Het Belfort. Jaargang 9

[p. 304]

Vlaamsche belangen.

In een gloeiend artikel, aan eene Vlaamsche borst ontsprongen, betreurt de heer Frans de Potter den droeven toestand van 't Vlaamsche volk, dat door zijne vertegenwoordigers en schijnvrienden gedurig wordt teleurgesteld, om niet te zeggen gefopt. De schoonste beloften vliegen en ronken, bijzonderlijk in een jaar van kiezingen; de warmste betuigingen van verkleefdheid aan de heilige Moedertaal, bolwerk van Zeden, Godsdienst en Vaderland, klinken zonder ophouden; maar als 't op een doen komt, als de verkleefdheid moet gefoond worden, niet met woorden maar met daden, dan zijn de vrienden weg, en de schoonste beloften verdwijnen in rook.

In die treurige mijmering zat de heer de Potter toen hij in eene Fransche gazet van Vlaanderen las dat de Kamer wel had gedaan met Coremans' amendement te verwerpen.

Deze maal toch zal men niet zeggen dat het tegen de Grondwet was.

Als over drie of vier jaar Coremans in de Kamer vroeg dat de wet over 't Vlaamschleeren in de Staatscholen, ook aan de vrije gestichten zou worden toegepast, bestreed de h. Woeste dat voorstel als strijdig zijnde met de vrijheid van onderwijs. De Staat heeft zich in geener wijze te bemoeien met hetgeen in de Vrije scholen wordt geleerd of verwaarloosd.

Men kon de opwerping van den heer Woeste eeniger mate aannemen, ofschoon de Staat wel vereischt dat de certificaten der vrije colleges, om geldig te zijn, het aanleeren vaststellen van Grieksch en Latijn; waarom zou 't Vlaamsch leeren er niet mogen bijgevoegd worden?

Wat er nu ook zij van dat punt, het huidig voorstel van Coremans kon niet aanzien worden als ongrondwettelijk. De heer Woeste, de scherpziende bewaker der oude Grondwet, vond dat ook; want hij heeft dezen keer het amendement van Coremans gestemd.

Wij zullen niet dieper onderzoeken waarom de heer Woeste zich nu zoo toegevend toont voor de Vlamingen, - tot hiertoe is hij hun groote vriend niet geweest, - noch ook, waarom hij

[p. 305]

nu begint een vrijwilligersleger voor te staan; zulke verrassingen zijn de geheimen der politiek, - maar uit zijne stemming mogen wij toch zonder aarzelen besluiten dat het amendement in zake in geener wijze de vrijheid van 't onderwijs schendt of bedreigt.

Na den vollen toom gevierd te hebben aan zijne rechtveerdige en bittere jammerklachten, ziet de heer de Potter natuurlijk naar middelen uit om dien ellendigen toestand te genezen.

Het eerste middel, dat hij aanwijst terloops, zou hierin bestaan dat de Vlamingen aandringen om een einde te doen stellen aan eenen toestand, dien het Vlaamsche volk vermaledijdt.

Maar in 't Vlaamsch Congres van verleden jaar te Brugge heeft de voorzitter Hoogleeraar De Ceulenaar met rede doen opmerken dat al dit schrijven verloren papier is, en al die postzegels aan de brieven besteed nuttelooze onkosten.

Inderdaad, de ondervinding van te veel jaren bewijst zonneklaar dat dit vragen en smeeken en aandringen maar machtelooze plaasters zijn die de wonde van 't Vlaamsch volk niet kunnen genezen.

De heer de Potter zegt het ook: ‘Geen woorden meer, wij hebben er genoeg gehoord. Geen onvruchtbare toejuichingen meer... Het uitbundigst applaus, gelijk b.v. dat, waar de welsprekende pleitrede van D^r H. Claeys op 't leste Congres van Mechelen, mede bejegend werd, helpt de Vlaamsche natie geen duimlengte vooruit. Daden, daden! wie het doel wil, moet de middelen willen.’

De heer de Potter heeft gelijk; daarom zullen wij in 't aanstaande Vlaamsch Congres van Antwerpen voorstellen dat men al die prachtredevoeringen aan kant stelle of ten minste verschuive. In de sectiën 's morgens wordt er ernstig werk gedaan, middelen beraamd, maatregels en practische besluiten genomen, maar over zaken van bijzonder belang.

