Het Belfort. Jaargang 10

[p. 67]

Vlaamschspreken in de kamer.

Het is reeds gezegd vóór den jongstverleden kiesstrijd: door de uitbreiding van stemrecht zullen mannen naar de Kamer worden gezonden, die geen Fransch genoeg kennen om zich in deze taal uit te drukken en bijgevolg Vlaamsch zullen moeten spreken.

Zóó is, inderdaad, geschied. Hoe de Walen het ook inzien, hoe het gebruik der Nederlandsche taal hen ook hindere, er is niets aan te doen - onze taal zal voortaan in de wetgevende vergadering weerklinken, na er 60 jaren uit verbannen te zijn geweest. Aan alles komt in de wereld een einde, ook aan willekeur en verdrukking.

De meeste uit de Vlaamsche provincien naar Brussel gezonden afgevaardigden ontloken den eed in onze taal: die van Gent, Dendermonde, St.-Nicolaas, Oudenaarde, Roeselare, Veurne, Brugge, Eekloo, Kortrijk (uitgezonderd de heer van den Peereboom), Maaserk, Antwerpen, Hasselt, Mechelen, Turnhout, Tongeren, Oostende, Leuven (ter uitzondering van den heer Beeckman), Brussel (behalve de heeren Bilaut, de Bontridder, de Borchgrave, de Jaer, de Mérode Westerloo, d'Ursel, Fichefet, Gilliaux, Hemeleers, Lauters, Le Sergeant, Mousset, Nerincx en Theodor.)

Het Vlaamschspreken in de Kamer een nieuw hoofdstuk openende in de geschiedenis van onzen Taalstrijd, dunkt het ons gepast, melding te maken van hetgeen daarbij is opgemerkt en waargenomen, en welk besluit er dient genomen te worden om den nieuwen toestand te bestendigen.

Toen de afgevaardigden van Leuven den eed zwoeren, begonnen de Socialistische Kamerleden te lachen en te spotten. De heer de Lantsheere, voorzitter, merkte aanstonds de onbetamelijkheid op van die houding, en verklaarde tevens ook, voor de eerste maal, den eed in het Vlaamsch te zullen afleggen

Dit feit zegt voorwaar genoeg; op de medehulp der Socialisten, in de Kamer, hebben de Vlamingen weinig te rekenen; de volks-

[p. 68]

zaak zal bij de volksmannen - verdienen ze wezenlijk dien naam? - weinig steun vinden.

In zitting van 16 November vroeg de heer Coremans het woord voor eene orde-motie, en drukte deze uit in onze taal. Maar wat gebeurt er? De heer de Lantsheere, die den eersten dag van den zittijd het Vlaamschspreken had verdedigd, trok nu de schouders op, schudde het hoofd en verklaarde dat het noodig was Fransch te spreken, wat de linkerzijde (‘liberalen’ en socialisten) onvoorwaardelijk goedkeurden.

‘Niemand (zegde de achtbare Voorzitter der Kamer), betwist hier het recht, Vlaamsch te spreken, maar... slechts weinige leden hebben den heer Coremans verstaan. ‘Il est des circonstances où la force des choses, qui domine tout, impose à chacun des concessions réciproques.’

Zeer wel, Mijnheer de Lantsheere! maar als ‘la force des choses’ aan redereen, dus óók aan de Walen, verplichtingen oplegt, als eenieder moet geneigd zijn tot wederzijdsche toegevingen, dan kunt gij die van de Vlamingen alléén niet vorderen. Meer dan eene halve eeuw hebben wij toegegeven, den duim gelegd, zoo men 't heet, en dat is, van onzen kant, zeker wel voldoende?

Zóó dunkt het den Vlamingen, en, gelijk wij hooger zegden, aan alles komt een einde - ook aan het toegeven.

