Het Belfort. Jaargang 10

[p. 59]

Boekennieuws en kronijk.

Leven van den eerw. Pater Is. van de Kerckhove, S.J., Apostel van Vlaanderen, door R. Butaye, S.J. Gent, A. Siffer.

Het leven van een groot man wordt ons in dit boekdeel verhaald. Er is voor Vlaanderen weinig belangrijkers te vinden dan de daden van dezen veroveraar.

Deze loopbaan van 80 jaren is een onafgebroken zegetocht Daar is een innig verband tusschen de wedergeboorte van Belgie en dezen priester, die meer dan iemand in 't land van Vlaanderen het oude



geloof der vaderen weer heeft opgewekt en 't vuur der liefde Gods heeft aangeblazen in de harten dier mannen, wier groote roem is in de onwrikbare trouw aan hunne katholieke overtuiging.

Er is nog meer belangrijks aan dit werk 't Is de laatste pennevrucht misschien van een edelmoedige, die 't oude Europa verlaat en zich gaat begraven in het donkere werelddeel, om met opoffering van alles aan de verstooten kinderen van Afrika de blijde boodschap te

[p. 60]

brengen, die vergetelheid kiest boven het aanzien en de eere, welke zijn talenten hem schijnen te waarborgen.

Ziedaar 't boek en den schrijver; daarmede is veel gezegd. Ik zou er bij kunnen voegen, hoe 't leven van den grooten zielenwinner P.v.d. Kerckhove moet gewonnen hebben onder de handen van den priester, die zelf zoo goed den ijver gevoelt, welke den missionaris, den Apostel van Vlaanderen tot een reus heeft gemaakt.

Maar genoeg.

Is alles volmaakt in dit werk? Waarom 't ontveinzen? Er zijn vlekken. Den schrijver zal mijne openhartigheid welkom zijn. Welaan dan: hier geldt het bekende woord: minder ware meer geweest. Beknoptheid zou hier deugd gedaan hebben. Daar is eene eenvormigheid in 't verhaal, die soms hinderlijk mag heeten. Als de vergelijkingen, die ter versiering worden aangebracht, nu en dan valschen smaak veriaden, wij wijten 't vooral aan den spoed waarmede hier gewerkt is; maar de omstandigheden spreken wel ter verontschuldiging.

Met dat al blijft 't boek leerzaam, zeer onderhoudend, voor geestelijken zou ik zeggen onmisbaar, voor de oude kennissen van P.v.d. Kerckhove een heerlijk gedenkteeken, een portret waarin zij de geliefde trekken zullen terugvinden.

De uitgever heeft alle recht op een woord van lof voor zijne zorgen; 't is een schoon boek. Wij wenschen dat den ‘Apostel van Vlaanderen’ eene hartelijke ontvangst overal ten deele valle.

Het werk, versierd met 6 platen, maakt een groot en zwaar boekdeel uit van 400 bladz. in groot-8^o, op schoon geelgetint papier, en kost slechts voor één exemplaar fr. 2,50, per 25 fr. 2,00, per 50 fr. 1,75 en per 100 fr. 1.30. Uitermate is het boek geschikt voor prijsuitdeelingen.

Drongen, 29 Mei '94.

L. Hebrans.

Eigendom is Diefstal. Anti-socialistisch verhaal door J.-F. Buerbaum. Antwerpen, drukkerij Buerbaum-Van der Goten, Korte Kievitstraat, 39. Prijs: 0,50 fr.

De roman of de novelle dient enkel tot uitspanning. Zoo denkt er nog menigeen over, en van dat punt uitgaande, rangschikt hij dit letterkundig vak onder de minst belangrijke, en acht het nauwelijks eenige aandacht weerdig.