De algemeene belangen der Vlaamsche taal moeten in de algemeene Vergadering onderzocht en bepleit worden, en elkeen die 't vraagt moet daar het woord krijgen.

Wil men dan 's avonds, na 't werk van den dag, eene vertooning geven van bespiegelende welsprekendheid, dat kan men doen zonder hindernis; maar in alle geval er zijn algemeene vergaderingen van noode om de groote belangen te bespreken en te beslissen. 't Zijn de Fransche congressen met hunnen ijdelen bluf, die dat misbruik bij ons hebben ingebracht, men gaat er naartoe om eens 'nen grooten orateur te hooren...

Een tweede middel, en dat is doeltreffend, bestaat in een soort van gebiedend mandaat aan de Vertegenwoordigers van Vlaanderen op te leggen.

Dat is volstrekt van noode.

Dat Waalsche Katholieken de Vlaamsche belangen tegenstreven, dat kunnen wij nog begrijpen; onze Waalsche broeders, die sedert

[p. 306]

't jaar 30 op het taalgebied al hunne rechten en voorrechten genieten, gevoelen niet welke pijn het is voor een Vlaamsch hart zijne taal vernederd en miskend te zien. Maar dat Vlaamsche volksvertegenwoordigers, gelijk Heeren van Gent, gelijk een minister De Bruyn, die nochtans een vriend is van onze Moedertaal, dat zulke mannen ons recht miskennen, het billijk amendement van Coremans verwerpen en meêwerken om de Vlaamsche taal in vernedering te houden op den achtergrond - dat gaat over zijn hout, en dat moet het Vlaamsche Volk beletten.

Daarom is 't gebiedend mandaat op het taalgebied volstrekt van noode.

En dat gebiedend mandaat moet vóór de aanstaande kiezingen bepaald worden tot eenige korte en klare punten.

Eerst en vooral, de Vlamingen moeten eischen dat de bestuurlijke of officieele taal in de stadhuizen van Vlaanderen Vlaamsch zij. In Vlaanderen Vlaamsch!

In hunne bijzondere kringen of Cercles catholiques spreken zij de taal, welke zij verkiezen; op dat gebied hebben wij niets te zien. Willen zij daar al hunne feesten, hunne conferentien enz. in 't Fransch geven, zij moeten het maar weten, dat is hunne zaak. Maar als zij optreden als gekozenen van 't Vlaamsche volk, als zij spreken voor het volk en in den naam van 't volk, moeten zij ook de taal spreken van 't volk

Nu, men weet het, in vele onzer Vlaamsche stadhuizen klinkt nog te dikwijls eene uitheemsche taal.

Ziedaar een eerste punt, dat moet nagelvast staan, en 't is toch maar recht en redelijk.

Hetzelfde mag en moet gezegd worden voor de gouwraden.

Wat is er natuurlijker en noodzakelijker, zei de heer Coremans op 't congres te Brugge, dan dat in onze Vlaamsche provincieraden de Vlaamsche taal alleen gebruikt worde? Te Antwerpen, te Brugge, te Gent, en te Hasselt, Fransch spreken in den provincieraad is den spot drijven met 't Vlaamsche volk.

Maar die twee eerste punten, ofschoon gewichtig, zijn toch maar bijzaken; het hoofdpunt, en zoo lang wij, Vlamingen, dat niet bekomen, is de victorie niet behaald, het hoofdpunt is 't Vlaamsch spreken in de Kamer en in 't Senaat. Verleden maand in de Hooge Kamer verbeidde de heer Lammens het gelukkig tijdstip waarop onze twee nationale talen op denzelfden voet zullen staan in de Wetgeving.

Men mag het zeggen zonder overdrijving: al de kwalen, welke wij, Vlamingen, betreuren, komen voort uit ééne en dezelfde vergiftige bron: het Fransch is sedert 't jaar 30 feitelijk als officieele taal aangenomen. Ik zeg feitelijk, want in princiep, krachtens de Grondwet, bestaat er geen officieele taal; onze twee landtalen, 't Fransch en 't Vlaamsch, staan op denzelfden rang, en 't art. 23 der

[p. 307]

Grondwet zegt: ‘'t gebruik der in België gebezigde talen is vrij.’ Ziedaar 't recht en de waarheid; maar met der daad zijn wij verre van die gelijkheid.