Niemand (zegt de heer de Lantsheere), loochent der Vlamingen recht. Best! doch waartoe strekt dit recht, als het niet mag worden uitgeoefend? Is het dan nog een recht, of brengt het toegeven van slechts éénen kant niet een onrecht mede?

De heer Warnant sprak, natuurlijk, in den zin van den heer Voorzitter; hij noemde het Vlaamschspreken ‘une plaisanterie’. - Altijd broederlijk, die lieve Walen!

Zelfde heer Warnant verklaarde, dat hij altijd(?) voldoening had helpen geven aan de ‘justes revendications’ der Vlamingen, en patati patata. Wat heet die heer ‘juste’? - Is het gebruik van een recht in zijn oogen ‘injuste’?

‘Prenez garde aux exagérations!’ riep de heer Warnant ten slotte. - 't Oude deuntje van Ch. Rogter, dat we meenden al lang versleten en vergeten te zijn.

In dezelfde zitting sprak de heer (of citoyen) Anseele in het Fransch, om te bewijzen... dat hij deze taal niet machtig is. Hij zelf was nederig genoeg, dit te bekennen. ‘Je ne connais pas assez le français pour trouver toujours le mot juste en cette langue.’ - Waarom dan niet Vlaamsch gesproken?

De heer Juliaan de Vriendt, die de beide talen goed kent, maar vooral Vlaming wil zijn, bediende zich van zijne taal in hetzelfde debat over het taalgebruik, maar de heeren Janssens en de Guchtenaere spraken Fransch...

Ter zitting van 5 December voerde laatstgenoemde nog eens

[p. 69]

het woord; was 't ook uit mistrouwen, en in de vrees ‘le mot juste’ niet te zullen vinden, dat hij zijne kleine Fransche redevoering las?

Fel heeft dit de Vlamingen tegen de borst gestooten. In den kiesstrijd toch had hij beloofd, zich bij voorkeur van het Vlaamsch te zullen bedienen, en ja! enkele dagen vóór de zitting van 5 December, op de vergadering van den Vlaamschen Katholieken Landsbond, die belofte herhaald, enkele stonden nadat de heer Huyshauwers beweerd had, dat er bij 't aanduiden der candidaten voor de Kamer, te Gent, wèl rekening was gehouden van de Vlamingen - de anti-socialisten (heer de Guchtenaere erbij, o.a.) Vlamingen zijnde. Het komt ons voor, dat met zulke Vlaamschgezindheid onze zaak bitter weinig voortgang zal doen!

Den 7 December sprak de heer de Vriendt andermaal Vlaamsch, maar de linkerzijde gedroeg zich thans op schandige wijze; aanhoudend maakte zij gerucht, als ware de Kamer opeens eene jaarmarkt geworden.

Dienzelfden dag kwam Anseele andermaal aan het woord, onder andere zeggende: ‘Vous ne verrez jamais d'obstructionnisme de notre part, et après cette discussion un peu... je ne trouve pas le mot français, na deze eenigszins nijdige bespreking... Toe, Mijnheer Coremans, geef mij het juiste woord...’

De Kamer lachte. Was 't om de aardigheid van den Spreker, of om dezen te beduiden dat hij beter zou doen zich van de taal te bedienen, welke hij kent, zijne moedertaal?

Andermaal weerklonk onze taal in de Kamer ter zitting van 21 December, namelijk door den eerw. heer Daens, wat den heer Lorand toen bewoog te vragen, dat er vertalers zouden aangesteld worden om de Vlaamsche redevoeringen voor de Waalsche afgevaardigden te vertalen.

Hoe het zij - daar het Vlaamschspreken in de wetgevende vergadering nu toch eindelijk begonnen is, moet men daarmede maar aanhouden. 't Ware ten hoogste betreurlijk, moesten alléén die Leden zich van onze taal bedienen, welke geene andere kennen, zooals de heer Lorand vroeg, verklarende dat het vanwege de twee talen kennende leden eene terging zou zijn, moesten ook deze het Vlaamsch spreken. Gaf men den heer Lorand gelijk, dan zouden de enkel Vlaamschkundige Kamerleden, in de oogen van het bevooroordeelde publiek, op een trap lager staan dan hunne Franschsprekende collegas, hoewel zij, wat taalkennis betreft, juist op denzelfden voet zouden zijn als de welsprekendste Waal, die toch maar ééne taal bezit.

