Het Belfort. Jaargang 9

[p. 360]

Nog een woord over de ambachten of neringen.

In eene, noodzakelijk korte, verhandeling over de ambachten of neringen van vroegeren tijd, verschenen in het Jaarboek van het Davids-Fonds, voor 1894, zegden wij bij het slot:

‘De voordeelen, welke het oude neringstelsel opleverde, overtroffen, onzes inziens, de nadeelen, welke van dit stelsel, om zoo te zeggen, onafscheidelijk waren.

Toch erkennen wij dat de herinrichting der ambachten, gelijk zij geweest zijn, in den huidigen toestand der maatschappij niet denkbaar is; maar zou er niet veel van 't oude stelsel weer aannemelijk zijn?’

Weinige weken nadat deze regelen geschreven waren, lazen wij in de Duitsche bladen een verslag over een Ambachtscongres, te Berlijn in de eerste dagen van April gehouden, waar besluitselen genomen zijn, geheel strookende met de wenken, in ons schrijven vervat.

Ongeveer 1500 afgevaardigden van ambachtsvereenigingen uit alle deelen van Duitschland waren bijeengekomen om de werkersbelangen te bespreken, en schier alle redenaren op het congres zochten verbetering en welstand in het neringstelsel, zooals dit vroeger had bestaan. ‘Terugkeer tot het oude!’

[p. 361]

schijnt de leus, het wachtwoord te zijn der Duitsche gezellen, die, evenzeer als deze ten onzent, en in Frankrijk, de ongelukkige slachtoffers zijn van de ‘vrijheid des arbeids’.

Een meester-schoenmaker uit Berlijn hield eene lezing over de regeling van het ambacht en het leerlingwezen en behandelde daarbij het denkbeeld van den minister van koophandel, von Berlepsch, dat de inrichting van het ambacht alleen door wettelijken dwang kan geschieden. Hij gaf den raad tot die nieuwe inrichting alleen mede te werken wanneer de wet behoorlijke bescherming zal verleenen aan den meestertitel, zoodat deze het noodige gezag oefent; wanneer door die regeling aan de Duitsche vakvereenigingen de noodige steun gegeven wordt en wanneer de ambachtseerporatiën, gedurende den tijd van overgang, voor vertegenwoordigers van alle bedrijven zullen openstaan.

Men vraagt dus eene wet, met andere woorden: eene ambachtskeure, gelijk die reeds in de middeleeuwen bestond en ter vergenoeging van meester en gezel werd nageleefd. - De Fransche vrijheid kan niet meer in aanmerking komen.

Na den tijd van overgang, vervolgt de Berlijnsche schoenmakersbaas, zal eene proef van bekwaamheid vereischt worden, zoo wel voor dengene, die in het ambacht treedt, als voor hem, die eene daaronder behoorende eigene zaak opzet.

Het doel is, te verkrijgen dat de meestertitel, alsmede het recht om leerlingen te vormen, alléén zullen verleend worden aan diegenen, welke behoorlijk een handwerk geleerd en de proef afgelegd zullen hebben.

Echt middeleeuwsch, voorzeker! maar ook het eenige middel om de ellende te voorkomen van zoo vele honderden, schier in elke stad van belang te vinden, die, bij gemis van voldoende kennis huns bedrijfs, zonder bezigheid vallen, veelal met vrouw

[p. 362]

en kinderen tot armoede geraken, en, op de samenleving de schuld leggende van hunnen ondergang, stillekensaan de rij komen vermeerderen van hen, die heden ontevreden, morgen mee zullen helpen tot het stichten van wanorde en woeling.

Een andere redenaar, een meester-boekbinder, sprak over de oprichting van Ambachtskamers, welke reeds door den minister von Berlepsch ontworpen zijn. Hij zag daar de vervulling, in beginsel, van eenen wensch, dien de Duitsche ambachtslieden sinds lange jaren koesteren. Toch hebben zij nog meer eischen, als: opheffing van alle verbruiksvereenigingen van officieren en ambtenaren; beperking van den handel langs de huizen en verbod van het reizen voor den kleinverkoop; opheffing van het bedrieglijk reclamemaken, hervorming van het werk in gevangenissen, enz.

