Het Belfort. Jaargang 9

[p. 67]

Driemaandelijksch overzicht.

Kunst en letteren.

Guido Gezelle. - L. Scharpé, onze medewerker schreef in Biekorf van October een verslag over het Congres van Arnhem. Daarin lazen wij ‘Terwijl de heer Brans uit Brussel daar op hevige wijze stond uit te vallen tegen de jonge richting in de letteren, tegen de zuidernisten, en terwijl daarna Pol de Mont de modernisten met kracht en overtuiging verdedigde, zat ik te luisteren met verstrooiden geest, en weet ge waaraan ik dacht? Aan de stomme verbazing van de jonge modernis en uit Holland, moesten ze eens eenige dier heerlijke, en soms zoo vreemde verzen te lezen krijgen, van onzen ouden modernist, van Guido Gezelle.’

Pol de Mont. - Lees vier keurige stukjes in welluidende verzen, van heel eigenaardige ingeving, in de Vlaamsche School bl. 156. 't Zijn Liederen zonder gedachten van Pol de Mont.

Tennyson. - De Nederl. Spectator van 28 Oct. wijdt eene belangwekkende studie aan Tennyson: ‘Bij hem niet de onstuimige drang van Swinburne, wiens regels voortsteigeren met driftige vaart, maar evenmin het vaak banaal-zoetelijke van een Lowis Morris. Tennyson is de schepper van het plechtige, kalm voortschrijdende vers, de dichter vol ingehouden passie en klassieke sereniteit, sprekend zoowel tot de menigte als tot de kunstenaars, the people's poet and the poets'poet. En toch bij al die kalmte en rustige harmonie, weet hij te roeren door de diepe, wonderlijke kracht van zijn gevoel.’

Goethe. - De Goethe-Gesellschaft te Weimar zond haren leden hare jaarlijksche gave. Ditmaal de Xenien, door Goethe en Schiller uitgezonden, als ‘Fuchse mit brennenden Schwanzen die reife papierene Saat der Philister zu verderben.’

C. Meunier. - Te lezen in het Magasin Littéraire eene belangwekkende studie over Constantin Meunier: ‘Hij is onze Millet, ook wel een weinig onze Israëls.’

[p. 68]

Nicolaas Beets. - De dichter Nicolaas Beets, die op 13 September zijn 79^en verjaardag mocht vieren, ontving bij die gelegenheid het handschrift der volledige hoogduitsche vertaling van Hildebrand's Camera Obscura, van de hand van mevrouw Lina Schneider, aan wier begaafde pen de Nederlandsche letterkunde reeds zoo veel verplicht is (N. Museum.)

Oude Schoonheidsleer. - De schoonheidsleer is een vraagstuk dat tot het einde der wereld alle denkers zal kwellen. Wij lazen met veel voldoening in de Verslagen der Kon. Vlaamsche Academie de belangwekkende studie van H. Sermon over R. Verstegen. - een Engelschman der zestiende eeuw die vlaamsch schreef - en in 't overzicht van zijn leven en zijne talrijke werken het volgend uittreksel over de schilderkunst:

‘De schilder is de secretaris van de imaginatie en een eeuwig wonder van blind geworden menschen.

Hij is meer als de simme van onzen lieven Heer, want hij zoekt hem alle zijne zienlijke werken na te maken.

Hij is een schepper van hemel en aarde en alle stilstaande creaturen, en doet ook groote mirakelen, al en wordt hij voor geen sant gehouden, want hij maakt rook zonder vier, en vier zonder hitte, en hij schildert de dood naar het leven.

Al zijn scientie is maar behagelijke bedriegerij, en zijn bedrog is zoo wonderlijk, dat hij degene bedriegt die wel konnen zien, beter dan degene die steek blind zijn.

In zijne bedriegerij is hij nochtans zoo gelukkig, dat hoe meer hij de menschen bedriegen kan, hoe meer dat zij hem loven en prijzen en zoeken van hem bedrogen te worden. Ja, al is 't dat zij wel weten dat alles dat hij hun toonen kan, is maar een deel koleuren met penseelen nevens en onder malkander gestreken, nochtans doet hij hun gelooven zonder dat hij hun oogen betoovert, dat ze alle de dingen van de wereld perfectelijk aanschouwen.’

