Het Belfort. Jaargang 9

[p. 249]

Gladstone.
(Zie vorige aflevering.)

Het was in Juli 1839, dat de klokken hun vroolijk huwelijkslied over Hawarden lieten galmen, het nieuwe bruidspaar ter eere. Sedert dan zijn er 55 jaren heengesneld, en ondertusschen is Gladstone's leven, eene aaneenschakkeling geweest van eer en roem, en middelerwijl is Mevrouw Gladstone de onafscheidbare gezellin geweest van haren gevierden gemaal, hem volgende als eene schaduwe, zoo trouw, overal waar recht of plicht of vermaak hem riepen, overal tot op zijnen laatsten tocht naar het koninklijk paleis als de groote man zijn onslag in de handen der koningin nederlegde. Andere vrouwen, zouden het alras hebben opgegeven, heele avonden en lange nachten in eenzaamheid te zitten luisteren naar de droge verhandelingen in het Lagerhuis. Zij met, waar Willem was daar was haar leven: Op het muffe, stofferige verdiep der kamer zat zij keer op keer, met gespannen geest, de niet altijd opwekkende beraadslagingen na te gaan, en oprecht gelukkig was zij, als heel het huis betooverd wierd en aan 't roeren ging onder het machtige woord van haren grand old man!

Als zij jong was, zoo 't schijnt, had zij eene zinrijke spreuk gekozen, die zij boven al hare opstellen schreef: ‘Wilt gij iets ter dege gedaan hebben, doe het zelf.’ Dit gouden zegsel bleef zij immer getrouw, en paste het vooral toe op haar huiselijk leven: Thans is zij in de tachtig, en nooit heeft zij werk en moeite ontzien om haren man en zijnen huiskring gelukkig te maken.

Is het te verwonderen dat met zulk eenen schat voor wederhelft, Gladstone naar al de streken van Europa kan reizen, en immer het huiselijk genoegen mede dragen? Zorg en kommer alleen laat hij achter, vooral dan wanneer hij op verlof gaat.

[p. 250]

Twintig jaar geleden bracht hij zijne vacantie over in Holland te midden van merkweerdige verzamelingen schilderstukken en porceleinen, waar hij met hert en ziel op gesteld is: Eene week van zorgelooze ontspanning was heengesneld, toen een zijner ambtgenooten, evenzeer uit op verzet en verpoozing, ter plaatse kwam. Gladstone hiet hem hertelijk welkom en 't was al vroolijkheid en genoegen, al lachen en kouten dat de klok sloeg, tot dat de nieuwe gast heel onbehendig het gesprek op de staatkunde bracht. Gladstone's arendsoog schoot oogenblikkelijk toornige vonken: ‘In 's Hemelsnaam, riep hij uit, laat toch de politiek van kant!’ Onnoodig gezegd dat de aanmaning niet herhaald moest worden.

Als de roemrijke staatsman zijne verlofdagen op Engelschen bodem doorbrengt, is hij het voorwerp eener algemeene nieuwsgierigheid, en het middenpunt aller bewondering en belangstelling.

Eens was hij in Oystermouth, een aangenaam badsteedje van 't land van Wallis. In 't naar huis komen van eene wandeling op 't strand, wierd hij door eene brave vischvrouw uitgenoodigd in haren winkel te komen en eenige lekkere oesters te proeven.

Gladstone, die geen hertstochtelijke liefhebber dier weekdieren is, wees het vriendelijk aanbod dankbaar van de hand: ‘Ik eet noort oesters, vrouwken’ - ‘Om 't even, kom maar eens binnen.’ - ‘Maar bazinneken, oesters maken mij ziek.’ - ‘Dat doet er niet aan, kom maar binnen.’ Met deze woorden trok de vischverkoopster den gemoedelijken man bij de slippen van zijnen frak naar den toog. Als nu de toestand op zijn hachelijkste was, verschenen Mevrouw Gladstone en haar zoon aan de deur: ‘Hier nu bazin, riep de Staatsman vroolijk uit, hier is eene echte oestereetster, en mijn jongen daar versmaadt dien kost ook niet.’ - De wandelaars waren intusschen samengestroomd; een luid gejubbel en gejoel steeg op van alle kanten en gedurig kwamen nieuwe scharen nieuwsgierigen op het tooneel.