Immers, zie de pratijk.

Het leger is Fransch, de ministeriën zijn Fransch, al de hooge en middenbesturen zijn Fransch, gansch het hooger onderwijs en zelfs het middelbaar onderwijs is Fransch.

Wij bewonderen den taaien moed waarmeê sommige mannen, gelijk Coremans, gedurig op de bres staan om ons recht te vragen; zij kappen onvermoeid de rampzalige takken der verbastering af, maar als zij er eenige hebben neergeveld, schieten er weldra andere op, en 't werk gaat niet vooruit.

De vergiftige wortel moet uitgeroeid worden, en die wortel is 't officieel karakter der Fransche taal.

Welnu er bestaat maar één enkel middel om dien vervloekten wortel uit te roeien, en dat is 't Vlaamsch spreken in de Kamers.

Dan zal men waarlijk zien en begrijpen dat de beide talen van Belgie hetzelfde recht bezitten; dan is de citadel der verfransching ingenomen, en al de kwalen, welke wij betreuren, zullen beginnen te genezen.

Waarom is ons middelbaar onderwijs zoo deerlijk verfranscht?

Om de simpele reden dat men in ons land met het Fransch alleen tot alles komt, en met het Vlaamsch tot niets.

Maar als 't Vlaamsch spreken zal vereischt worden, niet alleen in de gemeente- en provincieraden, maar ook in onze Wetgevende Kamer, dan zult gij in onze colleges een plotselijken en radicalen omkeer zien, het Vlaamsch zal er op zijne natuurlijke plaats staan.

Dan zullen de Vlamingen eerst en vooral hunne taal leeren maar op eene ernstige en grondige wijze, hetgeen nu niet wordt gedaan; en alsdan ook zal de Vlaamsche zaak zegepralen.

Immers, waarom zijn er zooveel Vlaamsche jongelingen die hunne moedertaal minachten?

Omdat zij hunne moedertaal niet kennen, en zij kennen ze niet omdat men ze niet genoegzaam leert.

't Is dus boven allen twijfel, het doeltreffend middel om de rechten der Vlaamsche taal te doen zegepralen bestaat in 't Vlaamsch spreken in de Kamers. Overigens, wij strijden voor de goede zaak, voor het volk en voor het geloof, en willen onze tegestrevers de taal van het volk niet aanleeren uit noodzakelijkheid des gebods, zij zullen het moeten doen uit noodzakelijkheid des middels.

Maar is dat wel redelijk en mogelijk? en is die zaak dan toch zoo dringend?

Op die drie vragen gaan wij kort en klaar antwoorden.

Ten eerste is dat redelijk?

[p. 308]

Ja, 't is redelijk, want 't is ons onbetwistbaar recht, en dat recht kunnen wij niet missen.

Gelijk wij hooger hebben bewezen, als wij dat recht niet uitoefenen, blijft de zegepraal der Vlaamsche zaak onmogelijk.

Wij zijn een tweetalig volk; de rede vraagt dat al de Belgen die aan 't Middenbestuur zijn en bijgevolg met Walen en Vlamingen te doen hebben, (zooals ministers, volksvertegenwoordigers, rechters aan 't verbrekingshof enz.) de twee volkstalen verstaan en spreken.

Wij vragen nog zooveel niet; zelfs wij eischen niet dat die Walen het Vlaamsch zouden verstaan, maar enkel dat wij Vlamingen ons recht zouden mogen uitoefenen van in de Kamers onze taal te spreken.

Wij geven zelfs toe, hetgeen de heer Coremans op 't congres van Brugge anders verstond, dat de Vlaamsche vertegenwoordigers de twee talen moeten kennen, of ten minste hunne Waalsche broeders in de Kamer verstaan.

Is dat te veel gevraagd? Is dat niet redelijk?

Maar, zegt men, gij moet den toestand nemen gelijk hij is; de Walen kennen maar ééne taal, en wat zullen ze daar staan te gapen als ze 't Vlaamsch zullen hooren in de Kamers!