Koster. - Bij den uitgever Misset te Doetinchem zal een groot episch gedicht, Niobe, verschijnen, door dr Edw. B. Koster, van wien vroeger een bundel gedichten en verscheidene opstellen, in tijdschriften verschenen, de aandacht trokken. (N. Museum.)

H. Haghebaert. - Lees het Winterlied van H. Haghebaert in de Dietsche Warande '93 n^o 6. Oorspronkelijke waarneming in vloeiende verzen weergegeven.

Hamlet. - Het laatste woord is verschenen over Hamlet. D^r Löning heeft een paalsteen gesteld in de talrijke navorschingen over Hamlet's ondoordringbaar karakter en het eindelijk uitgelegd in zijn lijvig werk: Die Hamlet-Tragödie Shakespeare's (Cotta'schen Buchhandlung Nachfolger Stuttgart.)

[p. 69]

Reinhold Fuchs. - In de 6^e aflev. der Dietsche Warande '93 leert ons Pol de Mont den Duitschen dichter Reinhold Fuchs kennen: ‘Minder oorspronkelijk misschien dan Barsch, minder vruchtbaar stellig dan Arent schijnt de dichter van Strandgut, de mede tot de jongeren behoorende Reinhold Fuchs, tevens veelzijdiger van inspiratie, dan de eerste, bezadigder van gevoel dan de tweede, en rijper van vorm dan beiden.

Veropenbaart Arent zich als uitsluitend, Bauch als bijna uitsluitend lyrisch dichter, Reinhold Fuchs weet tevens onze aandacht te boeien door een zoo treffend opgezette als eenvoudig vertelde Idylle, zooals b.v. die roerende Heruinering aan de Noordzee, waarin wij iets van die innige gemoodelijkheid en dien kalmen verhaaltrant waarderen, welke Tennyson's Dora of Henoch Arden tot zulke uitgelezen meesterstukjes stempelen.

Evenals Arent schildert Fuchs gaarne landschapjes en stadsgezichten...’

Oude Talen. - Wij tellen vele leeraars ender onze lezers. Het zal hun aangenaam zijn te vernemen wat onze Noorderbroeders schrijven over 't onderwijs der oude talen. ‘Overigens zou ik de behandeling der grammatica zoo wemig mogelijk met 't maken van thema's willen laten gepaard gaan, maar gemakkelijke leesoefeningen in 't Grieksch en Latijn behandelen en na de studie der vervoegingsleer Grieksche werkwoordsvormen laten verklaren, eerst van de conjugatiën afzonderlijk, dan van eenige te zamen en eindelijk vormen opgeven van allerlei stammen. Dan leert de leerling behoorlijk een vorm analyseeren en gevoelen, terwijl bij 't maken van thema's de vormen gewoonlijk in de grammatica worden opgezocht en het repeteeren heel vaak in een bot van buiten leeren ontaardt. Langzamerhand kan men bij de behandeling der Grieksche werkwoordsvormen de leerlingen zelven door verandering van een of meer letters nieuwe bestaanbare vormen laten samenstellen, doch de analytische methode blijve de voornaamste, want daar de jongelui geen stylisten behoeven te worden in 't Grieksch en 't Latijn, doch alleen de schrijvers moeten leeren verklaren, is 't onnoodig hen te kwellen met de omgekeerde hersengymnastiek van overbrenging der Nederlandsche vormen in een der oude talen. Daarmeê kan voor de literatoren op de Universiteit begonnen worden. Door besparing van tijd, die anders aan thema maken besteedt wordt, kan meer gedaan worden aan 't vertalen, waarbij dan ter loops op syntactische bijzonderheden kan gewezen worden, en zoo, gelijk ook de heer Mulier wil, de grammaticale kennis tot een minimum worden herleid. M. 1. is ook het overzetten van Nederlandsch in behoorlijk Latijn veel te moeilijk voor een gymnasiast, en bijgevolg onnoodig, nu hij niet voor Latijnsch stylist behoeft te worden opgeleid. Door het besteden van te veel tijd aan thema's wordt ook zeer dikwijls de zorg voor eene ordentelijke copia verborum, te verkrijgen door de groepeering van woorden volgens den stam, vergelijking met andere talen en de synonimiek verwaarloosd.’ (Nederl. Spectator).