Gladstone, met vrouw en zoon, trokken naar de binnenkamer en aten er naar hertelust het welgejonde maal, met peper, azijn en roggebrood. De nederige visscherstulp wierd ondertusschen belegerd en bestormd: men vocht en worstelde voor de eer den ouden man zijne hand te

[p. 251]

drukken: Eene ruwe zeebonk behaalde de overwinning en, den blinkenden zuidwester in de hand, brak hij los, met den krop in de keel: ‘God zegene u, Mijnheer, en lang mocht gij leven!’ Gladstone schudde de zware visschersklauw en antwoordde: ‘Van 's gelijken, brave vriend, en mocht gij langer leven dan ik!’ Het rijtuig was ingespannen, en nadat het goede vischvrouwken nog twee korven oesters onder hunne banken geschoven had, reed het gezelschap weg, onder de de ooryerdoovende toejuichingen van de geestdriftige menigte.

Toch is Gladstone nergens liever dan aan den huiselijken haard in Hawarden. Het prachtige slot, met zijne ruime kamers en zalen. met zijne uitgestrekte hovingen, met zijne bosschen en dreven en heuvelen en dalen, het lieve Hawarden Castle is zijn tooverslot. Gladstone staat op en neemt zijn ontbijt op het gestelde uur, en dan, wat ook het weder medebrenge, 't zij sneeuw of hagel, of regen of wind, dan trekt hij te kerke, waar de predikant, zijn schoonzoon, den morgendienst en hij zelf de bijbellessen leest. Het overige van den dag is toegewijd aan de studie.

Gladstone's werkzaal biedt geene tentoonstelling aan van prachtig ingebonden lettergewrochten, maar is eene oprechte studeerkamer: allerhande vakken in allerlei talen zijn er vertegenwoordigd. Oude, middeleeuwsche en hedendaagsche letterkunde, wijsbegeerte en Godgeleerdheid, staat- en huishoudkunde, geschiedenis, aardrijkskunde en wetenschappen bekleeden hunne voorbehoudene afdeelingen, en zoo wel is de oude man met heel die geleerde wereld bekend dat hij blindelings, en zonder aarzelen, de hand kan leggen, op 't is gelijk welk een boekdeel dat tusschen de 15000 werken verscholen zit.

De geleerde staatsman heeft gewoonlijk drie verschillende boeken onder lezing, die elk op zijne beurt tot uitspanning moeten dienen als de lezing van het voorgaande te droog en te vermoeiend wordt. Hij leest, met potlood in hand, teekent op al wat hij onthouden wil, zet een vraagtee ken bij 't gene dat hij niet verstaat en een kruisken nevens de regelen die hij betwist, en op 't einde van ieder werk maakt hij eenen aanwijzer die voor zijn geheugen heel den inhoud samenvat.

Is het dan te verwonderen dat Gladstone mee kan praten de omni re scibili, dat hij aan zijn gezelschap en

[p. 252]

zijne omgeving leven en vroolijkheid mededeelt, en dat iedereen met de grootste belangstelling naar zijne woorden luistert?

Men verhaalt dat twee geestige heeren eens ter tafelgenoodigd waren, waar zij wisten dat de staatsman aan zou zitten. Zij smeedden eene samenzwering onder malkander, om den beroemden gast in 't nauw te brengen met, over tafel, van zaken te spreken waar hij niets van kende. Zij lazen daarvoor en studeerden in oude tijdschriften, eene diepzinnige en geleerde verhandeling over den handel en wandel en de nijverheid en voortbrengselen der Sineezen en Mongolen.

De lang verbeide gelegenheid brak aan; de samenspraak werd begonnen en levendig voortgezet, en met onuitsprekelijke voldoening zagen de beide samenzweerders, de klimmende belangstelling en de koddige verwondering die in Gladstone's gelaat weerspiegelden.

Te langen laatste kwam er eene poos in 't gesprek, en tot beider verstomming zegde de grijze minister: ‘Wel, wel, MM., ik hoor met genoegen dat gij eenige mijner bijdragen gelezen hebt, die ik over 25 of 30 jaar in zulk een tijdschrift verschijnen liet!’

