Het Belfort. Jaargang 10

[p. 134]

Wenken en vragen.

Er wordt zoodanig op alle tonen gezongen, dat de zuidnederlandsche Nederlanders knoeiers, taalbedervers, brekebeenen.... zijn, dat het schier nutteloos wordt zich nog moeite te geven om ze te verdedigen. Taal en Letteren verklaart, dat er zelfs geen tien belgische leeraars in staat zijn om Beets' Camera Obscura te begrijpen!

Waartoe dan nog wenken en vragen? Om te bewijzen dat er uit Nazareth misschien toch ook nog wel iets goeds komen kan.

Tuin (Belfort, Juni 1894) is in de omstreken van Tienen eene houten afsluiting, waardoor eene weide in twee gedeeld wordt, opdat het vee niet al het gras te gelijk zou doorloopen en overtrappelen. - Men spreekt daar van eenen tuin planten en van eene weide aftuinen.

De eerw. heer Deken Bets is van gevoelen, dat Tienen (Thienen) en Thuin van tuin voortkomen.

Korting, afhouding. (Januari 1895.) Kiliaen geeft nog geen van beiden.

Korting heet bij ons volk de som, welke op rekening eener verschuldigde som betaald wordt (à compte). B.v.: Ik kan u alles niet betalen, maar ik zal u wat op korting (soms ook op afkorting) geven.

Afhouding is hetgeen van eene jaarwedde, van een verdiend loon wordt afgehouden, ten bate, ten gerieve, ten behoeve, ten voordeele (het Nederlandsch heeft ongelijk met maar aan één van die vier te houden) van de eene of andere kas (retenue). Dit is geenszins eene korting.

Oogpunt. (November 1894.) Een punt is tegenwoordig alles (ofschoon het niets is)! Gevierde schrijvers spreken zelfs van gewichtige punten! Bij anderen leest men in dat oogpunt, uit dat oogpunt; nog anderen zijn het over dat punt niet eens; waarom mag men dan niet zeggen onder dat oogpunt? Omdat de Franschman sous ce point de vue zegt? Maar hij gebruikt ook zeer dikwijls à ce point de vue. Zouden die, welke in dat oogpunt zeggen, ook uit het Fransch vertalen?

In beroep gaan of komen. (November 1894.) Betrekkelijk nieuwe uitdrukking, die ons volk nog niet veel gebruikt, daar het zijne processen herinsteekt.

M^r Julius Obrie, lid der Commissie van bijstand van het Woordenb. der nederl. Taal, gaat in beroep gelijk wij, die ook naar het tribunaal, naar de kermis gaan en niet komen.

[p. 135]

Stipt, nauwgezet. (November 1894.) Deze woorden beteekenen niet zooveel als religieux in conserver qqc avec un som religieux. In religieux is behalve de nauwgezetheid ook nog de eerbiedigheid begrepen, waarmede men heilige of als heilig beschouwde zaken bewaart; 't is eene eerbiedige zorg, gelijk eene eerbiedige stilte eene stilte is, die men in acht neemt in tegenwoordigheid van om hoogere redenen geeerde personen of zaken.

De gebroken potten betalen. In de Novemberaflevering 1894 lees ik: ‘Een Nederlander, die een misslag boet, betaalt het gelag, blijft het kind van de rekening.’ Wij Vlamingen, wij hebben, en niet altijd om misslagen, daarenboven menigmaal voor de scherven gestaan of de scherven betaald. En zoo sprak ons volk al voor den tijd der fransche pensionnaten.

Bol. (Januari 1895.) Er zijn nochtans te allen tijde bollen onder ons volk geweest, en als ik dat zeg, denk ik geenszins aan ‘ironie’, 't Is een bol, dat zal een bol worden beteekent hier: hij onderscheidt zich ‘in geesteswerkzaamheid’ of: hij zal het (altijd ‘in geesteswerkzaamheid’) ver brengen. Die beteekenis heeft bol ook in onze woordenboeken.

Namen.

D. Vandermaesen.

Deze en volgende aanhalingen zijn getrokken uit: Een rit naar den Gletscher Le Marboré (Belfort, 3^e jaargang, n^r 8, bl. 128).

‘Reeds in het vroege morgenuur, bij een rozigen glimlach des dagenraads in de maand Mei, toen de frissche dauwdruppels nog aan de grashalmen en bladen wiegelden, stond het bestelde rijtuig, met vier vlugge paarden bespannen, vóór de poort van ons logement op la Place Communale te Lourdes gereed.’

- de dauwdruppels wiegelden: glinsterden ware juister; wij zouden schrijven: toen de frissche dauwdruppels nog aan de wiegelende grashalmen en bladen glinsterden...