Men heeft, dunkt mij, ongelijk, altans op onze dagen, nu eene gansch nieuwe strekking in de roman-litteratuur waargenomen wordt. De toestand van heden is die van gisteren niet meer. Waar men vroeger zich alleen voorstelde een tafereel te schetsen van dit of geen tijdstip der geschiedenis, of de volkszeden te schilderen in den dagelijkschen handel en wandel nagespeurd, zou de Vlaamsche schrijver nooit op de gedachte gekomen zijn den godsdienst in zijne leer of zijne bedienaars te krenken, of de goede zeden door valsche grondstelsels te bederven.. Nu echter gaat het stillekens aan anders, en de bedorven geest onzer eeuw, uit Frankrijk overgewaaid, spreekt en predikt al luide uit menige onzer romans en novellen Hier legt men het bederf in al zijne afzichtelijke naaktheid bloot: Nederlandsche Zola's, die hun eerekruis meenen te vinden op de mesthoopen der maatschappij; ginder prikkelt men de reeds opgewonden driften, die het openbaar leven beroeren, nog vinniger aan, en de inbeelding put zich zelve uit om verhalen te scheppen, die de Kerk beschuldigen, het socialisme ophemelen, den priester belasteren en de deugd bespottelijk maken. Dit heet men tendenz-romans... En wat valt daartegen te doen?

Goedsmoeds de armen te kruisen, en Gods water over Gods akker te laten loopen?

[p. 61]

O neen! Lang genoeg zijn de zonen der duisternissen slimmer geweest dan de kinderen des lichts. Ik heb dan ook met genoegen gezien, dat het ‘Studiecomiteit Vrede St. Willebrords’ van Antwerpen den toestand begrepen heeft en besloten ‘eene reeks prijsboeken uit te geven, waarin beurtelings de socialistische grondbeginselen bestreden worden’ - Eigendom is Diefstal is het eerste dier werken. Welk is er de grondgedachte van?... Peer De Smet en zijne vrouw, een jong huwelijk, behooren beiden tot den deftigen werkmansstand. Peer was een brave schrijnwerker, goed ja, maar zwak van inborst, en daarmeê kwam het, dat hij ook zich allengskens tot het socialisme liet overhalen. Daarnevens staat de vrome Marus, die, ouder dan Peer, ook beter uit zijne oogen ziet, en al doet wat hij kan om zijnen ongelukkigen gezel van het socialistisch galgenaas te verwijderen. Verloren moeite Peer wordt door zijnen meester afgedankt, echter met zonder gegronde reden, en daarop opent hij eene herberg met uithangbord: In de verdeeling van het kapitaal! Dat bord zegt op zijn eigen al genoeg. Ja maar, Peer had lootjes, en zekeren dag komt er een uit met de premie van 150.000 fr. Zal nu de verdeeling van 't kapitaal gebeuren? O, dat dachten, dat eischten zelfs zijne socialistische gezellen; maar Peer redeneerde gelijk al de Picard's en Van der Velde's hij was nu rijk, en de anderen mochten op den rand der kom bijten. Harde strijd, dien hij daarom vanwege zijne herbergkalanten moest uitstaan! Het geld verblindde nochtans zijne oogen niet, en hij had den moed zijne vorige dwaling te erkennen, en in de mate zijner krachten zijne eerlijke makkers van vroeger, Marus en deftige werklieden van dat stuk, te ondersteunen. Aldus wilde hij voor de samenleving herstellen wat hij tegen de samenleving misdieven had. - Zooals gij ziet, is het geheel verhaal uit het dagelijksch leven geput. Het gaat de grenzen der waarschijnlijkheid niet te buiten. Doch daar is een groot gevaar te vermijden in soortgelijke dingen: men vervalle maar niet in het sermonen en in het langdradig bespreken van leerstelsels, die den gang der gebeurtenissen belemmeren, en leven en beweging uit het verhaal wegnemen. Let ten andere wel op den trant uwer voordracht. De volkstrant past hier, en geen andere; dit valt niet te loochenen. De Heer Buerbaum vertelt wel, wonder wel. en waar ik dit verhaal met zijn Neel Ceusters uit het Davidsfonds vergelijk, schat ik dit veel hooger, in opzicht van den stijl alzeker. Nochtans zage ik geerne zekere volksuitroepingen ter zijde gelaten. Hoe waar het is of niet, dat de volksman, en voorzeker de volkstypen van Eigendom is diefstal voor geen Nondekeu's, om den bliksem's, sakkertwee's en diergelijk lieve dingen achteruitgaan; hoe zeer ook zekere tint van realisme gewild, ja vereischt wordt in het volksverhaal, toch liete ik die trottoirtaal in de pen. Daar zit het leven van het verhaal niet in, o neen! Hetzelfde zou ik zeggen van kooven geven, in de botten slaan, enz. Overigens mag het nieuwe boek van den Heer B te recht aanspraak maken op de goedkeuring van geestelijke en wereldlijke overheid, die, naar het prospectus vermeldt, hetzelve als prijsboek heeft aanbevolen. Kan mijn schrijven insgelijks ter verspreiding bijdragen, kan het de lofweerdige strekking van het Studiecomiteit Vrede St. Willebrords buiten Antwerpen doen waar deeren, het zal mij uiterst aangenaam zijn. Ik ook ben van gedachte, dat wij niets, maar niets, en zeker in geenen deele de macht der drukpers en den invloed van het volksboek, mogen verwaarloozen, om de socialistische dwaalleer te bestrijden Hierin moeten allen die het wel meenen met Godsdienst en samenleving, elkaar de hand geven en elkaar ondersteunen; zij moeten ijverige werkers als den Heer Buerbaum toejuichen, en door het verspreiden van degelijke volksschriften de taak voltrekken en almede het doel betrachten dat zich zelven die katholieke penne-

