Het Belfort. Jaargang 8

[p. 386]

Het kerkelijk volkslied.
De regel van St-Franciscus wereldlijke derde orde hare leden toegepast in vier liederen

ONDER de middelen, die machtig ten goede werken, behoort ook het kerkelijk volkslied. 't Maakt zulk een diepen indruk, wanneer na afloop der godsdienstoefeningen het gezongen gebed uit de honderden monden ten hemel stijgt, wanneer het de openbare getuige is van ons geloof, onze hoop, onze liefde; 't schijnt ons krachten te geven en ons met nieuwen moed te bezielen om de kruisen des levens te dragen, om ook buiten het kerkgebouw de banier des geloofs hoog te houden; 't schijnt voor onze ziel het voedsel te zijn om onzen God meer te beminnen, vuriger lief te hebben. Geen wonder daarom dat de missionarissen na hunne missiepreeken het volk gezamenlijk laten zingen, opdat de goede voornemens luide werklinken in het machtige lied en meermalen heb ik missionarissen hooren verklaren, dat zij het welslagen eener missie voor een groot gedeelte aan het volkslied dankten.

In congregatiën, geestelijke vereenigingen, enz. is het volkslied onontbeerlijk geworden.

Eene zaak nochtans wordt meermalen vergeten of althans over 't hoofd gezien. De vereischten namelijk, waar het lied recht op heeft. Men geeft meerma'en het volk liederen in de hand, die stuitend zijn voor het schoonheidsgevoel, waarin de kunst vene verbannen is en waarin evenmin eenige natuurlijkheid heerscht, tenzij men brabbeltaal natuurlijk noemt. Zulke liedjes rechtvaardigen het oordeel van professor Mauroy, dat het kath. volkslied op een zeer lagen trap van beschaving staat.

In Noord-Nederland hebben groote mannen, als prof. v.d. Ploeg Alberdink-Thijm, enz., hunne beste krachten aan de verbetering van het volkslied gewijd; zij hebben ons inderdaad juweeltjes gegeven. Geen wonder dus, dat hunne liederen voortleven in den mond des volks, doch ook hier in Belgie moest een engel met vlammend zwaard aan den ingang van het paleis der muze staan om te verhinderen, dat ieder rijmelaar zoo maar binnentreedt en wij zouden dezen engel een dubbel zwaard willen geven, wanneer de rijmelaar den tempel der kunst ontwijdt, om Gods heiligdom binnen te gaan.

Ons, Vlamingen moet zulke rijmelarij nog meer mishagen. Wij moeten het Vlaamsche volk eene hooge gedachte geven van de schoonheid onzer moedertaal. Wij moeten hun schoonheidsgevoel opwekken, wij moeten hen de taal meer en meer doen liefhebben door hun schoone liederen te bezorgen, die natuurlijk, maar niet smakeloos zijn.

[p. 387]

Misschien verdringt men aldus de zedelooze en ongodsdienstige liedjes en wordt het kerkelijk volkslied ook het lied van het huisgezin. Een ieder begrijpt, dat het dichten van een volkslied niet een ieder is gegeven. Niet ieder, die iets kent van maat of rijm heeft het recht gezangen te schrijven voor het volk en zoo hij schrijft, stelt hij zich bloot, door het volk zelve te worden uitgelachen. Natuurlijk zijn deze woorden niet toepasselijk op het puik gewrocht ‘Pastoor Coremans' Liederboek’ onlangs verschenen.

Sedert de derde orde door paus Leo XIII zoo bijzonder is aangeprezen als een machtig hulpmiddel in den socialen nood, sedert de derde orde veranderingen onderging, waardoor het meerdere Christenen mogelijk werd kind van den H. Franciscus van Assisië te worden, zijn er verschillende handboekjes en lofliederen voor de leden der derde orde geschreven.

Een dier boekjes kwam mij dezer dagen in handen, het draagt voor titel: ‘de regel van St-Franciscus wereldlijke derde orde hare leden toegepast in vier liederen’. De titel is reeds raadselachtig Vlaamsch. Maar nu de inhoud. 't Kan zijn nut hebben den regel in verzen te schrijven, doch of zulke liederen, die tot het leerdicht behooren, geschikt zijn voor muziek, laat ik daar.

Er is nog onlangs in ‘de Katholiek’ een pennestrijd over gevoerd tusschen twee bekende musici.

Doch een woord over de verzen, de poesie. Zeker het is niet gemakkelijk poëtisch te zijn in het overzetten van den regel van den H. Franciscus en het strekt zeker een dichter ter eer, die hierin slaagt... maar beter geene verzen, dan lamlendige rijmelarij, die den lachlust opwekt.

De lezer oordeele:

't Eerste hoofdstuk van den Regel
Toont wie aan te nemen is,
't Spreekt van proeftijd van professie
En van haar verbintenis.

Niemand wordt aanvaard voor d'orde
Die zijn veertien jaren niet heeft
Die niet eerbaar kan verschijnen
Eendrachtminnend niet en leeft.

Daar en boven en bijzonder
Weez' hij katholiek beproefd.
Romes kerk en Petrus zetel
Onderdanig als 't behoefd.

In het huis zult gij niet dulden
Een gevaarlijk boek of blad
Noch zult gij uw onderhoor'gen
Enkel laten lezen dat.

[p. 388]

't Rijmt toch!

En zoo gaat het al rammelend voort, tot de verplichting wordt beschreven, dat wij na den dood voor den overledene moeten bidden.

Wil nog verder voor hem bidden
's Heeren priester in de Mis,
En de leek, ook door Communie
Zoo zij in 't vermogen is.

De laatste regel mocht wel met een vraagteeken besluiten.

't Derde hoofdstuk gaat u spreken
Van bediening en visiet
En van 's Regels onderhouding
Wat u raakt zegt nog dit lied.

Hoe poetisch is die laatste regel! En wat zegt men van het volgende, dat schittert door duidelijkheid:

Zoo ambtshalve soms bezoeken
Een der orde middelpunt
Doen naar recht de Franciscanen
Aan geen leeken wordt vergund.

't Gelijkt wel een raadsel. Alles sluit met het fraaie:

Vindt g'in uwe congregatie
Soms nog d'een of d'ander wet
't Is tot welzijn der gemeente
Daar wordt even opgelet.

De laatste regel met dat even is kostelijk.

Is dat geen lapwerk? Is het geen schande, dat zoo iets gezongen wordt in 's Heeren tempel? Is het niet ergerlijk, dat onze moedertaal zoo wordt misbruikt? Zal men zoo liefde kweeken voor de taal van Vondel die het eenvoudigste wist te bezielen door zijne hemelsche poezie?

Men beroepe zich niet op den eenvoud van den H. Franciscus. Zijn eenvoud zou walgen van zulk knutselwerk. Hoe sierlijk zijn zijne verzen! Wat straalt daarin alles van leven, van liefde, van echte poesie!

Geloof mij, het Vlaamsche volk, dat op zulke echte dichters kan roemen, heeft recht op iets beters. Zulke onzin is dikwijls oorzaak, dat onze Noordelijke broeders het Vlaamsch met verachting beschouwen, dat de Franschgezinde, die een weinig Vlaamsch kan, deze taal eenvoudig beschouwt, als de taal der onbeschaafden, de taal der achterbuurten, de taal van 't gemeen.

Ik meen, dat dit alles rede genoeg is, dat men zich wachte dergelijken onzin te schrijven.

Men zou daardoor slechts de goede zaak bevoordeelen.

Hal.

B. Mets, O. Min. Conv.