Het Belfort. Jaargang 8

[p. 22]

Gabbere

Al speuren achter de korte a, kwamen wij in 't Oud-friesch, 't werkwoord gabbia tegen.

't Staat bekend in 't Angelsaks. als gabban, in 't Eng. als to gab, in 't Oudnoordsch. als gabba, in 't Middelned. als gabben: van daar 't Ned. verkleinwoord gabberen en 't samengesteld werkwoord ginnegabben.

Gabberen: bij Kiliaan: nugari, jocari.

Zoo een, zoo al in de verschillige streekspraken van het uitgestrekt Nederduitsch taalgebied.

Lijk vele vruchtbare Germaansche stammen, wierd deze stam ook op Romaanschen bodem overgeplant en schonk hij aan 't Fr. gaber, gaberie, aan 't Sp. gabar, aan 't It. gabbare.

Welke is de naamreden van dit woord?

D^r Johannes Franck is voorzichtig: gabberen behoort tot een noord-europeeschen stam van onbekende herkomst.

J. Vercoullie leidt het woord af van gabbe = open mond en D^r Verdam heeft ook dien oorsprong aangewezen:

‘De grondbeteekenis zal wel zijn gapende of open mond, en het woord zelf verwant zijn met gapen. Het w. gabbe dat nog in sommige streken bekend is, beteekent gapenden mond, kerf.’

[p. 23]

De Bo verzendt ons naar een anderen uitleg:

‘'t Wordt gezeid van 't geluid der kalkoens.’ De kalkoens gabberen en sommige menschen lachen lijk de kalkoens gabberen; 't ware dus een onomatopaeia.

Maar De Bo's nasporingen, zoo luidt het in de geleerde wereld, getuigen te veel van dilettantisme; in dit geval alevenwel geeft de wetenschap ons geen zekerder antwoord dan het dilettantisme van De Bo.

Nevens 't werkw. gabberen vinden wij gibberen.

Een ander dilettante te weten Schuermans heeft het aangeteekend in zijn Idioticon.

Gibberen is verwant met gabberen: a en i zijn wisselklanken.

Nevens darm vinden wij in 't Oudfr. thirme; 't Middelned. kent nighelen nevens naghelen; 't Westvl. geeft dingelen als wisselw. van dangelen.

Van eenen anderen kant vinden wij gaggelen en giggelen met zijne verwante gedaante giegelen; gaggelen en giggelen zijn nogmaals 't zelfde woord, mits den klankwissel, a = i.

Gaggelen is 't verkleinwoord van *gaggen (Middelhoogd. gâgen) en gaggen is een klanknabootsend werkwoord dat voortkomt van 't gesnabber der ganzen en dat gediend heeft om 't lachen en 't lachaaien aan te duiden.

Gibberen luidt in 't Westfaalsch gibbelen.

Welk is nu de uitleg, dien wij aanbieden?

Gabberen, gabbelen, gibberen, gibbelen, giebelen, zijn wisselgedaanten van gaggelen, giggelen, giegelen.

En 't bewijs?

Al die woorden hebben in de Nederduitsche dialecten nagenoeg dezelfde beteekenis; nu bezigt men eens het woord met b, dan eens het woord met g, lijk in 't Oostfriesch dat giebeln nevens giegheln gebruikt.

[p. 24]

G = b is een gekende Indogermaansche klankwissel.

In een naamredenkundig woordenboek, zouden wij dus het woord gabberen verklaren als volgt:

Gabberen - is mits den overgang van g tot b eene wisselgedaante van 't klanknabootsend woord gaggelen.

J. Claerhout.