[p. 62]

voerders zoo grootmoedig opleggen. Verspreidt Eigendom is diefstal, en gij verricht een dubbel goed werk!

Mechelen.

J. Muyldermans.

Neel Ceusters. Tafereelen uit dagen van werkstaking, door J.F. Buerbaum. - Antwerpen, drukkerij Buerbaum-Van der Goten. (N^r 87. Schriften door het Davidsfonds uitgegeven)

Dit lijvig boekdeel laat in taal- en letterkundig opzicht nog al te wenschen over. Ook tegen sommige strekkingen van den schrijver, op maatschappelijk gebied, zouden zeer ernstige bedenkingen kunnen ingebracht te worden. Bekennen wij insgelijks dat het, wat het stoffelijk kleed betreft, niet zeer verzorgd is.

Het verhaal, alhoewel niet diep ingrijpend, zit echter goed ineen. Het is zeer boerend, vooral in de tweede helft. Gretig zal het stellig gelezen worden door de lezers voor wie het vooral bestemd is: die uit de volksklas; en wij vertrouwen dat het daar ook veel goed zal stichten.

Charité, par Charles Buet. Gand, A. Siffer. Prix fr. 2,50.

Men weet welken bijval in de letter- en tooneelkundige wereld te beurt gevallen is aan het drama Le Prêtre, in 't Vlaamsch ook vertaald en opgevoerd De Priester. Le Prêtre is anders niet dan Charité omgewerkt naar de vereischten van het tooneel, doch de schrijver heeft ons het oorspronkelijke ten beste willen geven waarin al de letterkundige schoonheden onbeshoeid voorkomen, en waarin de heldhaftigheid van den priester in haren vollen luister en adel ter bewondering ten toon gesteld wordt. Ongetwijfeld zullen de katholieken gelukkig zijn dit prachtig werk te lezen.

Alfons Van Loo: Prijsboeken. - Van onzen vruchtbaren katholieken volksschrijver Alfons Van Loo, die, ondanks zijnen ziekelijken toestand, maar immer taar en hardnekkig doorwerkt, - laatst vierde hij het verschijnen van zijn 100^ste boek - zijn weêr verscheidene nieuwe werkjes verschenen:

Leven van den H. Paulus, apostel der heidenen, H. Franciscus van Assisie, H. Alphonsus van Liguori, Het gestolen knaapje, Bona, de luiaard, Juriaan of de Verzoening, H. Lambertus, H. Hubertus, H. Amandus, H. Livinus, enz., enz.

Het zijn treffende en aandoenlijke verhaaltjes en levens van heiligen, zeer geschikt om voor prijsboeken te dienen, in de katholieke scholen, patroonschappen enz. Men wende zich tot den uitgever A. Siffer.

Iets over het socialisme, door een waren volksvriend.

Dit nuttig werkje dat op 14 dagen 2000 exemplaren mocht plaatsen bevelen wij ten zeerste aan. Het kost slechts 5 centiemen het afdruksel en 4 frank het 100.

Het is te verkrijgen bij S. Leenen, uitgever te St. Truiden en het is geschreven door den eerw. Pater Ed. Brahin, Redemptorist in dezelfde stad.