Tusschen de lievelingsschrijvers bij wie Gladstone omverademing gaat, bekleedt Homerus den eersten rang, en onlangs heeft hij er eene voortreffelijke vertaling van afgewerkt in Engelsche verzen, die, zoo 't schijnt, met duizenden en duizenden verspreid zal worden.

Thans smaakt de grijze staatsman de genuchten van zijnen levensavond in het midden van zijn talrijk huisgezin; met zijne kleindochter op de knieën, die er paardje rijdt, speelt hij grootvader, en in 't zoete familieleven vergeet hij al de stormen die in zijn woelig staatkundig leven over zijn hoofd gevaren zijn.

Het Engelsche volk erkent de verdiensten van den afgesloofden held, en als men Gladstone's naam vernoemt, zwellen de polsen en flikkeren de oogen en rijzen de hoeden en donderen de jubelkreten.

't Is nu reeds eenige jaren geleden, dat de gevierde volksvriend een bezoek bracht aan den hertog van Dalhousie, op zijn kasteel in Schotland. Langs alle kanten kwamen scharen van bewonderaars aangerold, die vruchteloos poogden de hofpoort stormenderhand in te nemen en het hof te overstroomen.

[p. 253]

Een van 's hertogs pachters, een oude patriarkale landsman, klopte doodbedaard aan, en was bijna over den drempel wanneer de portier toesprong en hem den doortocht afsneed. - Wat, riep de pachter, willen ze niemand binnenlaten?’ - ‘Neen, niemand,’ klonk het antwoord. - ‘Maar ik moet den grand old man toch zien, wedervoer de indringer, en neen is niets gezegd.’

Nu kwamen de scharen opnieuw tegen de poort aangedruischt en terwijl de poortier aan 't vechten ging, gleed de landsman tusschen armen en beenen door om, wat verder op, over den hofmuur naar binnen te klauteren. In 't park wierd hij door een heerschap staan gehouden: - ‘Wat komt gij hier verrichten?’ - ‘Wel vriendschap, zei de pachter, 'k moet den grand old man zien, dien gij bij ulie hebt; kunt gij mij zeggen waar hij ergens om vinden is?’

De gast van den hertog zag wel dat hij met eenen taaien kerel te doen had, en wees hem een afgezonderd hoeksken aan, zeggende, dat Gladstone weldra langs daar zou wandelen. Ja maar, nauwelijks had hij zijnen rug gekeerd of de oude was op weg naar 't kasteel en 't wilde lukken dat hij heel het gezelschap, met den hertog voorop, vlak op het lijf liep: ‘Wel, Uwe Hoogheid, wien ge nu toch in huis hebt! Mij dacht, ik moest toch eens overkomen om dien fellen gast te zien, en voor ik zijne hand geschud heb, ben ik van hier niet weg te krijgen.’

De hertog glimlachte goedaardig en wees hem den bedoelden volksvriend. Gladstone drukte den braven man hertelijk de hand en vroeg hem hoe hij 't stelde.

- ‘Blij van kennis te maken, mijnheer Gladstone; gij zijt een knappe kerel, man; nu, het doet mij oprecht genoegen dat gij er zoo goed uitziet... En deze is uwe mevrouw, en dat uwe dochter zeker? Wel, mevrouw, hoe gaat het er mede?.. Gij moogt het niet kwalijk nemen, maar wij zijn toch zoo blij en zoo fier van u hier te zien...’ En zoo raasde de oude man voort en liep van hier naar ginder totdat hij iedereen bij de hand gegrepen had. Op 't einde, met een laatsten ‘goeden dag’ en een laatsten handdruk aan Gladstone, wandelde hij terug, en ging bij hoog en laag verzekeren, dat hij in geene drie maanden de hand zou wasschen die den ‘grand old man’ den pol gedrukt had.

Gladstone was de afgod van zijn volk: Waar hij kwam stroomde de volkszee samen; waar hij sprak hing de menigte

[p. 254]

aan zijne lippen, want hij sprak de taal van 't volk en verdedigde de rechten zijner landgenooten. Zij kenden hem en hij kende hen. Hij wilde wat was recht, en rust noch duur smaakte hij, voordat dit recht gewonnen of verzekerd was.

Glossop.

J. Feskens.