Het Belfort. Jaargang 9

[p. 30]

Bekendmakingen.

Laat ons. - ‘Prof. Verdam besprak in de Nederlandsche Koninklijke Academie de vormen: laat ons en laten wij. In de eerste plaats werd historisch nagegaan welke der beide vormen de oorspronkelijk gebruikte is. Uit het oude Germaansch en verwante talen, uit Vondel en Hooft, Langendijk, enz. evenals uit schrijvers der negentiende eeuw werd het gebruik nagegaan en kwam de spreker tot de slotsom, dat alleen laat ons de historisch juiste vorm îs, doch dat reeds in de zestiende eeuw uit misverstand de andere vorm gebruikt werd; deze laatste vorm, uit de spreektaal voortgekomen, heeft zich langzamerhand dezelfde rechten als laat ons veroverd. Daarna besprak prof. Verdam de kwestie van het gebruik in het middelned. van laten als hulpwerkwoord..’ (Ned. Spectat.).

De Wortels s-teud-, s-teub-, s-teug- in 't Germaansch. - Wij hebben eene uitmuntende studie gelezen over de Wurzelvariationen: s-teud-: stooten; s-teub-: stubben, stomp; s-teug-: stok, stuiken. Zij staan met elkander in nauwe betrekking en menigvuldige woorden van nagenoeg dezelfde beteekenis zijn uit elkeen der drie wortels gesproten. (Sievers' Beiträge, XVIII, 2.)

Max Müller. - Het Litteraturblatt für Germ. und Rom. Philologie van Januari zegt dat de nieuwe uitgaaf der welgekende en door iedereen verstaanbare Lectures van Max Muller over de spraakgeleerdheid, rekening houden van den voortgang der wetenschap, maar hier en daar nog verouderde leerstelsels voordragen.

Het voorvoegsel py. - De afleiding van vocht is duister. Osthoff vermoedt dat wij in vocht te doen hebben met een voorvoegsel, dat in 't Grieksch py- was en in 't Germaansch py-, p- of fy en f- zou geworden zijn. Lees een uitgebreide studie over dit voorvoegsel in Beiträge, XVIII, 2.

Vlaamsche Bibliophilen. - De laatste uitgaaf der Vl. Bibliophilen is het eerste deel van den herdruk der Sermoenen van Nicolaas Peeters (16^e eeuw), bezorgd door Hoogl. Acquoy, van Leiden.

Schrijftaal. - Welke taal dienen wij te schrijven? De taal die gemaakt en verrijkt wordt door goede schrijvers en dichters: ‘Goede schrijvers bedenken zich nog eens, voor zij een woord of zin neerzetten, en flappen niet zoo maar de woorden er uit, als gemeenlijk in 't dagelijksche leven gedaan wordt. Overal waar gezocht wordt naar het juiste woord, om zich zoo goed mogelijk uit te drukken, moet de taal winnen. Zooals in alles wordt de natuur door de kunst veredeld en volmaakt, en dit geldt ook wel degelijk van de taal. In alle beschaafde landen vormde zich aldus eene kunsttaal, die door keuze tot stand kwam en als een ideale spraak beschouwd kan worden....

De goede dichter zal oude en vergeten woorden weer opdelven en de juiste en aan ieder zaak eigen uitdrukking in 't licht brengen. Geheel, zooals Vondel deed, toen hij in de werkplaatsen der ambachtslieden de juiste uitdrukking ging vinden - ook nieuwe woorden zal de dichter opnemen, als ze door 't gebruik geijkt zijn.

[p. 31]

In ons land, waar zoo gemakkelijk vreemde woorden insluipen, kunnen de taalgeleerden veel goeds doen, door ze telkens te brandmerken en er voor te waarschuwen.’ (Ned. Speclat.)

Doom en Stoom. - ‘Ik vermoede dat nevens het Westgerm. zelfst. naamw. daumoz, door middel van het voorvoegsel uz (got. us) = uit, een werkw. uzdaumjan zal ontstaan zijn. Daar de werkw. niet op het voorvoegsel, maar op de stamlettergreep beklemtoond wierden, is het gansch natuurlijk dat de stemzaatlooze u wegviel; het werkw. nam, mits de noodzakelijk geworden verscherping der ingaande zd tot st, de gedaante staumjan aan. Dit moet al heel vroeg geschied zijn, voor de wijziging der germ. z tot r. Naar dit werkw. wierd dan, voor het intreden van den omklank, een nieuw zelfst. naamw. gevormd, te weten staum-oz, dat vertegenwoordigd is door het dietsche stoom, het angelsaksische steam (ags. éa = germ. au), nieuw engelsch steam.’ Aldus onze medewerker A. Dassonville in Biekorf, III, 366.

Van den os op den ezel. - ‘Dezer dagen in Borchhardt's Sprichwörtliche Redensarten iets nasnuffelend, viel mijn oog, bl. 131, op de uitdrukking vom Pferd auf den Esel kommen en dacht ik daarin eene bevestiging te vinden van de vaak uitgesproken bewering, dat onze spreekwijze van den os op den ezel springen eigenlijk geluid heeft van den ors (paard) op den ezel.’ Tijdschrift voor Ned. Taal- en Letterkunde, 1894, n^r 1.

Dietsch. - E.H.J. Craeynest heeft zijn opstel over de namen onzer taal afzonderlijk laten verschijnen.

Middelnederlandsch. - Het derde deel van D^r Verdam's Middelnederlandsch Woordenboek is voltooid. Het gaat van G tot K.

De Hel in Friesland. - De geleerde Fries, Johan Winkler zond ons eene lezenswaardige, naamkundige bijdrage over de Hel in Friesland. ‘De oude Germanen in het algemeen, en dus ook de oude Friesen, hadden in hunnen Heidenschen tijd eene voorstelling van de Hel, van de plaats waar de onzalige geesten of zielen verblijven, als van een duister, koud en vochtig oord. Zij dachten zich deze plaats, deze Hel (reeds door hen aldus genoemd) als een groot hol ergens in het binnenste der aarde, onder de wateren. Holen en spleten en kloven in bergen en rotsen, geheimzinnige bronnen in de bergachtige streken, of, in de lage landen aan zee, gelijk Friesland er een is, diepe, schier onpeilbare putten met water gevuld, diepe poelen of kleme meerkes, of ook diepe kolken in stroom of zeegat, waar de golven bruischten en de stormwind loeide, gaven, naar hunne meening, toegang tot het onzalige oord. Dat waren de helsdeuren, en de randen van zulken put, de boorden van zulken poel, waren de randen, de boorden van de Hel.’ Dergelijke wateren droegen den naam van Holmar, een Friesch woord bij ons in den geslachtsnaam Hollemaert overgebleven.

J. Cl.