Zuiverheid van taal. - De heer Omer Wattez haalt in het Belfort bl. 315 den volzin aan: ‘De gebeurtenissen van die dagen zijn heden algemeen gekend’, voorkomende in Levenschets van J.W. Brouwers, in het Jaarb. der Koninkl. vl. Acad., jaarg. 1894.

Deze volzin is gekozen als een der bewijzen hoe ‘zelfs bij de (holl.) schrijvers van eersten rang’ ‘belgicismen’ voorkomen.

Dit ziet namelijk op het woord gekend.

't Is waar dat bekend meer gebruikelijk is dan gekend, daarom is echter bekend geen germanisme en gekend geen belgicisme of galli-

[p. 63]

cisme. Het zijn woorden van eenigszins verschillende beteekenis, maar beiden goed Nederlandsch. Bekend duidt eenvoudig eene hoedanigheid aan van iets wat weinigen of velen weten. Gekend duidt aan dat iets door tijd of inspanning is aangeleerd. Eene schoolles b.v. is gekend, hetzij vóór of bij 't opzeggen daarvan, wanneer zij bestu leerd, uit het hoofd geleerd is; zij is bekend, d.i. gemakkelijk uit het hoofd te leeren; eene gekende gebeurtenis heeft aldus de bijbeteekenis van langzamerhand verbreid, eene bekende gebeurtenis kan plotselijk tot het verstand gedrongen zijn, zonder onderzoek.

A.T.

Boerenkrijg, 1798-1898. - De Commissie, benoemd tot het regelen der plechtigheden voor den 100^en verjaardag van den Boerenkrijg in 1898, maakt een manifest gereed aan al de provincien van Belgie, tot opwekking om den verjaardag waardig te vieren.

Sedert Conscience in zijn Boerenkrijg, Aug. Orts in zijn Guerre des Paysans, Frans de Potter in zijn Vlaanderen onder het Fransch Bewind, Julius Plancquaert in zijn De Franschen in Vlaanderen, J. Samyn in zijn Fransche Revolutie in Vlaanderen, L Mathot in zijn Troebele Tijd, A. van Loo in Verhalen uit het Fransch Schrikbewind, Aug. Snieders in Onze Boeren, Th. Sevens in Ons Vaderland tijdens de Fransche overheersching en Thys in zijn Conscrits enz. enz., de gebeurtenissen van die dagen hebben doen kennen en onze boeren hebben gewroken over den smaad van minachting en vergetelheid, hun door den vreemdeling aangedaan, zijn de denkbeelden over die kloeke jongens veel veranderd.

Het manifest zal ook gewis door onze Vlamingen goed beantwoord worden en men zal de Belgen vereeren die, eene eeuw geleden, de wapens opnamen om hunnen haard, hun geloof en hun vaderland te verdedigen; die onbekend stierven te Mol, te Meerhout, te Diest, te Hasselt, te Mechelen, in Klein Brabant, in Vlaanderen, ook in Limburg en elders.

Volgens wij vernemen arbeidt een onzer medewerkers aan een nieuw werk over de gebeurtenissen van die hachelijke tijden

(11 uren voor- in plaats van 3 of 4 uren namiddag); tweedens omdat de Vlamingen van buiten Antwerpen het moede worden deel te nemen aan betoogingen aldaar, terwijl schier nooit een enkele Antwerpenaar te zien is bij Vlaamsche feestelijkheden buiten de Scheldestad.

