorts, gansch onbeduidende onderwerpen op groote doeken, en in 't genre weinig geest, om niet te zeggen, vele onnoozelheden.

Wij sluiten dit beknopt algemeen overzicht met den wensch, dat in 't vervolg onzen inboorlingen, die talent toonen, al brengen ook niet alle eigenlijk echte meesterstukken voort, geene plaats ontzegd worde, die aan vreemde croutes zoo welwillend wordt afgestaan.

D.P.