[p. 70]

Vlaamsche Toondichters. - De Rubenscantate van Peter Benoit wordt te Berlijn en zijne kindercantate De wereld In te Parijs aangekondigd, terwijl ons uit Duitschland voortdurend geestdriftige maren toekomen over uitvoeringen van Tinel's Franciscus. Na Berlijn en Leipzig komt dit werk ook dezen winter nog in twee en twintig andere plaatsen ten gehoore. (Vl. School.) - Lees over Tinel eene schoone bijdrage in het Mag. littéraire van 15 December: ‘De Duitsche oordeelkunde aanschouwt in Tinel het vernuft door Liszt voorzegd, hetwelk het oratorio van zijne ouderwetsche gedaanten zou ontmaken, het menschelijker en schilderachtiger doen worden, er het drama inbrengen en het tot een modernen kunstvorm scheppen’.

Nederlandsche boekenkunde. - Even als de andere tijdschriften gaf het Nederlandsch Museum een geestdrifing verslag van 't Nederlandsch Congres te Arnhem. Daarin vonden wij de volgende lezenswaardige bijzonderheden over Nederlandsche boeken in Noord en Zuid: ‘Betere kennismaking van de wederzijdsche letterkundige en wetenschappelijke werken is niet alleen hoogst nuttig, maar streng noodzakelijk. Maurits Sabbe wees er op hoe sommige literaire en wetenschappelijke boeken uit het Noorden, jaren reeds na hunne verschijning, soms nog in 't Zuiden eene wezenlijke revelatie zijn. Omgekeerd zijn en blijven ook de Nederlanders met de werken van verscheidene Vlamingen onbekend. Toch wordt die toestand langzamerhand gunstiger. Belgische schrijvers vinden in Nederland een uitgever; Noord-Nederlandsche tijdschriften dringen in 't Zuiden door; enkele Zuidnederlandsche bladen tellen in 't Noorden eenige inschrijvers...

Maar meer dan eens bleek en blijkt de moeilijkheid die de meeste leeraars hebben om een degelijk Noordnederlandsch handboek te... ontdekken, daar hun het middel ontbreekt zich op de hoogte te houden van wat aan gene zijde van den Moerdijk over hun vak verschijnt. En, waar onwil of vermomde haat tegen onze taal zich verschuilt achter het: Er bestaan geen Nederlandsche werken - eene aartsdomme bewering, die toch ingang vindt! - ziet hij die 't beter meent geen kans om die bekrompen uitspraak glansrijk te weerleggen niet alleen, maar ook om een degelijk handboek in de schoolzaal te brengen.

Er is dus wezenlijk behoefte aan eene algemeene Nederlandsche bibliographie.’

Vlaamsche Opera. - Het Nederlandsch lyrisch tooneel van Antwerpen heeft de reeks zijner voorstellingen geopend met de romantische opera De Vrijschutter van C.M. von Weber en Willem Tell van Schiller, waaraan Carl Reinecke muziek toegevoegd heeft. Oorspronkelijke werken komen ook aan de beurt. (Vl. School.)

Ibsen. - Bij Kapteijn en C^o te Hoorn verscheen het tooneelspel van Henrik Ibsen: De Steunpilaren der Maatschappij, vertaald door

[p. 71]

F. Kapteijn. Konsul Bernick wordt aanzien als een steunpilaar van de maatschappij. In 't geheim nochtans leidt hij een leven van ontucht en onrechtvaardigheid. Op 't einde, als zijne misdaden moeten veropenbaard worden, bekent hij zijn schandig leven, wil hij afstand doen van zijn onrechtvaardig goed en een nieuw leven beginnen.