Varia. - Zondag 23 Juni hield het Nationaal Vlaamsch Verbond, te Brugge, zijne jaarlijksche vergadering. Er is er onder andere spraak geweest van het feest ter eere van Juliaan De Vriendt, voor zijn uitsluitend Vlaamsch spreken in de Kamer; van het stichten van een Hoogeren Raad voor Kunsten en Letteren; van het vieren van den 11 Juli, waarover van overal het beste nieuws vernomen wordt. - Het oratoria Christus van Samuel, bestuurder van het Gentsch Conservatorium, wordt geroemd als een geniale uiting van kunst, en gaat thans in Duitschland ook uitgevoerd worden. - Minister Schollaert heeft als blijde inkomst voor de Vlamingen maatregelen genomen, dat alle Vlaamsche brieven door zijn Departement in het Vlaamsch zullen beantwoord worden. - In hare zitting van 13 Juni heeft de Maatschappij van Nederlandsche letterkunde te Leiden D^r K. de Gheldere en A Gittée tot buitenlandsche leden benoemd. In dezelfde zitting is er medegedeeld dat Stallaert's Woordenboek van oude rechtstermen zal voortgezet worden en dat de nieuwe uitgaaf van den Theutonista gereed is. De Theutonista is ons oudste woordenboek en werd in 1475 te Keulen gemaakt door Geeraard van der Schueren. - De beeldhouwer G. Casteleyn arbeidt

[p. 64]

aan het marmeren borstbeeld van Jan-Frans Willems, bestemd voor de K. Vl. Academie. - Edgard Tinel werkt reverig aan zijn lyrisch drama Godelieve (woorden van L. De Koninck en Hilda Ram); hij is uitgenoodigd de uitvoering van Franciscus te Cardif in 't land van Wales te gaan besturen; Franciscus is reeds honderdmaal in Duitschland opgevoerd. - Aan professor Van Beneden wordt een standbeeld opgericht te Mechelen, zijne geboortestad. - Schopenhauer is in beeld vereeuwigd te Frankfort a/M. - Professor Wagener is te Gent met zijn borstbeeld vereerd - Onze medewerker Pieter De Buck is, als werkman bijgevoegde toezichter van den arbeid benoemd. - Straatsburg richt een standbeeld op aan Von Nessler, den toondichter van Der Trompetter von Sackingen en Der Rattenfanger.

Davidsfonds - In 't kort zullen aan de leden uitgedeeld worden: Liederboek behelzende gezangen van beroemde Duitsche meesters, met woorden van Vlaamsche dichters en Het Vlaamsch Neerhof, door den eerw. heer A. Van speybrouck. Dit boek met boven de 200 bladz., dat handelt over de hoenders, de duiven, de kalkoenen, de pauwen, de parelhoenders, de eenden en de ganzen en dat met talrijke platen opgeluisterd is, zal even als het Liederboek ongetwijfeld bij de inschrijvers bijzonder welkom zijn.

Notaris of rechter. - Op 1 Januari 1895 kwam de wet in voege, waarbij niemand meer kan notaris of rechter genoemd worden in het Vlaamsche land, tenzij door een exaam te bewijzen dat hij de Vlaamsche t al machtig is. Dit bewijs moet geleverd worden door eenen Jury bestaande uit vijf leden: 2 leeraars van 't officieel, 2 van het bijzonder onderwijs en een lid vreemd aan 't onderwijs. Die keurraad is nog niet ingesteld!

† Nikolai Christianowitz Bunge, gewezen leeraar aan de Hoogeschool van Moscou, gewezen minister van financien van Rusland. Hij heeft gewaardeerde werken geschreven over huishoudkunde, financiezaken en recht, onder andere eenen leergang van strafrecht, een leergang van statistiek en Théorie du crédit.

† Louis Van den Kieboom, bestuurder van den Vlaamschen schouwburg te Gent en schrijver van: Het wonderjaar, Belofte maakt schuld, Nieuwjaardag, Het geheim van Polichinel, Het vel van den beer, Jaakje met zijn fluitje, Valentine en andere tooneelstukken waaronder verschillende bekroond werden.

† Professor Landenschmitt, Duitsche schilder; Verneuil, beroemde Fransche geneeskundige; D^r Meyer, de vermaarde Deensche oorheelkundige; C. Crol, Hollandsche socialistische publicist in Recht voor allen en nu in den jongsten tijd behoudsgezinde schrijver geworden; Edmond Dubus, dichter der ‘Jonge Fransche School’ en schrijver van Quand les violons sont partis en Les vrais sous-offs, Franz Suppé, Oostenrijksche toonzetter van Fatinitza, Boccace enz; Hoogleeraar P.E. Neumann, Duitsche natuurkundige en meester van Buusen, Kirchoff, Helmholtz; Mgr Lagrange, bisschop van Chartres, schrijver van een leven van Mgr Dupanloup wiens secretaris hij geweest is.