Het Belfort. Jaargang 8

[p. 457]

Vertaling van Dreizehnlinden.

Iedereen kent de vertaling van Dreizehnlinden door M. De Lepeleer, en is er den achtbaren Professor hertelijk dankbaar voor. Maar hetgeen misschien iedereen niet kent, is eene tweede overzetting van hetzelfde werk, verveerdigd door M. Gomarius Mes, in Holland, te Zwolle. 't Moet een brave man zijn, de Heer Mes; want zijne uitgaaf ‘geschiedt ten voordeele der Katholieke Missiën’. Doch, - zal wellicht iemand zeggen, - wat aardig gedacht iets over te dichten dat ter nauwer nood overgedicht is! Of is het werk van M. De Lepeleer dan zoo gebrekkig? Of wist de Heer Mes er niet van?... Misschien zal een kort onderzoek van beide vertalingen eenig antwoord op die vragen geven.

Er waren twee wijzen van vertalen: de eene met het eindrijm in het 2^de en 4^de vers van elke stroof, gelijk in den duitschen tekst; de andere, in rijmlooze verzen. De eerste is die van M. De Lepeleer; de 2^de, die van M. Mes. Dat de eerste moeielijker is, zal door niemand betwist worden die ooit met verzenmaken of verzenvertalen bezig is geweest. Het rijm immers, ofschoon ‘een slaaf die slechts hoeft te gehoorzamen’, levert ons somtijds nog al spel, bijzonder in eene overzetting. Van den anderen kant is het zeker dat het eene dichterlijke schoonheid is; zooveel te meer als het, gelijk hier, 't gedacht van het oorspronkelijke vollediger weergeeft. Rijmlooze verzen kunnen, ten strengste genomen, als verzen doorgaan, alhoewel zij nooit de algemeene goedkeuring zullen hebben; maar als gij met dusdanige verzen aanvangt, moet gij daar mede voortgaan en eindigen; en gij moogt er geene rijmende strofen tusschen schuiven, - gelijk de Heer Mes het doet, - zelfs niet als het Duitsch ze schijnt aan te brengen. Wat verdienste ligt er dan nog in eene vertaling uit het Duitsch? Het wordt zoo gemakkelijk, dat het haast kinderachtig is zijnen tijd er aan te verspillen. De eenvoudigste leerling

[p. 458]

uit de Poësis zou het onder zijne weerdigheid achten.

M. Mes beweert in zijn ‘Naschrift’, dat het eindrijm eene vertaling meebrengt die ‘heel vrij’ is, met verlies van ‘vele klankrijke uitdrukkingen’, en inzonderheid van het ‘zinrijk stafrijm’. Van over twee honderd jaar heeft Boileau gezegd, dat het eindrijm soms dweersch is; maar het was tot hiertoe niet te vermoeden dat dit aardig ding een vervaarlijke ‘gréviste fin-de-siècle’ is, die alle orde en regeltucht in de Dichterrepubliek komt storen.... Verlies van stafrijm?... Wel, als er iemand eene voorliefde voor het stafrijm heeft, 't is zeker M. De Lepeleer: zijn werkt krielt er van; zoodanig dat M. Mes het soms geraadzaam gevonden heeft er over te nemen, gelijk bijvoorbeeld ‘met mate en minne’ op blz. 129. Voor hetgeen de ‘klankrijke uitdrukkingen’ aangaat, zal de tweede vertaler aan den eersten den steen niet werpen. Enkel is het waar dat hij, op sommige plaatsen, den grondtext naderbij komt. En nog is het niet te zeggen dat onder dit opzicht het werk van den Heer De Lepeleer te veroordeelen zij, hoegenaamd niet; zijne vertaling is over 't algemeen getrouw en nauwgezet.

M. Mes spreekt ook van ‘vlottend leesbaar’. Onder dat betrek, zijn de twee vertalingen nagenoeg van gelijker weerde: beide laten daar soms wat te wenschen. Hier en daar eene lichte verandering, zou de zaak veel verbeteren. 't Is te hopen dat de Heer De Lepeleer in zijne tweede uitgaaf rekening zal houden van de bemerkingen die hem daarover gedaan zijn. Men overdrijve echter dit gebrek bij den lestgenoemde niet: het aanwenden van een tal oude uitdrukkingen en gewestwoorden - die iedereen niet kent, - is er voor iets tusschen; alsook, - en nog meest wellicht, - de moeielijkheid van het gedicht zelf.

Maar nu, vertalen de twee bewerkers wezentlijk

[p. 459]

volgens den zin? Kenden zij Duitsch genoeg? Dichter Weber antwoordt zelf voor M. De Lepeleer, in den brief die voren aan de vertaling staat. ‘Zoover ik gelezen heb, en vlaamsch versta, zegt hij, hebt gij mijn gedacht gevat, en trachten goed uit te drukken.’ Hadde nochtans onze Vlaming sterker gestaan in de Duitsche taal, hij zou krachtiger en flinscher overgezet hebben, en bijzonderlijk zekere fouten en onnauwkeurigheden vermeden, die voorzeker een nieuwe druk gaat uitwisschen. En de Heer Mes? Och arme! 't is spijtig voor den braven man; maar op tien keeren, zal hij negen keeren de feilen van zijnen voorganger afschrijven!... Dat heet men in zekeren wereld, ‘betrappen met de hand in 't zak’. Zoo, bij voorbeeld, is op bladz. 64 de vierde stroof slecht verstaan door den eersten vertaler, en in den zelfden zin door den 2^den weergegeven. Hetzelfde voor de 2^de stroof op bladz. 70; alsook op bladz. 78, eerste stroof. En andere voorbeelden meer. Ze alle opsommen, is overbodig, en zou ons te verre leiden. Somwijlen wil de Hollander den Vlaming verbeteren, of liever veranderen; maar ongelukkiglijk, alle veranderingen zijn geene verbeteringen, zegt het spreekwoord. Zoo, in het slot, op bladz. 360, verwart M. Mes het woordeken ‘nicht’ met ‘nur’, en geeft zoo aan de voorleste stroof van die bladzijde en aan heel het slot eenen zin of liever eenen onzin, waar men aardige gevolgen uit zou kunnen trekken tegen den dichter-vertaler.

Zekerlijk het werk van Prof. De Lepeleer is niet volmaakt; en een 2^de uitgaaf zal, als 't God belieft, wat gemakkelijker zijn om lezen, wat nauwer bij den text, en ook, - mogen wij het vragen? - wat meer gekuischt als taal. Maar het is en blijft een verdienstelijk werk, veel verdienstelijker dan de vertaling van M. Mes, die nuttelooze en verloren moeite gedaan heeft.

A.F.