Callimachus. - Men heeft fragmenten ontdekt van Callimachus' Hecale. Bij eene lijkpop werd eene tafel gevonden waarop aan de eene zijde in vier kolommen de genoemde fragmenten voorkomen; aan de andere zijde staan verzen uit de Phoenissae van Euripides. De Oostenrijksche geleerden Zingerle, Weinberger, Bormann, Krall, Wesseley en Gomperz hebben zich veel moeite gegeven om den tekst van Callimachus te ontcijferen en hun arbeid is door laatstgenoemde uitgegeven. De tafel moet uit de vierde eeuw onzer jaartelling afkomstig zijn. Het verloren gegane gedicht wordt voor het meesterstuk van den dichter gehouden.

Jacob Cats. - Rudolf Anschütz heeft een boekwerk geschreven over Boccacio's vertelling van de Valk, een onderwerp dat ook behandeld werd door Lope de Vega, in zijn blijspel: El Halcon de Federico. De schrijver heeft onderzocht tot hoever dit onderwerp in de wereldletterkunde bekend staat. A.L. Stiefel, van Nürenberg doet opmerken dat vader Cats ook dit onderwerp behandeld heeft en klaagt dat Cats in de boekenzaal van Nürenberg niet voorhanden is. In hoeveel Belgische steden zou men zijne werken aantreffen?

Letterkundige berichten. - Verschenen:

Potgieter. Een Bundel Liederen en Gedichten. Prachtuitgaaf; 50 illustratién van Rochussen. Haarlem, Tjeenk Willink; f 6,50.

Virginie Loveling. Een vonkje van Genie en andere Novellen. Utrecht; H. Honig; f 3,25.

Anatole France. Les Opinions de M. Jérôme Coignard. Parijs; Calman Levy.

G.M. Dreves. Analecta hymnica medii oevi. Leipzig; Reisland; M. 8.

Kiesewetter. Faust in der Geschichte und Tradition. Leipzig; Spohr; M. 10.

Leendertz. Het middelnederlansche leerdicht Rinclus. Leipzig; Fock.

J. Minor. Neuhochdeutsche Metrik. Em Handbuch. Strassburg, Trübner; M: 10.

S. Muller. Kortfattet Dansk Litteraturhistorie, Kopenhagen, Schubothe; 80 ö.

Suarès. Les Pèlerins d'Emmaus; tooneespel. Parijs; Vanier.

Vosmaer. Amazone, geïllustreeerd door Rochussen. 's Gravenhage; Martinus Nijhoff. f 9.

Hélène Swarth. Kleine Schetsen. Amsterdam, Loman en Funke, f 2,50.

[p. 72]

Pol de Mont. Claribella. Utrecht; J.L. Beijer f 4.

Barbey d'Aurevilly. Les OEuvres et les ommes; Mémoires historiques et Littéraires. Parijs, Lemerre.

Berger. Die Entwicklung van Schillers Aesthetik. Weimar, Bóhlau; M. 4.

Wetenschappen.

Spaansche Voorgeschiedkunde. - L. Siret beschrijft in de Revue des Quest. Scientif. al de oudheidkundige ontdekkingen, die de gebroeders Siret in Spanje gedaan hebben. Hij deelt nauwkeurig de vondsten mede, die hij aan ieder tijdvak heeft aangewezen. Wat ons echter verwondert, 't is dat de geleerde schrijver nog meent dat Schliemann te Hissarlik Troja heeft teruggevonden.

Memlinc. - M. Alfred Ronse schreef in de jaarboeken der Société d'Emulation van Brugge eene studie over de geboorteplaats van Memlinc. Uit zijn geleerd onderzoek blijkt het dat de kronijkschrijver Romboudt De Doppere niet zegt dat Memlinc te Mainz geboren is: zijne ouders kunnen van deze stad gekomen zijn; - dat James Weale geen enkel ernstig bewijs kan bijbrengen om te betoogen dat Memlinc in Gelderland geboren is; - dat Van Mander uitdrukkelijk zegt dat Memlinc van Brugge is.