Ambachtskamers, dus ambachtsgilden, weer juist als over eeuwen. Dat daarbij de handel op straat, door reizende kramers, en het charlatanisme der aanplakkers en gazet-adverteerders gekortvleugeld dient te worden, is onvermijdelijk, eensdeels om meer waarborg te hebben van de degelijkheid der te koop geveilde voorwerpen, anderdeels om te beletten dat eene buitensporige mededinging tot stand kome, welke tot gevolg moet hebben het bedrog nagenoeg algemeen te maken.

De voorstanders der moderne beginselen zullen met dergelijke voorstellen mogelijk geen vrede hebben, althans niet in de eerste jaren, verblind, als ze nog zijn, door het machtwoord: ‘Vrijheid’, hetwelk voor velen - de minst bedachten - alles zegt en alles oplost.

Een derde Spreker, een meester-huisschilder, sprak over de gezellenbesturen en over de regeling van het leerlingwezen, welk laatste punt, zooals wij in ons voorgaand schrijven aantoonden, door de middeleeuwsche en latere neringwetten volkomen in orde was gezet.

[p. 363]

Opmerkelijk is bij dit congres, dat het door de Regeering blijkbaar met welgevallen werd bejegend. Bij de opening hadden de Duitsche en Pruisische Ministers van koophandel zich doen vertegenwoordigen en de geheimraad, Dr. Wilhelmi, verzekerde, vóór het einde, dat de Regeering de beraadslagingen van den Ambachtsdag met de levendigste belangstelling gevolgd had en daarvan het beste welgelukken wenscht.

Bij 't stellen van het artikel in het Jaarboek viel er ons een woord uit de pen, hetwelk wij, onder het lezen der proef, lieten wegvallen, in de vrees dat men ons van overdrijving zou hebben beschuldigd. We schreven, namelijk, dat de afschaffing der neringen mede tot het staatkundig plan behoorde van de Fransche vrijgeesten, die niet te beschouwen waren als de verdedigers van koningdom en van Kerk, en dat het welzijn der werkende standen daarbij weinig werd in acht genomen. Welnu, een nagenoeg gelijk woord werd te Berlijn door eenen der Sprekers te verstaan gegeven. Hij zegde, namelijk, dat, wanneer de Regeering rekening hield van de wenschen der Ambachtslieden, deze het hechtste bolwerk zouden vormen voor altaar en troon.

Ja, zonder den minsten twijfel zou dit nóg zijn, wanneer de nieuwe inrichting op dezelfde grondslagen als die van vroeger wierde gevestigd.

Zóó iets zal, vermoedelijk, de XX^e eeuw tot stand zien komen, nu het toch bewezen is dat de Fransche Omwenteling bankroet heeft gemaakt en al de gulden droomen harer bewerkers niets degelijks hebben tot stand gebracht.

De maatschappij zal wel niet zoo onzinnig zijn stelsels te blijven aankleven, die bepaald noodlottig moeten heeten voor de algemeene rust en voorspoed. Een eerste, gewichtige stap tot de hervorming is te Berlijn gedaan, en men hoeft niet te vreezen, dat het daarbij zal blijven. 't Zijn geen ‘wijsgeeren’,

[p. 364]

geen ‘denkers’, geen politiekers meer, die de zaak ter harte nemen - 't zijn de ambachtslieden zelven, de éénig bevoegden, de groote belanghebbenden, die weldra de wet zullen maken.

Woorden als deze, op het Ambachtscongres van Pruisen's hoofdstad gesproken, zou men, een twintigtal jaren geleden, onthaald hebben met een homerisch spotgelach, en gazetschrijvers aller natiën zouden de Redenaars hebben gescholden voor uitzinnigen; nu werden zij uitbundig toegejuicht, en de eerste Staatsmannen van het machtigste rijk Europa's betuigen er hunne ingenomenheid voor.

Beteekenend, is 't niet?

Fr. d.P.