- in het vroege morgenuur: in den vroegen morgen verdient de voorkeur op morgenuur (heure matinale).

- vlugge: beter flinke, daar vlugge slechts kan gezeid worden van stappende of loopende peerden.

- logement: lees liever: gasthof.

‘Men weet, dat die tochten van twaalf uren altijd met drie of vier Bretagneesche peerden gebeuren en dat die goedgevoetende en fiere dravers halverwege nog door vier anderen vervangen worden.’

- Tochten gebeuren niet, maar worden gedaan.

- goedgevoetende is even mis als snelgewiekende en sterkgespierende; 't moet goedgevoete zijn.

- vier (anderen) is hier overtollig; daarenboven komt het in tegenspraak met het voorgaande drie.

‘Schoon weer en een wolkenlooze hemel begunstigden niet weinig de pelgrims op den rit.’

[p. 136]

- wolkenlooze: het achtervoegsel loos beteekent het nadeelig gemis van hetgene de stam beduidt; onbewolkte ware beter.

‘De gansche tocht liep door eene aaneenschakeling van bergen en valleien, hier met dorpen, ginder met steden tegen hoogere of lagere glooiingen vastgeklampt; nu eens met dichten plantengroei, bosschen, werden en landerijen versierd, dan weer met reusachtige rotsbanken opeengestapeld, die op menige plaats over het hoofd van den reiziger heendreigen.’

- De gansche tocht: wij verkiezen: gansch de tocht, omdat gansche, in 't eerste geval, te veel den aard heeft van een bijvoegl. woord van hoedanigheid.

- vastgeklampt, versierd en opeengestapeld moeten, volgens de zinwending, betrek hebben op hetzelfde woord. Op welk woord is 't hier?

‘Het rijtuig tolde meermalen zoo diep tusschen de hooge bergen en gapende afgronden voort, dat men te midderdag en bij een onbewolkten hemel de zon niet kon zien.’

- gapende afgronden vraagt hier het lidwoord de.

- hoe beletteden die afgronden de zon te zien??

- onbewolkten hemel is er te veel; want zelfs op het vlakke land kan men de zon niet zien bij een bewolkten hemel; beter ware: te midderdag aan den onbewolkten hemel.

‘Somtijds was het in de diepe valleien zoo warm, dat de paraplui voor parasol moest dienen. Geen verkwikkend windje waarde er, geen enkel zuchtje verfrischte de lucht, alles was op de reis bladstil, enz.’

- op de reis moet weggelaten worden.

‘Een geruimen tijd volgt de Gave den reiziger, zij stuwt haar schuimend water van rots op iots voort, terwijl wij langs de steile glooiing van haren oever heenreden en den stroom op sommige plaatsen meer dan honderd meters beneden onze voeten zagen voortbruischen.’

- Een geruimen tijd - een groot eind wegs ware beter, vermits er hier geen spraak is van tijd, maar wel van afstand.

- een punt-comma achter reiziger.

- beneden onze voeten wordt niet gezegd van reizigers, die in een landau zitten.

- zagen voortbruischen: men ziet het bruischen niet, maar men hoort het; juister ware: zagen voortschuimen of voortwoelen, en hooger zouden wij schuimend door bruischend vervangen.

- het voegwoord terwijl doet de verschillende tijden stuwt en heenreden leelijk tegen elkander stooten.

‘..... naar de rivier, die dikwijls zoo diep beneden den rijweg voortrolt, dat zij een slingerslangerig lint toeschijnt, ofschoon hare bedding vele meters breed is.’

- vóór slingerslangerig behoort het woord slechts, in tegenstelling met het volgende: ofschoon... enz.

[p. 137]

- vele meters is te onbepaald; verscheidene meters ware juister.

‘Op menige plaats ziet men bosschen hangen, waartusschen eeuwenheugende stammen, hier met villas, ginder met stulpen, te midden van een prachtigen plantengroei wegschuilen.’

- waartusschen: lees: waarin; of laat liever het woord stammen uit, die met geene villas en stulpen tusschen de bosschen kunnen wegschuilen.

‘Hooger rijzen weer andere bergen, waarop nu eens torens gebouwd zijn, dan weer ruinen wellicht van feodale burchten tronen.’

- tronen is te sterk na gebouwd zijn.

- torens zijn gebouwd, burchten tronen: Wij lazen liever: Hooger rijzen weer andere bergen, waarop nu eens statige torens, dan weer ruinen..... enz... tronen.

- wellicht van feodale burchten behooit tusschen twee comma's te staan.

Kortrijk.

J.B.