China. - Mgr de Harlez zet met onverpoosden ijver zijne navorschingen voort over Chineesche wetenswaardigheden. In de laatste aflevering van het Muséon leert hij ons den droom kennen bij de Chinezen, als ook de twee geesten die den mensch bezielen en bericht hij ons dat China niet uitsluitend door Chineesche stammen bewoond is. Men kondigt nog een werk aan van den geleerden Chinakundige over den godsdienst in China.

Wetenschap der Geschiedenis. - In de laatste jaren wierd er wat getwist over de vraag of de geschiedenis wel eene wetenschap is en verder wat eigenlijk hare taak is. Volgens Prof. Kramer heeft de geschiedenis tot taak om, uitgaande van de geschreven bronnen, eenvoudig na te gaan en zooveel in haar vermogen is, tot klaarheîd te brengen, welke de lotgevallen van staten en volken zijn geweest. In de allereerste plaats is de geschiedenis staatkundige geschiedenis. Daartegen komt de Ned. Spectator op en hij schrijft met recht: ‘Laten de historici voortgaan om - ieder naar zijn vermogen - een brokske van het verleden te ontsluieren, en laten wij al die met noesten vlijt bijeengebrachte bouwstoffen beschouwen als de steenen, waaruit eenmaal het grootsche gebouw: de geschiedenis der beschaving zal en moet worden opgericht’. (30 Sept. '93).

Wilde Talen. - Men kan geene zaken van verschilligen aard samentellen; zoo ook zou men in de talen niet mogen zeggen: ik + du = gij; ik + hij = wij; du + hij = gij. De wilde talen zijn

[p. 73]

teêrgevoeliger, volmaakter en redematiger dan de beschaafde; zij hebben het verschillend meervoud bewaard en door verschillende voornaamwoorden verbeeld. Het blijkt uit eene vergelijkende studie van R. de la Grasserie over de wilde talen van Amerika en Oceanië. (Muséon, Nov. '93).

Eene Muntconferentie in 1469. - Lees in de Dietsche Warande, '93, n^r 6, eenige werkwaardige bijzonderheden over eene Nederlandsche muntconferencie, in 1469 gehouden te Brugge, alwaar de Engelsche en Vlaamsche afgevaardigden tot zending hadden de juiste waardeverhouding tusschen de Engelsche en Vlaamsche muntstelsels te regelen en vast te stellen.

De Kabbale. - Het Muséon heeft eene belangwekkende studie begonnen over de geheimvolle boeken der Joodsche Kabbale.

Amerikaansche Voorgeschiedkunde. - Veel wordt er gestreden over de voorgeschiedkundige vondsten in Noord-Amerika. De eenen beweren dat de gevonden voorwerpen niets anders zijn dan schilfers van steenen die aan stukken sprongen. Anderen meenen dat ze door menschenhanden gekapt wierden zoodat Noord-Amerika in het oud steentijdperk reeds bewoond was. De geleerde markgraaf de Nadaillac geeft een uitgebreid en duidelijk verslag van al die oudheidkundige navorschingen en begint te denken dat de menschen wel vroeger in Amerika zijn aangeland dan hij eerst meende. (Revue des Quest. Scientif. Oct. '93).

Reisbeschrijving. - ‘Int jaer MCCCCLXIX, des maendaghes den XIX^en dach van sporkele, trocken te samen huuter goede stede van Brugghe mijn heere Ancelmus Adournes, ruddre, heere van Corthuy in Scotlant, Lambrecht van den Walle, Pieter Reyphin ende Jan de Ghaysy, mijns voorserts heeren Camerlijnc, tote der stede van Pavyen, toot meester Jan Adournes, mijns heeren oudste zuene, om te samen te trecken ten helighen lande, te wetene te Jherusalem ende te Sinay.’ Dat is 't begin van eene zeer belangrijke reisbeschrijving uit de vijftiende eeuw. Ze is in 't middelnederlandsch opgesteld en ze wierd onlangs door de maatschappij l'Emulation in hare jaarboeken uitgegeven. Het eigen kleur van 't Oosten in die tijden is er in verneembaar.

J. CL.