Het Vlaamschspreken in de Kamer moet niet geschieden als eene aardigheid, als eene liefhebberij, maar als het natuurlijke, voorziene gevolg van de nieuwe toestanden, als de oefening van een niet te loochenen recht. De Vlaamsche Grievencommissie, in 1857

[p. 70]

de quaestie besprekende, moest het betreuren dat in Belgie toen nog niet gedaan kon worden wat geschiedde onder de Nederlandsche regeering, tot aan de scheiding van het rijk, namelijk dat al de leden van de beide Kamers der Staten-generaal in hunne vergaderingen onderling het Nederlansch of het Fransch gebruikten. Welnu! sedert het drukken van gezegd verslag zijn 37 jaren verloopen, en nog heeft geen Waal zich de moeite getroost, onze taal aan te leeren om ze te Brussel te kunnen spreken. Moet het zóó blijven? Moeten de Vlamingen nog 37 jaren wachten aleer de toestand, in dat opzicht, verbetere? 't Ware al te brutaal, of zoo men wil, 't zou den spot te verre gedreven zijn, zóó iets te beweren.

Wanneer nu de huidige toestand niet blijven kan, of mag, is het thans juist de tijd, om dien te doen veranderen, tegenover den onwil der Walen hebben de Vlamingen maar één middel: even hardnekkig houden aan hunne taal, als de Walen aan het Fransch. 't Moet dezen laatsten duidelijk worden gemaakt, dat het privilege, hetwelk de taal van de minderheid der Belgische bevolking geniet, zijn einde nabij is.

De Vlamingen hebben den wensch uitgedrukt, dat een Vlaamsche groep in de wetgevende vergadering tot stand kome, en dat deze er, in den regel, Vlaamsch zou spreken, het Fransch enkel bij uitzondering, wanneer 't hoogst noodig wordt geacht. Edoch, ten einde het tweetalig stelsel uitvoerbaar te maken is 't noodig dat er gezworen vertalers in de Kamer zijn, die de Vlaamsche redevoeringen aan de Vlaamschonkundige Walen overzeggen.

Het ijs is gebroken, vare de boot nu maar recht door!

Ik weet, voorop, dat dit oordeel niet overal, althans in zekere kringen, zal worden goedgekeurd; men kan zich nog niet schikken naar den nieuwen toestand; men heeft nog vooroordeelen; men rept - in petto - nog van exagérations flamingantes... de Brusselsche dagbladschrijvers, meest Franschmannen, morren binnen 's monds of roepen dat het dreunt Laat de protestatien hunnen gang gaan, stillekensaan zal men zwijgen - en het hoofd buigen voor de taal, die fier, met opgeheven hoofd (gelijk de heer De Vriendt zegde) de Kamer is binnengetreden. Maar als de Vlamingen nu niet krachtdadig handelen, blijven zij op 't oude pad, reeds 64 jaren betreden, en dat kan niet!

Intusschen, wat eerst aan sommige onzer wetgevers eene dwaasheid toescheen, iets geheel misplaatst, wordt nu gansch natuurlijk bevonden. Een nieuw bewijs dat, om een betwist recht vast te stellen, het te doen erkennen en eerbiedigen, er niets zoo goed is als dat recht uit te oefenen.

Tot heden was 't een valsch beeld, dat men van ons land in de Wetgevende vergaderingen gaf; met het bezigen van de beide talen wordt het beeld zooveel te getrouwer, zooveel te meer natuurlijk en waar!

P. Tieden.