Hetgeen aan onze Waalsche broeders ontbreekt om Vlaamsch te leeren verstaan, is niets anders dan de goede wil, en hun goede wil zal maar komen met de noodwendigheid. Lang en dikwijls genoeg zijn ze verwittigd geweest, maar ze willen niet luisteren en beelden zich in dat de goedseudige Vlaming eeuwig en drie dagen aan zijn recht verzaken zal.

Wij moeten hun dus wat goeden wil opgieten, en dat zal gebeuren door de noodzakelijkheid. Als de Walen zullen zien dat wij het dezen keer serieus opnemen, dat wij ons volle recht willen gebruiken, dan zullen zij wel beginnen Vlaamsch te leeren.

Bara zegt wel: neen, nooit! maar Bara is versleten gelijk oud ijzer en niemand luistert naar zijn rammelen meer; de progressisten, gelijk Feron en consoorten, spreken heel anders. Zij erkennen ons recht, en als onvermijdelijk gevolg van 't algemeen stemrecht het Vlaamschspreken in de kamers.

De werklieden van Gent en Antwerpen zullen toch hunne vertegenwoordigers willen hebben in de Kamer, en onder die vertegenwoordigers zullen er wel werklieden zijn die geen Fransch kunnen spreken.

Men ziet dus: 't is redelijk en noodzakelijk.

Maar is 't wel mogelijk? En welke verwarring zal dat spreken van twee talen in de Kamers niet veroorzaken?

Een simpel feit vergruist die opwerping.

In 't leste congres van den Volksbond, te Brussel, werden de twee talen gesproken; een secretaris deed de beknopte vertaling

[p. 309]

of samenvatting der redevoeringen, en de gang der discussie was daardoor niet belemmerd. Integendeel, in die korte vertaling zag men duidelijk de bijgebrachte redenen, en 't was de taak van den tegenspreker vergemakkelijken met de pleidooien te ontblooten van hunne nuttelooze versiersels en bijvoegsels. Hetgeen het meest zal verliezen met die vertalingen, dat is de ijdele woordenpraal, de oogverblindende drogredenen, en in 't algemeen de advocatenlisten en kunstgrepen; elk pleidooi zal in den grond beschouwd worden en op den keper, en zal men zeggen dat dit een nadeel is? Trouwens, worden zonder eenigen hinder, nadeel of opspraak de verschillende volkstalen gesproken in de parlementen van Zwitserland en Oostenrijk.

Een laatste woord: Het uur is geslagen voor de Vlamingen om hun volle recht te eischen.

Doen zij het nu niet met de volkskamers, die 't algemeen stemrecht benoemen zal, dan is 't voor langen tijd, misschien voor eeuwig gedaan.

Onder de oude Grondwet, met ons bekrompen cijnskiezerskorps, was dit onmogelijk, maar nu gaat het Vlaamsche volk zijne stem laten hooren.

Het hoofdpunt of, zoo men wil, het brandpunt moet nu opgelost worden.

Verleden jaar, op 't Vlaamsch congres van Brugge, heeft men het aangeraakt. Coremans vond het ontijdig en gevaarlijk, maar bijna de gansche vergadering was van een ander gevoelen.

Alsdan, op voorstel van volksvertegenw. Helleputte, is er beslist dat dit hoofdpunt in 't aanstaande congres uitvoerig zal besproken worden en beslist.

De Vlamingen zijn harde koppen, zij zullen niet doen wat er te Luik is gedaan op 't leste volkscongres.

Kardinaal Manning had zijnen brief geschreven, zijn testament waarin hij het hoofdpunt der arbeidersquaestie, het bepalen van 't dagloon, beslist. Priester Pottier had over die groote zaak een verslag opgemaakt; doch het congres heeft geaarzeld en is achteruit gedeinsd. Er werd beslist een comiteit te vormen van bestendige studie om dit zorgelijk vraagstuk te onderzoeken. Sedert dien tijd zijn er 6 of 7 jaren verloopen, en 't comiteit studeert nog altoos en zegt niemendalle.

De Vlamingen zullen dat voorbeeld niet navolgen, maar doen gelijk hunne voorvaderen,

‘Die wilden wat was recht en wonnen wat zij wilden.’

A. Daens.